مبادی رسمی میزبان قاچاق سازمان یافته در آذربایجان غربی

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرگزاری تسنیم از ارومیه، چندی پیش به همراه یک گروه رسانه‌ای که ترکیبی از خبرنگاران، تصویربرداران و عکاسان چند رسانه بود عازم نقاط صفر مرزی در جنوب آذربایجان غربی شدم. مرزهای پیرانشهر، سردشت و اشنویه مقصد سفرمان بود.

به ارتفاعات جاسوسان، گلاله، سرساوه، پانه سر، قاسم رش، حاج ابراهیم و قندیل کوچک و بزرگ صعود کردیم و با رزمندگانی که در پایگاه‌های متعدد، شب و روز و در چهار فصل سال و بعضاً در چندین متر برف و سرمای وحشتناک از مرزهای این کشور مراقبت می‌کردیم به گفت و گو نشستیم.

این ارتفاعاتی که نامشان از نظر گذشت بعضاً صدها سال حتی پای یک رزمنده و سرباز ارتش ایران بدان باز نشده بود اما اکنون پایگاه‌های مجهز و مدرن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مرتفع‌ترین قلل شمال غرب کشور احداث شده و رزمندگان این سرزمین در آن استقرار یافته‌اند.

قطع ارتباط اشرار مسلح با قاچاقچیان

زمانی گردنه‌ها و دره‌های منتهی به همین ارتفاعات نه تنها منطقه جولان اشرار مسلح و وابسته به غرب و اسرائیل بود بلکه معبر اصلی قاچاق اسلحه، انسان، احشام، مواد مخدر، مشروبات الکلی، لوازم آرایشی و انواع کالاهای غیر مجاز نیز بود.

حضور رزمندگان ایران در مرتفع ترین قلل شمال غرب کشور

هنوز هم سنگرهای دست ساز عناصر وابسته به گروه‌های معاند نظام و اشرار مسلح که در دل سنگ‌ها کنده شده در این منطقه وجود دارد، سنگرهایی که محل زندگی کسانی بود که با مغزهای شست و شو شده به زعم خود در پی کسب حقوق از دست رفته و استقرار کشوری مستقل بودند در حالی که برای ماندن طولانی مدت در دل این کوهها فقط و فقط انگیزه‌های جنسی و هم‌سنگری با دخترکان هم فکرشان می‌توانست دلیل جذابی برای آنها باشد.

استقرار کامل نیروهای مسلح ایران در مرزهای شمال غرب کشور

با تشریح اوصافی از منطقه که از نظر گذشت می‌توان دریافت که هم اینک در همه مرزهای ۹۶۷ کیلومتری آذربایجان غربی با عراق، ترکیه و جمهوری آذربایجان از کیله و تمرچین در سردشت و پیرانشهر گرفته تا بورالان در ماکو و پلدشت همین شرایط برقرار است و هر قاچاقچی با هر نوع بار و کالای قاچاق با توپ و تانک و مسلسل رزمندگان ایرانی طرف است بنابراین دیگر مثل سابق امکان عبور دادن کالاهای قاچاق از مرزهای ایران فراهم نیست.

پاسداری شبانه روزی رزمندگان اسلام از مرزهای شمال غرب ایران

در واقع این روزها چشمه قاچاق کالا از طریق معابر مخفی در کوه و کمر و دره‌ها و ارتفاعات شمال غرب کشور خشکیده است و سرنخ قاچاق کالا، مواد مخدر، اسلحه و انسان را باید یک راست در معبرهای رسمی، گمرک‌ها و بازارچه‌های منطقه جستجو کرد و سررشته‌های اقتصادی سازماندهی آن را در برخی چهره‌های متنفذ و اطرافیان هزار و یک فامیلشان یافت.

اما هنوز در این گوشه از کشور مشکلی نه چندان پیچیده اما پر حاشیه به نام کولبری وجود دارد.

کولبران چه کسانی هستند؟

آنان حدود۲۰  هزار نفر از اهالی منطقه هستند که کارت کولبری دارند و البته چند هزار نفری هم کارت ندارند و در حقیقت بدون کارت کمک حال آن کولبران  مجوزدار به شمار می‌آیند.

