۸۰ درصد کالای ایرانی در طرح توسعه آستان مقدس علوی

ایرج نظافتی
از حضرت آیت‌الله مرعشی نجفی(ره) نقل است که فرمودند: شبی توسلی پیدا کردم تا یکی از اولیای خدا را در خواب ببینم. آن شب در عالم خواب دیدم که در زاویه مسجد کوفه نشسته‌ام و وجود مبارک مولا امیرالمومنین‌(ع) با جمعی حضور دارند. حضرت فرمودند: شاعران اهل بیت را بیاورید. دیدم چند تن از شاعران عرب را آوردند.
فرمودند: شاعران فارسی‌زبان را نیز بیاورید.
آن‌گاه محتشم و چند تن از شاعران فارسی زبان آمدند.
فرمودند: شهریار ما کجاست؟
شهریار آمد.
حضرت خطاب به شهریار فرمودند: شعرت را بخوان!
شهریار این شعر را خواند:
علی ای همای رحمت، تو چه آیتی خدا را؟
که به ماسوا فکندی همه سایه‌ هما را
دل اگر خداشناسی همه در رخ علی بین
به علی شناختم من، به خدا قسم خدا را
وقتی شعر شهریار تمام شد، از خواب بیدار شدم. چون من شهریار را ندیده بودم، فردای آن روز پرسیدم که شهریار شاعر کیست؟
گفتند: شاعری است که در تبریز زندگی می‌کند.
گفتم: از جانب من او را دعوت کنید که به قم نزد من بیاید.
چند روز بعد شهریار آمد. دیدم همان کسی است که من او را در خواب در حضور حضرت امیر(ع) دیده‌ام.
از او پرسیدم: این شعر «علی ای همای رحمت» را کی ساخته‌ای؟
شهریار با حالت تعجب از من سوال کرد: که شما از کجا خبر دارید که من این شعر را ساخته‌ام؟ چون من نه این شعر را به کسی داده‌ام و نه درباره آن با کسی صحبت کرده‌ام!
گفتم: چند شب قبل من خواب دیدم که در مسجد کوفه هستم و حضرت امیرالمومنین(ع) تشریف دارند. حضرت، شاعران اهل بیت را احضار فرمودند. ابتدا شاعران عرب آمدند. سپس فرمودند: شاعران فارسی زبان را بگویید بیایند. آنها نیز آمدند. بعد فرمودند: شهریار ما کجاست؟ شهریار را بیاورید! و شما هم آمدید.
آنگاه حضرت فرمودند: شهریار شعرت را بخوان! و شما شعری که مطلع آن را به یاد دارم خواندید.
شهریار بعد از شنیدن این خواب، فوق‌العاده منقلب شد و گفت: من فلان شب این شعر را ساخته‌ام و همان‌طور که قبلا عرض کردم تاکنون کسی را در جریان سرودن این شعر قرار نداده‌ام.
وقتی شهریار تاریخ و ساعت سرودن شعر را گفت، معلوم شد مقارن ساعتی که شهریار آخرین مصرع شعر خود را تمام کرده، من آن خواب را دیده‌ام. یقیناً در سرودن این غزل به شهریار الهام شده که توانسته است چنین غزلی با این مضامین عالی بسراید. البته خودش هم از فرزندان فاطمه زهرا(سلام‌الله علیها) است و خوشا به حال شهریار که مورد توجه و عنایت جدش قرار گرفته است.
یکی از شاهکارهای ایرانیان در قرن‌های متمادی ساخت و توسعه حرمین شریفین امامان شیعه بوده است، به گونه‌ای که اگر به تاریخچه ساخت این اماکن مقدس در ایران و عراق توجه کنید خواهید دید که مثلا در ساخت و توسعه حرم مطهر امام علی علیه السلام در نجف یا حرم مطهر امام حسین علیه السلام در کربلای معلی یا کاظمین و سامراء ایرانیان نقش محوری و برجسته ای داشته و دارند.
در سفری که قبل از ماه مبارک رمضان به عراق داشتم به همت عزیزان ستاد بازسازی عتبات عالیات با تعدادی از مسئولان پروژه عظیم صحن حضرت زهرا سلام‌الله علیها در نجف و صحن عقیله بنی‌هاشم در کربلای معلی و طرح توسعه حرمین شریفین امامین عسکرین در سامراء و بلد دیدار و گفت‌وگویی داشتم که مناسب دیدم با توجه به ماه مبارک رمضان ماه شهادت امام علی(ع) به این موضوع بپردازیم. همراه ما در این گزارش سفر به عتبات عالیات باشید.
