پرسش برخی محققان درباره نحوه حمایت از نمایشگاه «ایران‌ساخت» و پاسخ مسؤولان

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، ۵ سال است که دانشگاه‌ها و شرکت‌ها با حمایت معاونت علمی در نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ساخت ایران شرکت کرده و از تولیدات شرکت‌های داخلی خرید می‌کنند.

با توجه به رهنمودهای مکرر مقام معظم رهبری در مورد حمایت از تولید ملی و تحقق اقتصاد مقاومتی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از فناوران کشور برای ساخت داخل تجهیزات وارداتی حمایت کرده‌ که در نتیجه آن، تعداد قابل توجهی تجهیزات و مواد آزمایشگاهی پیشرفته در کشور تولید شده‌ است، از این رو به منظور کاهش وابستگی آزمایشگاه‌های داخلی به تجهیزات و مواد وارداتی و همچنین استفاده از توانمندی‌های داخلی و حمایت از فعالیت‌های دانش‌بنیان در زمینه ساخت تجهیزات و تولید مواد آزمایشگاهی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تاکنون پنج دوره «نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ساخت ایران» را برگزار کرده است و ششمین دوره نیز دی‌ماه امسال برگزار می‌شود.

امسال اما محققان نگرانی‌هایی را بیان‌ کردند، آن‌ها درباره نحوه حمایت نمایشگاه سوالات و بعضا گلایه‌هایی داشتند، آن‌ها می‌گویند علاوه بر اینکه معاونت علمی بودجه مصوب خود برای این نمایشگاه را سخت‌تر تخصیص می‌دهد، نمایندگان مجلس نیز با تصویب بندهایی در بودجه، اعتبار دلاری برای خرید خارجی تجهیزات آزمایشگاهی اختصاص داده‌اند که به وضوح این کالاهای ایرانی دانش بنیان را به حاشیه خواهد برد.

این نمایشگاه هرساله بر اساس ۱۳ گروه کالایی نفت، گاز و پتروشیمی؛ برق، الکترونیک، نرم‌افزار؛ عمران و ساختمان؛ مکانیک، شیمی و متالورژی؛ کشاورزی و محیط‌زیست؛ فیزیک پایه؛ تجهیزات عمومی آزمایشگاهی؛تجهیزات و ماشین‌آلات در حوزه فناوری‌های راهبردی؛ مهندسی پزشکی و زیست مواد؛ مواد آزمایشگاهی؛ تجهیزات آموزشی با فناوری مناسب؛ تجهیزات حوزه تست و آزمون صنعتی و ارائه کنندگان خدمات کالیبراسیون برگزار می‌شود و اهدافی شامل هدایت دستگاه های دولتی و شرکت‌ها به سمت خرید کالای ایرانی از شرکت‌های دانش بنیان و تسهیل حضور شرکت‌های دانش بنیان در بازارهای بین المللی و افزایش صادرات را دنبال می‌کند.

در سال ۹۲ تعداد ۱۵۰۰، سال ۹۳ تعداد ۴ هزار، سال ۹۴ تعداد ۶ هزار، سال ۹۵ تعداد ۸ هزار و سال ۹۶ تعداد ۱۰ هزار محصول ارائه شد.

مراجعان به نمایشگاه معتقدند که در سال گذشته نحوه حمایت‌های معاونت علمی از شرکت‌های دانش بنیان حاضر در نمایشگاه با تغییراتی مواجه شده است و معاونت بودجه کمتری را در این زمینه اختصاص می‌دهد.

همچنین به منظور خرید تجهیزات آزمایشگاهی، بودجه دلاری به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تخصیص یافته است که به نوعی حمایت از کالاهای خارجی در برابر کالاهای داخلی است.

* فرایند حمایت از کالاها

فرایند حمایت از تولیدات شرکت‌های دانش بنیان در نمایشگاه به این شکل است که ابتدا سفارش گرفته می‌شود و با توجه به نوع دستگاه، ساخت آن بین ۳ ماه تا ۱ سال زمان می‌برد؛ تسویه حساب با شرکت تولیدکننده نیز به صورت تدریجی و براساس پیشرفت کار صورت می گیرد. از این تسویه حساب یک سهمی را معاونت و یک سهمی را نیز دانشگاه (خریدار) پرداخت می‌کند.