آخرین دستمزدشان ۱۶۰ هزار تومان در قبال نقل‌وانتقال باری حداکثر به وزن ۸۰ کیلوگرم است که به ازای طی فاصله‌ای بین ۵۰۰ تا ۱۵۰۰ متر دریافت می‌کنند.

معبر رسمی کولبران در مرز تمرچین پیرانشهر – کولبران بدلیل همکاری نکردن مسئولان اقلیم کردستان دست خالی برمیگردند

در حقیقت کولبران بارهای فعالان اقتصادی و تجّار را به کول گرفته و از طرف عراق وارد ایران می‌کنند و حق انتقال بار از ایران به سمت عراق را ندارند.

قاچاق سازمان یافته و باندهای مافیایی

وقتی صحبت از هزاران تن موز قاچاق می‌شود می‌توان به سادگی استنباط کرد که صدها کامیون ۲۰ تنی حامل این میوه را نمی‌شود شبانه از کوه و دره و جاده‌های خاکی که همگی زیر تیر مستقیم رزمندگان اسلام حراست می‌شوند وارد کشور کرد بلکه این کامیون‌ها در روز روشن در جاده‌های ترانزیتی و درست از مقابل چشم ده‌ها مسئول مربوطه وارد کشور می‌شوند.

حتی این روزها خبر تردد روزانه ده‌ها اتوبوس مشکوک نقل رسانه‌های مکتوب و مجازی شده، اتوبوس‌هایی که با مسافر نماهایی انگشت شمار صبح خالی به ترکیه عازم می‌شوند و شب با کلی اجناس قاچاق شامل پوشاک، لوازم آرایشی و بهداشتی، خوراکی و تنقلات و حتی قرص، آمپول، پماد و اسپری تنفسی وارد کشور می‌شوند، اتوبوس‌های سفارش شده‌ای که برایشان هیچ محدودیتی وجود ندارد، آدم می‌برند آدم می‌آورند، گازوئیل و بنزین می‌برند و خیلی چیزهای دیگر، خلاصه همیشه خدا نانشان در روغن است و کسی نیست بهشان تو بگوید.

کولبران نخستین متضرران تصمیمات سیاسی

اما نخست به واکاوی حال و روز کولبران می‌پردازیم که این روزها به دلیل برگزاری همه پرسی کذایی در اقلیم کردستان عراق و شرایط سیاسی حاکم بر این منطقه مشکلاتشان دو چندان هم شده است.

رحمان ابراهیم پور که به کار کولبری در گذرگاه تمرچین پیرانشهر مشغول است در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: کولبران روزی فقط یک بار می‌توانند برای باربری بروند و برای هر باری که حمل می‌کند ۱۶۰ هزار تومان دریافت می‌کنند.

وی افزود: بارها در معبر قانونی اغلب در مسافتی ۵۰۰ متری حمل می‌شود، برخی کولبران در قسمتی از مسیر از موتورسیکلت هم استفاده می‌کنند و بعضاً این مسیر به یک و نیم کیلومتر هم می‌رسد.

همه پرسی اقلیم کردستان عراق به کولبران خسارت زد

ابراهیم پور گفت: بعد از انجام همه پرسی در اقلیم کردستان عراق بازار کار کولبرها خیلی کساد شده است و دیگر باری برای این افراد وجود ندارد و در مرز تمرچین که روزانه ده‌ها تاکسی تردد می‌کردند حالا دیگر مسافر چندانی نیست.

وی بیان کرد: اجناسی که از مرز رد شده از سوی مغازه‌دارها و مسافرانی که از شهرهای ارومیه، تبریز و تهران به اینجا آمده‌اند، خریداری می‌شود.

احمد حسینی نیز که مدت‌هاست کولبری می‌کند در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: از این سوی مرز به آن طرف مرز کالایی برده نمی‌شود چرا که در مرزها بازرسی‌های دقیقی از طرف کردستان عراق صورت می‌گیرد و مانع از بردن کالا به آن سوی مرز می‌شوند.

