وقتی بزرگ‌ترها مسجد را از بچه‌ها می‌گیرند/ رفتاری برخلاف سیره حضرت رسول

حجت‌الاسلام سید مهدی بهشتی، پژوهشگر و نویسنده که دارای ۵۰ مقاله کوتاه در خصوص مسجد و کودکان است، در گفت‌گو با ایکنا؛ در پاسخ به این سؤال که با توجه به ویژگی‌های عصر حاضر و نوجوانان و جوانان کنونی کشورمان، مساجد چه کارکردهایی می‌توانند برای آن‌ها داشته باشند؟ گفت: اگر به کارکردهای مسجد در عصر پیامبر(ص) نگاه کنیم می‌بینیم که مسجد نه تنها محل عبادت است بلکه کانونی برای جمع شدن اقشار مختلف مردم و یک محفل انسی برای کارکردهای کلی اسلام است.  

وی تشریح کرد: یعنی کارکردهای علمی، فرهنگی، نظامی، درمانی و … را مسجد دارد و محفلی است برای دور هم جمع شدن مسلمان‌ها، نه به این دلیل که جایگاه دیگری برای جمع شدن ندارند، بلکه یک هدف بزرگ‌تر از این جمع شدن در مسجد وجود دارد و آن اینکه مسلمان‌ها با کانون مسجد خو بگیرند و مسائل اجتماعی، عبادی و سیاسی را با هم یکی بدانند.

این کارشناس حوزه مسجد ادامه داد: پیامبر (ص) همواره بر حضور بچه‌ها در مسجد تأکید دارند و به هر روشی بچه‌ها را به مسجد راهنمایی می‌کنند و با جایزه، برگزاری مسابقات، تشویق و بهانه‌های مختلف بچه‌ها را به مسجد می‌کشانند و همین که بچه‌‌ها وارد مسجد می‌شوند کم کم می‌شوند نسل آینده اسلام و فرهنگ اسلامی.

وی در پاسخ به این سؤال که رسول الله (ص) چه هدایایی به بچه‌ها می‌دادند؟ گفت: برای حضور بچه‌ها در مسجد حضرت رسول چند روش استفاده می‌کرد که یکی از این روش‌ها تشویق بود. ایشان مسابقاتی را در مسجد و یا به بهانه مسجد رفتن برگزار می‌کردند و جوایزی مثل خرمای خشک، درخت خرما، طلا به دختر بچه‌ها، انجیر خشک و بزغاله و به طور کلی هدایای خوشمزه و جذاب به بچه‌ها می‌دادند و حتی در نقل‌ها آمده که از بلال پرسیدند چرا پیامبر برای نماز نیامده‌اند؟ بلال رفت و در راه دید که پیامبر در حال بازی با بچه‌ها هستند. همین مسئله موجب می‌شود بچه‎‌هایی که در مسیر مسجد هستند و امام مسجد با آنها بازی می‌کند برای حضور در مسجد تشویق می‌شوند.

بچه‌ها روی دوش پیامبر و حضرت علی(ع) وارد مسجد می‌شدند

وی تشریح کرد: وقتی به تاریخ نگاه می‌کنیم می‌بینیم که پیامبر(ص) در مساجد کانون‌هایی برای آموزش بچه‌ها شکل می‌دهد. وقتی در جنگ بدر اسرا را به مدینه می‌آورند فدیه آزاد کردن آنها را آموزش سواد به ۱۰ کودک مسلمان عنوان می‌کنند. همچنین ایشان دست نوه‌های خودشان و سایر کودکان را می‌گرفتند و وارد مسجد می‌کردند. ممکن است خیلی وقت‌ها فکر کنیم که بچه‌ها نباید در مسجد حضور پیدا کنند چرا که شلوغ می‌کنند و حواس مردم را از عبادت پرت می‌کنند. در حالی که می‌بینیم پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) بچه‌های بسیار کوچک خود را روی شانه‌های خود می‌نشاندند و وارد مسجد می‌شدند.

باور کنیم مسجد فقط جای بزرگ‌ترها نیست

حجت‌الاسلام بهشتی تصریح کرد: باید به این مسئله دقت شود که وقتی پیامبر روی منبر می‌رفتند بچه‌ها روی پای ایشان می‌نشستند. حتی در مسیر مسجد امام حسن و امام حسین به پیامبر(ص) می‌گفتند که پدربزرگ برای ما شتر بشو؛ کدام پیرمرد ۶۰ ساله که امام جماعت مسجد است با بچه‌ها اینگونه بازی می‌کند؟ همه این رفتارها فرهنگ‌سازی است. اگر بتوانیم این فرهنگ را جا بیندازیم که مسجد فقط برای بزرگسالان نیست می‌تواند در ارتباط مسجد و کودکان خیلی تأثیرگذار باشد.