در سال گذشته حدود ۱۰۰ میلیارد تومان خرید از نمایشگاه انجام شد که حدود ۴۰ میلیارد تومان از آن را معاونت تقبل کرد. این در حالی بود که میزان تقاضای واقعی که وجود داشت، ۴۰۰ میلیارد تومان بود اما کمبود بودجه و عدم پیگیری معاونت علمی در تامین مالی، باعث شد تنها ۱۰۰ میلیارد تومان از آن محقق شده و به سفارش واقعی تبدیل شود.

با توجه به این وضعیت، معاونت علمی بنا دارد با تغییر استانداردها، نحوه تامین مالی را تغییر دهد، به این منظور قرار است سهم یارانه تجهیزات قدیمی کمتر شود و حمایت‌ها به سمت تجهیزات با نوآوری و تکنولوژی بالا برود.

به گفته مراجعان نمایشگاه، این مسیر در صورتی که واقعا در جهت حمایت از شرکت‌های دانش بنیان و بهبود کیفیت باشد، مثبت است؛ در عین حال باید محصولات قبلی نیز به نحوی به صورت پلکانی حمایت شود.

بر اساس بند الف تبصره ۳ بودجه، دولت مجاز است از ۳۰ میلیارد دلار فاینانس خارجی که مجوز آن را دریافت کرده است، ۱ میلیارد دلار از آن را برای استفاده از منابع بانکها و مؤسسات مالی و توسعه‌ای بین‌المللی به منظور تجهیز آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و فناوری با تضمین دولت و بازپرداخت آن، از محل اعتبارات بودجه عمومی تأمین کند.
بر اساس بند ج تبصره ۴ بودجه، بانک های عامل مجازند بانکهای عامل مجازند در سال ۱۳۹۷معادل ارزی ۴ هزار میلیارد تومان را به شکل تسهیلات از محل منابع در اختیار، برای خرید تجهیزات صرفاً تخصصی و به‌روزرسانی آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی و فناوری و دانشگاه آزاد اسلامی براساس فهرست مورد توافق وزارتخانه‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط و سازمان برنامه و بودجه کشور و با تصویب هیأت امنای آنها از محل توثیق اموال دولتی در اختیار پرداخت کنند.

تضمین این تسهیلات پس از تصویب هیأت امنا بر عهده مراکز فوق‌الذکر بوده و پس از تنفس دو ساله از محل درآمد اختصاصی آنها و متناسب با میزان دریافتی و مبتنی بر زمانبندی مورد تفاهم با بانکها بازپرداخت می‌شود. تجهیزات تخصصی آزمایشگاه‌های تحقیقاتی موضوع این بند فقط در مواردی که بنا به اعلام معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور و یا وزارتخانه تخصصی مربوطه مشابه داخلی ندارند، از شرکت خارجی تأمین می‌شود.

* پاسخ زین‌الدین درباره نحوه حمایت از کالاها

محمود شیخ‌زین‌الدین معاون نوآوری و تجاری سازی فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با تشریح روند حمایت از کالاها در نمایشگاه «ایران‌ساخت»، گفت: ما هر ساله از آن‌هایی که سطح تکنولوژی و داخلی‌سازی بالاتری دارند حمایت بیشتری کردیم به نوعی حمایت‌ها در دو سطح بندی انجام می‌شود؛ سطح تکنولوژی و داخلی بودن کالا.

وی افزود: می‌توان گفت برخی کالاها کالای ایرانی هستند ولی برخی دیگر کالای ساخت ایران؛ یعنی می‌توان یخچال خارجی را در ایران ساخت ولی این محصول، کالای ایرانی نیست.

شیخ‌زین الدین ادامه داد: ما هر ساله روند حمایتی را سخت‌تر می‌کنیم، سال اول ۵۰ درصد پول تمام محصولات را می‌دادیم ولی حالا این پرداخت هزینه به صورت سطح‌بندی انجام می‌شود و روند حمایتی تغییر دیگری نداشته است بلکه این روند از ابتدا اعلام شده بود و تاکید داریم طرح‌هایی که تکنولوژی پیچیده‌تر و میزان ساخت ایرانی بیشتر دارد حمایت بیشتر شود.