وی افزود: در ایام گرمتر سال مسافت ۵۰۰ متری را ۲۰ دقیقه‌ای طی می‌کنیم و با تحویل کالاها در مرز حدود نیم ساعت زمان می‌برد اما در زمستان کولبرها با شرایط کاری بسیار سخت‌تری فعالیت می‌کنند.

کولبرانی با تحصیلات عالیه دانشگاهی

حسینی گفت: در تمرچین فقط یک مسیر مجاز برای کولبری وجود دارد که کاملاً مشخص است و ساعت کاری کولبرها هم مشخص است اما قبلاً امکان عبور کالاها به صورت غیر در معبرهای غیررسمی وجود داشت ولی با گذاشتن برجک‌های متعدد دیگر امکان عبور غیر مجاز کالاها وجود ندارد.

وی بیان کرد: تا جایی که من می دانم افزون بر ۵ هزار نفر کولبر کارت تردد دارند که در رده سنی ۲۰ تا ۶۰ سال هستند و بعضاً حتی با مدرک دیپلم و فوق دیپلم مشغول به  کولبری هستند و حتی در حدود ۴۰ یا ۵۰  نفر نیز مدرک لیسانس دارند که به این کار مشغول هستند.

بر اساس این گزارش اغلب بارهایی که کولبران حمل می‌کنند متعلق به  تجار و بازرگانانی است که از اقصی نقاط جهان بارشان را به کردستان عراق رسانده‌اند و از آنجا به بعد راهی جز قاچاق برایشان باقی نمانده است تا کالایشان را وارد ایران کنند.

لزوم ارتقا تجهیزات مرزی و گمرگی برای مقابله با قاچاق سازمان یافته

معاون امنیتی سیاسی استاندار آذربایجان غربی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در ارومیه، با اشاره به لزوم تجهیز پاسگاه‌های استان به تجهیزات و امکانات روزآمد اظهار داشت: لازم است که پاسگاه‌های آذربایجان غربی به دستگاه‌های اپتیکی و هشدار دهنده مجهز شوند و نیاز است که گمرک‌های این استان نیز به دستگاه‌های آشکارساز دقیق‌تر و مجهزتری تجهیز شوند.

علیرضا رادفر بیان کرد: هم اینک اغلب آشکارسازهای موجود توان مورد انتظار را ندارند و ما به همین سبب در کمیسیون مربوطه مصوباتی داشتیم و درخواست‌هایی از گمرکات کشور داشتیم تا گمرک‌های آذربایجان غربی بخوبی تجهیز شوند تا قاچاق سازمان یافته در این استان کمتر شود.

وی افزود: در آذربایجان غربی ۳ معبر کولبری در مرزهای تمرچین، قاسم رش و اشکان وجود دارد و غیر از این ۳ معبر هیچ معبر کولبری وجود ندارد و این معابر نیز بر اساس مصوبه ۸ ام مرداد ماه ۹۶ هیئت وزیران در حال ساماندهی است.

ادغام معابر کولبری با بازارچه های مرزی

معاون سیاسی امنیتی استاندار آذربایجان غربی اظهار داشت: این معابر در بازارچه‌های رسمی ادغام می‌شوند و بعد از این سازماندهی عملیات این معابر نیز مانند بازارچه‌های رسمی تحت پوشش عملیات گمرکی قرار خواهد گرفت که این موضوع در حال پیگیری است.

رادفر گفت: ۲۰ هزار نفر در دو شهرستان سردشت و پیرانشهر کارت کولبری داشته و به این فعالیت می‌پردازند که این تعداد بر اساس سکونت در ۱۵ کیلومتری مرز است و در مصوبه جدید این رقم بر اساس ۲۰ کیلومتر فاصله سکونت تا مرز سازماندهی خواهند شد و کولبران کارت‌های مربوطه را از طریق اداره کل صنعت، معدن و تجارت دریافت خواهند کرد و بر اساس روال گمرکی و ترانزیت فعالیت خواهند داشت.

