پدیده «درماندگی آموخته شده» گریبان کالای ایرانی را گرفته است

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایکنا؛ چند سال است که مسئله تولید ملی و حمایت از کالا و کار ایرانی در کشور مطرح شده‌ است، اما به راستی چرا مردم ایران کالای خارجی را ترجیح می‌دهند و چرا کالاهای ساخت ایران دارای کیفیت پایینی هستند؟ آیا این مسئله جنبه روانشناسانه و جامعه‌شناسانه دارد؟

فاطمه باقریان، دانشیار گروه روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی و فارغ التحصیل روان‌شناسی اجتماعی از دانشگاه کانادا به این سؤال ایکنا پاسخ داد و عنوان کرد: مسائل اقتصادی، اجتماعی، روانی، فرهنگی و … همه به هم مربوط و بر هم مؤثر هستند.

وی عنوان کرد: آنچه در مورد کالای ایرانی رخ داده همانند این است که فردی در دوران کودکی هر وقت خواسته کاری انجام دهد به او القا شده که تو نمی‌توانی؛ همین مسئله موجب باور وی به ناتوانی­اش در انجام کار شده، پدیده­‌ای که در روان­شناسی اجتماعی «درماندگی آموخته شده» نامیده می­شود و فرد یا گروه به این باور می­‌رسد که واقعاً  نمی‌تواند کاری را درست انجام دهد؛ این بلا سر کالای ایرانی آمده است.  

این استاد دانشگاه تصریح کرد: یعنی زمان‌هایی که باید کالای ایرانی را تشویق و حمایت می‌کردیم، این کار صورت نگرفته است و مشکلات اقتصادی و سیاسی و … دیگر هم موجب شده کالای بی‌کیفیت ایرانی وارد بازار شود و کسانی که کالای ایرانی را می‌سازند هم خود دچار «باور ناتوانمندی» شوند. مردم هم چون کالای خوب ایرانی ندیده‌اند و در مقابل بازار پر از کالای خوب خارجی بوده، تفکرشان در مورد بی‌کیفیت بودن کالای ایرانی نهادینه شده است.

وی با اشاره به اینکه این مشکل تازه‌­ای نیست، گفت: اغلب صنایع دچار همین درماندگی آموخته شده‌اند، از آنها حمایت نشده و کالاهایشان به تولید و مصرف انبوه نرسیده و مردم دیگر باور ندارند که کالای ایرانی خوب پیدا شود. با این شرایط حالا چگونه می‌توان به سرعت و به یکباره به مردم گفت که کالای ایرانی بخرید؟

باید بر روی فکر و اندیشه جامعه کار کرد

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه قبل از توسعه صنعت باید بر روی فکر و اندیشه جامعه کار کرد و تلاش کرد باورهای مردم را در باره کیفیت کالای ایرانی تغییر داد. این تغییر به شرطی می­‌تواند صورت پذیرد که کالای با کیفیت ایرانی هم همزمان تولید و ارائه شود، اما به راستی کدامیک از این کارها انجام می‌شود؟

وی تصریح کرد: تحقیقات روان­شناسی اجتماعی تایید می‌کند که رفتارهای ما بر اساس باورهای ما شکل می‌گیرد، برای تغییرباورها  نیاز به یکسری ساختارها و تغییرها داریم.

دانشیار گروه روان­شناسی دانشگاه شهید بهشتی در پاسخ به این سؤال که اکنون چه باید کرد و از کجا شروع کنیم؟ گفت: باید تلاش برای تغییر را شروع کنیم اما به صورت هماهنگ با همکاری همه دستگاه‌های برنامه­‌ریزی. در آسیب‌های اجتماعی مطرح می‌شود که کاهش آسیب اجتماعی را یک سازمان، ارگان، گروه یا طبقه نمی‌تواند به تنهایی انجام دهد بلکه باید ترکیب هماهنگی از سازمان‌های برنامه‌ریزی دولتی و نهادهای اداره کننده جامعه، همراه با سازمان‌های مردم نهاد و فعالان اجتماعی که علاقه‌مند به حل مشکل هستند و قربانیان آسیب‌‌ها در ارتباط و همکاری هماهنگ با هم کار را انجام دهند.

وی با ذکر این نکته که در مسیر تغییر و توسعه باید هماهنگ با هم عمل کرده و مدام نیز روند کارها ارزیابی شود، گفت: در هر مرحله هم باید مرتبا ارزیابی کنیم تا ببینیم روند برنامه در هر مرحله موفقیت آمیز بوده است یا خیر.

وی با اشاره به مشکلات و آسیب‌هایی که به مردم زلزله‌زده کرمانشاه وارد شده است، گفت: در برخی از اقدامات روان­شناسانه در این مناطق که به منظور امید دادن، تقویت خودکارآمدی و توانمندی، تلاش برای ایجاد باور توانمندی در افراد و شکل­‌گیری کمپیین‌هایی مثل «زودتر خانه‌ام را خواهم ساخت»، «زودتر به خانه‌ام بر می‌گردم» در حال انجام است نشان از ایجاد امید در میان برخی از این آسیب­دیدگان است و همین مسئله نشان می‌دهد کار غیر ممکن وجود ندارد، اما برای حل مسائل و مشکلات  هماهنگی و همه جانبه دیدن و همه جانبه عمل کردن لازم است.

وی ادامه داد: برای ایجاد باور و حمایت برای مصرف کالای ایرانی باید جامعه‌شناسان، روان­شناسان و متخصصان علوم اجتماعی و رفتاری در کنار برنامه­ریزان جامعه و صنعت‌گران و تولیدکنندگان قرار گرفته و با هماهنگی از جنبه‌های مختلف به رفع مشکل بپردازند.

این روانشناس اجتماعی کشورمان در پایان بیان کرد: روانشناسان اجتماعی می‌توانند برای حل مسائل و معضلات اجتماعی  با برنامه‌ریزان اجتماعی و مسئولان همکاری و نقش سازنده داشته باشند. ولی تا کنون پیشنهادی جدی برای چنین همکاری­هایی مشاهده نشده است.  

انتهای پیام