این دکتری تاریخ اسلام با تأکید بر اینکه باید با بها دادن به بچه‌ها و با استفاده از ابزار تشویق در کارهای فرهنگی بچه‌ها را دخیل کنیم، گفت: حضرت زهرا(س) به امام حسن و امام حسین(ع) می‌فرماید بروید مسجد و سخنرانی پیامبر و پدرتان را برای من حفظ کنید و بیاورید و حسنین در مسجد می‌نشینند و سخنرانی‌ها را حفظ می‌کنند و برای مادر بازگو می‌کنند. باید به بچه‌های مسجدی مسئولیت داده شود چه اشکالی دارد بچه ۱۰ ساله مسئول صوت مسجد باشد یا مسئول مدیریت تکبیرها شود؟

مسجد با حیاط بزرگ با درختان میوه/ اجازه دهید بچه‌ها اینجا بازی کنند

وی در پاسخ به این سؤال که برای بچه مدرسه‌ای‌ها چگونه مساجد را جذاب کنیم؟ گفت: مساجد قابلیت این را دارند که با همین جذابیت‌های به‌روز بچه‌ها را جذب کنند. در تاریخ قاجار و صفویه می‌بینیم که حیاط مساجد بزرگ بوده و درخت‌های میوه کاشته می‌شده است و بچه‌ها جمع می‌شدند و بازی می‌کردند. همچنین در داخل مساجد جایگاهی برای بچه‌ها بوده است. اکنون هم اگر بتوانیم فضایی را برای بچه‌ها فراهم کنیم یعنی بچه‌ها به بهانه بازی و خوردن میوه‌های مسجد داخل مسجد بیایند این ارتباط برقرار می‌شود.

آب بازی داخل مسجد حق بچه‌هاست

این نویسنده حوزه مسجد و کودکان از خیرینی که می‌خواهند مسجد وقف کنند خواست محیطی را هم برای حیاط مسجد اختصاص دهند و در داخل حیاط مسجد هم حوض بسازند و گفت: چرا مانع می‌شویم که بچه‎‌ها در مسجد آب بازی کنند و یا به درختان دست بزنند؟ می‌توان برای بازی بچه‌ها قبل از نماز برنامه‌ریزی کرد و بعد از نماز هم برای آنها کلاس‌های آموزشی، بازی‌های فکری و علمی مثل کاردستی و کارگروهی و مسابقات ورزشی، هنری و … برپا کرد.

وی با تأکید بر اینکه کارکرد مسجد فقط نمازخواندن نیست، گفت: مسجد محلی برای رشد دادن نسل آینده است؛ اگر فکرمان و هدفمان این باشد از جهت فرهنگی، سیاسی، ورزشی و … به پیش خواهیم رفت. حتی در زمان حضرت رسول در حیاط مسجد ورزش و تمرین نظامی می‌کردند. اکنون هم می‌توان همین اقدامات را برای جذب بچه‌ها انجام داد. لازمه این اقدام اعمال سلیقه خود متولیان مسجدی است. همچنین همکاری والدین لازم است و والدین باید این دغدغه را داشته باشند که بچه‌های خود را به مسجدی بفرستند که فعالیت‌های خوبی داشته باشد. همچنین متولیان دولتی مثل مسئولان آموزش و پرورش باید بچه‌ها را با مسجد انس دهند.

بهشتی تصریح کرد: امام جماعت مسجد محل باید با مدیران و مسئولان مدارس ارتباط داشته باشند. این یک مصیبت است که امام جماعت‌هایی از مدارس محل خودشان خبر ندارند. امام جماعت باید در مدارس حاضر شود و با بچه‌ها صحبت کند و مربیان مدارس هم مناسب نیست که به مسجد محل خودشان انس نگیرند و حداقل هفته‌ای یک بار بچه‌ها را به مسجد نبرند. مسئولان دولتی هم باید سازوکاری فراهم کنند برای تعامل بین مسجد و سایر نهادها از جمله شهرداری‌ها. مثلاً می‌توان به بچه‌های مسجدی تخفیف استفاده از فضاهای تفریحی ارائه کرد.

وی با اشاره به اینکه همین بسترها جذابیت برای ورود به مسجد را فراهم می‌کند، عنوان کرد: وقتی که بچه‌ها وارد مسجد شدند متولیان مسجد، مربیان و امام جماعت موظف هستند مراقب بچه‌ها باشند و امکانات خوبی به آنها بدهند. دوست‌یابی بچه‌ها را کنترل و در این زمینه به آنها کمک کنند؛ بر بچه‌هایی که با فرهنگ‌های مختلف هستند نظارت کنند و مراقب باشند در فضاهایی که بچه‌ها دور هم هستند صدمه نبینند و در نهایت از نظر علمی، آموزشی، احکام، عقاید، کلاس قرآن و مسائل فرهنگی بچه‌ها را تغذیه کنند و به آنها آموزش دهند.

این کارشناس حوزه مسجد ادامه داد: محور اصلی کارهای مسجد امام جماعت است. امام جماعت باید با سلیقه باشد، برای کارهای مسجد وقت بگذارد، جهادگر باشد، زیبا باشد، خوش سخن باشد و جذاب باشد. پیامبر بهترین امام جماعت بود. در سیره پیامبر هم می‌بینیم که اولین امام جماعتی که برای مدینه می‌فرستند «مصعب بن عمیر» است که یکی از زیباترین، خوش سخن‌ترین و خوش پوش‌ترین جوانان مکه است.

وی در پایان اظهار امیدواری کرد با تلاش کارکردهای مسجد را بازآفرینی کنیم.

انتهای پیام