معاون امنیتی سیاسی استاندار آذربایجان غربی تصریح کرد: با استقرار نیروهای مرزبانی و سپاه در مرزهای آذربایجان غربی و عملیات انسدادی که در مرز صورت گرفته امر مبارزه با قاچاق در این استان از رشد مثبت برخوردار شده است.

کشفیات انواع کالاهای قاچاق در آذربایجان غربی

رادفر گفت: در ۶ ماهه اول سال ۹۶ تعداد هزار و ۶۳۵ فقره پرونده در رابطه با قاچاق وارد شعبات تعزیرات حکومتی شده و از این تعداد هزار و ۶۱۸ پرونده مختومه شده و هزار و ۴۴۷ پرونده محکومیت یافته و ۱۹۹ پرونده حاصل شده است.

وی بیان کرد: ارزش کالاهایی که در ۶ ماهه نخست امسال در آذربایجان غربی به ظن قاچاق کشف شده مبلغی حدود ۱۲۷ میلیارد تومان است.

معاون امنیتی سیاسی استاندار آذربایجان غربی اظهار داشت: عملیات منجر به کشف در ۶ ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه در سال قبل افزایش ۲۱ درصدی را داشته و ۲ هزار و ۷۷۰ عملیات در این زمینه انجام شده است.

دستگیری ۱۳ هزار مسافر قاچاقی در مرزهای آذربایجان غربی

رادفر تصریح کرد: در ۶ ماهه نخست سال ۹۶ تعداد ۱۳ هزار و ۵۳۲ نفر عبور غیر مجاز مرزی دستگیر شدند که از این تعداد ۹ هزار و ۷۷۹ نفر از اتباع افغانستان و ۳ ۷ زار ۵۹۶ نفر پاکستانی و ۱۶۱ نفر از سایر کشورها بودند.

وی افزود: در ۷ ماهه سال ۹۶ نیز تعداد هزار و ۹۲۷ قبضه انواع سلاح کشف شده که اغلب آنها سلاح شکاری است.

نماینده مردم مهاباد در مجلس شورای اسلامی درباره مهمترین مشکلات کولبران و استثمار آنها از سوی قاچاقچیان اظهار داشت: در بحث کولبری مشکل از جایی آغاز می‌شود که تنها عده معدودی می‌توانند برخی مجوزها را دریافت کنند.

جلال محمودزاده افزود: افراد خاصی که با برخی دستگاه‌ها ارتباط دارند با دریافت مجوزها سود اصلی واردات از طریق کولبری را می‌برند.

وی تصریح کرد: در بازدیدی که به‌همراه همکارانم در مجلس از این مناطق داشتیم، مشخص شد هر کولبر به طور متوسط اجازه حمل دو محموله در هفته را دارد اما افرادی که این مجوزها را دریافت می‌کنند بدون آنکه سنگینی این بار را روی دوش خود حس کنند، گرما و سرما را بچشند و زحمتی متقبل شوند‌، میلیاردها تومان درآمد دارند.

محمودزاده افزود: باید برای همین کولبرانی که درحال‌حاضر شناسایی شده‌اند تعاونی کولبری تشکیل شود و مجوزهای واردات را به این تعاونی‌ها بدهند، اگر این تعاونی‌ها تشکیل شود درآمد کولبران دو تا سه برابر افزایش می‌یابد و طبیعتا دیگر نیازی به عبور از مسیرهای غیرقانونی نخواهند داشت.

ردپای قاچاق سازمان یافته در پرترددترین مرز زمینی ایران

اما در شمال غربی‌ترین شهر ایران که بزرگ‌ترین و پر ترددترین معبر ترانزیت آسیا و ایران نیز هست چه خبر است؟

متأسفانه آنچه که در ابتدا با شنیدن اسم مرز و گمرک بازرگان در اذهان تداعی می‌شود صف‌های طولانی کامیون‌های ترانزیتی، بی نظمی، انتظار و قاچاق کالاست.