طرح توسعه حرم امام علی(ع)
با نگاه به ۳۰۰ سال آینده
حرم مطهر امام علی (ع) در شهر نجف یکی از مراکز مهم زیارتی شیعیان و دلدادگان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام محسوب می شود اما متاسفانه در دوران حکومت بعث صدام هیچ‌گونه اقدامی برای توسعه و بازسازی این مکان مقدس صورت نگرفت تا اینکه صدام و صدامیان به درک واصل شدند و مجدداً پای ایرانیان مشتاق، به این شهر باز شد و از همان زمان طرح توسعه حرم به شیوه‌های مختلف توسط ایرانیان مطرح شد و اینک طرح توسعه حرم مطهر امام علی(ع) به‌نام صحن و شبستان حضرت زهرا(س) در نجف در حال اجراست.
مهندس «حامد امیری» مدیر پروژه صحن حضرت زهرا(س) از مدیران جوان و دهه شصتی کشورمان هستند که توفیق خدمت به آستان مقدس علوی در نجف را پیدا کرده‌اند، ضمن بیان اینکه پروژه فوق بزرگ‌ترین پروژه در حال ساخت ایران در خارج از کشور است، به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از گر کیهان می‌گوید: «پروژه عظیم صحن حضرت زهرا(س)با نگاه به ۳۰۰ سال آینده در حال ساخت است و در اینجا حدود ۱۲۰۰ کارگر و استاد کار ایرانی مشغول به کار هستند و ساخت این پروژه تماما از راه نذورات مردمی است و بودجه دولت‌های ایران یا عراق در این پروژه وجود ندارد.»
مهندس امیری صحن حضرت زهرا‌(س) را دارای دو بخش زیارتی و غیر زیارتی عنوان می‌کند و می‌گوید: «تمام تلاش ما این است که تا عید غدیر امسال بخش زیارتی صحن مطهر را آماده و جهت بهره‌برداری زائران تحویل حرم مطهر بدهیم و امیدواریم بتوانیم بخش غیرزیارتی را هم تا پایان سال جاری به اتمام برسانیم.»
وی به شیوه توسعه حرم امام علی(ع) اشاره می کند و می‌گوید: «در حرم مطهر امام علی(ع) چون ایرانیان از زمان عباسیه و صفویه در کار بازسازی و ساخت و ساز حرم فعال بوده‌اند، به همین دلیل دارای یک معیارهای خاص اسلامی ایرانی است، ما هم در طرح توسعه این حرم مطهر و خصوصا در بخش زیارتی صحن حضرت زهرا(س) سعی کردیم همان بافت سنتی اسلامی ایرانی را حفظ کنیم.»
۸۰ درصد کالای ایرانی
 در طرح توسعه حرم امام علی(ع)
یکی از سوالاتی که مدیر پروژه صحن حضرت زهرا(س) به آن پاسخ می‌دهد درباره نوع کالاها و اجناس به کار رفته در طرح توسعه حرم امیرمومنان علی(ع) است.
مهندس امیری می‌گوید: «در طرح توسعه حرم مطهر امام علی(ع) حدود ۸۰ درصد کالای ایرانی استفاده کرده‌ایم و آن ۲۰ درصد هم کالاهایی بوده که تولید داخلی ایرانی نداشته‌ایم، مثل کولرهایی که مناسب صحن مطهر هستند و در گرمای ۶۰ درجه عراق مقاومت دارند، این کالا در کشورمان با این مشخصات مد نظر تولید نمی‌شود، اما در کل، در صحن حضرت زهرا(س) و با توجه به نوع معماری سنتی اسلامی- ایرانی تقریبا تمامی مصالح از قبیل سنگ‌ها و کاشی‌ها و سرامیک‌ها و آیینه‌کاری‌ها و… تولید ایران و توسط خیرین خریداری شده و پول نذورات مردم به این مکان مقدس را به نوعی مجدداً به داخل ایران هدایت کردیم تا در چرخه تولید ایرانی قرار بگیرد، که در نگاه کلی می‌توان گفت بیش از هشتاد درصد از مصالح و کالاهای به کار رفته شده کاملا تولید ایرانی است، ضمن اینکه ما دست واسطه‌ها را در خرید کالاها قطع کرده‌ایم تا هزینه‌ها به حداقل برسند و مثلا سنگ را مستقیم از معادن خودمان خریداری کرده‌ایم و تلاش ما این بوده تا از نذورات واقفین محافظت کنیم و به بهترین شکل ممکن در کار توسعه حرم مطهر امام علی(ع) از آن استفاده کنیم.»
وی به وسعت این پروژه اشاره می‌کند و می‌گوید: «مجموعه صحن حضرت زهرا(س) ۲۲۰ هزار متر مربع است و حدود یک میلیون مترمکعب فضاسازی دارد، ۱۲۰ هزار مترمربع بخش غیرزیارتی در پنج طبقه و ۱۰۰ هزار متر مربع بخش زیارتی و در چهار طبقه وسعت دارد، و پارکینگ هم در دو طبقه منفی با گنجایش ۵۰۰ خودرو در حال احداث است، بخش کتابخانه با گنجایش یک میلیون جلد کتاب هم از دیگر بخش‌های صحن مطهر حضرت زهرا(س) در حرم مطهر امام علی(ع) است.»