مدیریت دو گانه در این منطقه از کشور مسائل پیچیده‌ای را نیز رقم زده است چراکه خود این شهرستان در حوزه استحفاظی منطقه آزاد ماکوست اما گمرک آن استقلال دارد و از قوانین منطقه آزاد تبعیت نمی‌کند.

قاچاقچیان بهره‌برداران اصلی طولانی شدن صف کامیون‌های ترانزیتی

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی ماکو در این باره به خبرنگار تسنیم اظهار داشت: یکی از مشکلات بزرگ گمرک فقدان پایانه صادراتی بود که سبب می‌شد تا تخلفات بزرگی رخ دهد که از جمله آن می‌توان به قاچاق گازوئیل و انسان اشاره کرد و اتفاقاً زمانی این اتفاق رخ می‌دهد که صف‌های طویل کامیون در داخل گمرک بازرگان حاکم باشد.

حسین فروزان افزود: گزارش‌های فراوان از وقوع قاچاق‌های بی‌شمار کالا، انسان و سوخت به سبب همین طولانی شدن صف کامیون‌های ترانزیتی سبب شد تا ساخت پایانه صادراتی در دستور کار قرار گیرد.

وی گفت: اما مشکل به همین‌جا ختم نمی‌شود چراکه به سبب نبود انبار در گمرک بسیاری از تخلیه‌ها و بارگیری‌ها در فضای باز و بی سامان و غیر قابل کنترل انجام می‌شد که ناهنجاری‌های متعدد داشت و اتفاقاً کار را برای قاچاقچیان تسهیل می‌کرد و از سوی دیگر به سبب نبود امکانات، ترانزیت کالاها به درستی صورت نمی‌گرفت و به ناچار کامیون‌ها برای ترخیص به بقیه گمرک‌ها می‌رفتند.

بخش بزرگی از قاچاق  از مبادی رسمی صورت می‌گیرد

فروزان گفت: در چند سال اخیر با احداث پایانه‌های صادراتی و افزایش لا ین‌ها و معابر کامیون‌ها برخی مشکلات تاحدی حل شده و میزان مبادلات از ۲۰۰ میلیون دلار به ۸۰۰ میلیون دلار رسیده است و ۴ برابر شدن این مبلغ، سبب افزایش اشتغال زایی در این منطقه شده و برای اهالی منطقه نیز سبب ایجاد کار بیشتر شده است.

وی اظهار داشت: روزانه به طور متوسط ۱۰۰ کامیون از طریق مرز پلدشت – نخجوان راهی خارج می‌شوند و با کارهای انجام شده این گمرک‌ها خلوت هستند و قاچاق میز در این مرز کاهش یافته است.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی ماکو تصریح کرد: بخش بزرگی از قاچاق  از مبادی رسمی صورت می‌گیرد مثلاً تعدادی از کامیون‌ها که حدود ۲۰۰ دستگاه هستند صبح از ماکو حرکت کرده و به طرف شهرهای ترکیه می‌روند و اغلب با اجناس قاچاق بر می‌گردند.

تردد روزانه اتوبوس‌هایی حامل کالاهای قاچاق

وی افزود: مثلاً اتوبوس‌هایی در این منطقه وجود دارند که با ۱۰ مسافر به سمت شهرهای مرزی ترکیه حرکت می‌کنند، این در حالی است که کرایه این ۱۰ نفر فقط ۳۰۰ هزار تومان می‌شود در حالیکه پول گازوییلی که رانندگان این اتوبوس‌ها پرداخت می‌کنند، ۵۰۰ هزار تومان است پس یک جای کار ایراد دارد.

فروزان گفت: قطعاً آدم عاقل حاضر نیست که ۲۰۰ هزار تومان هر روز و در هر سرویس ضرر کند بنابراین این اتوبوس‌ها با خود اجناسی به ترکیه یا داخل کشور قاچاق می‌کنند که متاسفانه این موارد به خوبی کنترل نمی‌شود.

وی تصریح کرد: مشکل اصلی رانندگانی هستند که صبح به کشور ترکیه می‌روند و عصر باز می‌گردند که صرفاً برای قاچاق لباس و سایر اقلام است.

فروزان گفت: شکی نیست دست‌های پشت پرده از این افراد حمایت می‌کنند چرا که  اگر فرد معمولی بخواهد از مرز جنسی رد کند سریعاً دستگیر می‌شود ولی این افراد روزانه صدها کیلو جنس رد و بدل می‌کنند.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی ماکو اظهار داشت: هر فرد در یک سال می‌تواند ۸۰ دلار جنس به داخل کشور بیاورد که این کار نرمال است و در این میان یک سری از امتیازات نیاز مردم مرز نشین است اما در روشی که هم اینک در گمرک جاریست سهم اصلی به مافیا و چهره‌های متنفذ می‌رسد که در پشت پرده قاچاق کالا هستند.

وی گفت: شهروندان مرزنشین برای ۲۰ الی ۳۰ تومان کار می‌کنند ولی افرادی که پشت پرده هستند روزانه اجناس قابل توجهی وارد کشور می‌کنند و به تهران می‌برند.

فروزان تصریح کرد: این مشکلات همگی از سهل انگاری مسئولان است چرا که اراده‌ای برای جمع کردن کالای قاچاق وجود ندارد.

خسارت فراوان قاچاق در جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی ماکو افزود: اگر جلوی قاچاق کالا گرفته شود، از ترکیه برای باز کردن شرکت و کارگاه‌های تولیدی به ایران می‌آیند و درخواست باز کردن شرکت تولیدی را خواهند داشت چراکه سود این افراد و شرکت‌ها در فروختن اجناسشان است نه در قاچاق کالا.

وی گفت: وقتی تولید کننده داخلی با هزار گرفتاری جنس تولید می‌کند ولی در مقابل ورودی مرزها برای کالاهای ترکیه باز است طبیعتاً علاقه‌ای برای تولید باقی نخواهند ماند و مشکل اصلی در بحث قاچاق پوشاک همین مسئله است و در حقیقت مغازه‌های داخلی برای ترکیه کار می‌کنند و این مورد را می‌توان به راحتی در بازار ارومیه، تبریز، اصفهان، مشهد و تهران مشاهده کرد.

فروزان افزود: هم اینک در شهرستان ماکو ۲۰ تولید کننده لباس وجود دارد و قاچاق پوشاک شرایط را برای این تولید کنندگان سخت کرده است با این حال تاکنون حدقل ۱۰ تولید کننده خارجی برای بستن قرارداد با منطقه آزاد ماکو پای کار آمده‌اند.

تولید پوشاک با سرمایه گذاری خارجی در ماکو

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی ماکو گفت: سال ۹۶ میزان پوشاکی که به کل منطقه آزاد ماکو آورده شده است، ۵ میلیون دلار است که به طور قانونی وارد شده اما کالاهایی که غیرقانونی و از طریق قاچاق سازمان یافته وارد این منطقه شده‌اند حدود ۵۰ برابر این رقم است.

وی اظهار داشت: برای این که جلوی این کار گرفته شود یک اراده عمومی لازم است و از دست امثال فروزان یا فقط نیروی انتظامی و مسئولان گمرک به تنهایی کاری ساخته نیست.

فروزان گفت: مثلاً هر ماده غذایی که به بازار این منطقه وارد می‌شود باید در ابتدا دانشگاه علوم پزشکی ارومیه سالم بودن آن را تأیید کند و بعد اجازه فروش به آن را بدهند اما به تازگی در داخل گمرک بازرگان بازارچه‌ای راه‌اندازی و انواع مواد غذایی از جمله نوشابه‌های انرژی‌زا و غیره را مستقیماً به فروش می‌رساند و کسی هم پاسخگوی این کار غیر قانونی نیست.

وی افزود: جای تعجب و تأسف است چگونه کامیون‌هایی که قرار است اجناسی را در طول دو روز به سایر کشورهای همسایه ببرند چطور ده روز در ایران و تهران توقف دارند و بارهای آنها چگونه عوض می‌شود بدون آنکه بازرسی خاصی صورت گیرد.

گزارش و فیلم: محمد آقایی‌پر و سهند احمدزاده