در توسعه حرمین شریفین
اولویت با کالای ایرانی است
رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات هم بر استفاده از کالاها و مصالح ایرانی در طرح‌های توسعه حرمین شریفین امامان معصوم‌(ع) در کشور عراق و سوریه تاکید می‌کند و می‌گوید: «تا آنجا که توانسته‌ایم از کالای تولید داخلی استفاده کرده‌ایم.»
سردار حسن پلارک با بیان اینکه اولویت ما در طرح توسعه حرمین شریفین عراق استفاده از کالای ایرانی است، می افزاید: «ساخت صحن و شبستانی به نام نامی بی بی دو عالم حضرت زهرا سلام‌الله علیها اولویت اول ما در نجف بود و امروز ۳۰۰ هزار متر به فضای حرم حضرت علی‌(ع) افزوده‌ایم که این کار در طول ۱۴۰۰ سال هیچ وقت رخ نداده است، زیرا ما با یک توسعه ۲۰ برابری روبرو هستیم.»
رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات با بیان اینکه همه مصالح از جمله سنگ و سیمان از معادن درجه یک ایرانی است، می‌گوید: «درصد کمی از کل هزینه‌ها خارجی است و بقیه آن‌ها ایرانی است.»
رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات با بیان اینکه به منظور عمل به اقتصاد مقاومتی، حدود۸۰ درصد اقلام طرح‌ها از طریق کارخانه‌های ایرانی از جمله ذوب‌آهن و کارخانه کابل‌سازی ایران انجام شده است، می‌افزاید: «ما با این تدبیر توانستیم برخی کارخانه‌ها را که درحال ورشکسته شدن بودند، احیا کنیم.»
پلارک با اشاره به اینکه امروز طرح صحن حضرت زهرا‌(س) در حرم حضرت علی‌(ع) مراحل پایانی را طی می‌کند، می گوید: «سال ۹۷ سال پایانی طرح صحن حضرت زهرا‌(س) است و ما کمتر از ۶ سال این طرح را با بهترین معماری و مصالح ایجاد کرده‌ایم. در اربعین امسال هم قسمت‌های غیر زیارتی را در نجف طوری بهره‌برداری می‌کنیم که زائران در آن قسمت‌ها مستقر شوند.»
بافت سنتی حرم امام علی(ع)
 مانع بزرگ در طرح توسعه
یکی از موانع پیش روی طرح توسعه حرم مطهر امام علی(ع) در نجف، بافت سنتی و بسیار قدیمی اطراف حرم مطهر است.
یکی از خادمان آستان مقدس علوی در شهر نجف که نخواست نامش عنوان شود به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از گر کیهان می‌گوید: «در اطراف حرم مطهر امام علی(ع) به دلیل اینکه قبور بسیاری از علمای دینی و بیوت مراجع عظام وجود دارد، کار ساخت‌و ساز و توسعه حرم عملا با بن بست روبرو بود، به عنوام مثال در حیاط حرم مطهر قبور بسیاری از بزرگان دینی وجود دارد و امکان تخریب هیچ‌کدام از آنها در راستای طرح توسعه حرم امکان‌پذیر نیست، از طرفی بازار قدیمی نجف که چسبیده به دیوار حیاط حرم هم یکی دیگر از موانع پیش روی طرح توسعه بود، چون خیلی از مغازه‌داران حاضر به واگذاری مغازه خود برای توسعه حرم نبودند و خاندان و اجداد آنها در طی قرن‌های متمادی در آن مغازه در خدمت زوار بودند و همین بافت قدیمی کار توسعه حرم مطهر در نجف را با موانع جدی روبرو می‌کرد.»
وی با بیان اینکه وسعت فعلی حرم مطهر امام علی(ع) در حد امام‌زاده صالح تجریش است، می گوید: «متاسفانه در زمان بعثی‌ها در حرم امام علی(ع) هیچ‌گونه توسعه‌ای انجام نشد و همین مسئله باعث شد صحن و سرای امام اول شیعیان در متراژ بسیار کوچک- در حد امام‌زاده صالح تجریش- باقی بماند اما پس از سرنگونی صدام و حضور ایرانیان در این مکان مقدس طرح توسعه حرم مطهر کلید خورد و با احداث صحن و سرایی به نام بی‌بی بی‌نشان حضرت زهرا(س)عملا ۲۲۰ هزار متر مربع به حرم مطهر امام علی‌(ع) افزوده شد که یک توسعه ۲۰ برابری را شامل شد و تمام این پروژه با پول مردم و از راه نذورات در حال احداث است.»
این خادم آستان مقدس علوی معتقد است که طرح توسعه حرمین شریفین در عراق بدون شک مدیون ایرانیانی است که در راه اهل بیت علیهم‌السلام سر از پا نمی‌شناسند.