مشهد|شرط تحقق شعار سال از نگاه رئیس اتاق بازرگانی ایران

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، یکی از بخش‌هایی که باید در نهادینه کردن شعار سال کمک کند، بخش خصوصی است که البته آنها هم در این زمینه برخی از موضوعات را بیان می‌کنند؛ از دیدگاه غلامحسین شافعی؛ رئیس اتاق بازرگانی ایران نهادینه شدن شعاری که رهبر انقلاب اسلامی برای امسال برگزیده‌اند شرایطی داردکه در گفت‌وگوی زیر مشروح آن آمده است.

تسنیم: همه ما می‌دانیم همیشه بخش خصوصی هم به مسئله خرید کالای ایرانی تأکید داشته و البته رهبر معظم انقلاب اسلامی هم به مسئله تعصب به کالای داخلی تأکید داشتند از دیدگاه شما علت فقدان این تعصب در چیست؟چه قدر از این مسئله متوجه تولیدکنندگان است؟ 

شافعی: این را باید پذیرفت که از نظر فرهنگی ما یک مقداری مشکل داریم و احساسی داریم که مصرف کالای خارجی را نوعی برتری و مزیت به حساب آورده و به واسطه آن اعمال فخر داریم و دوم اینکه مرتب تلقین می‌کنیم که کالای خارجی ولو به هر کیفیتی که باشد از کالای ایرانی بهتر است.

 اما آنچه واقعیت دارد این است که در بسیاری از موارد کالای خارجی هم از نظر کیفیت از کالای ما وضعیت مطلوب‌تری دارد و هم به لحاظ  قیمت دارای تفاوت‌هایی است؛ در این مقوله ما باید روی دو موضوع تکیه داشته باشیم؛ یکی قیمت و دیگری کیفیت، تنها در صورتی کالای ما در جهت برابر با کالای خارجی قرار می‌گیرد که بتواند در این دو شاخصه با مشابهات خارجی رقابت داشته باشد و در صورتی که این اتفاق رخ دهد در برابر مصرف‌کنندگان عمومی جامعه باید این توقع را داشته باشیم که در وضعیت مساوی مصرف کالای ایرانی را یک واجب قطعی بدانند.

اما اینکه کالای داخلی با هر قیمتی و هر کیفیتی را توقع داشته باشیم مردم مصرف کنند، شاید خواسته منطقی نباشد؛ اعتقاد دارم در ارتباط با نظرات بسیار مهمی که رهبر معظم انقلاب اسلامی مطرح کردند این مسئله بسیار مورد توجه است که از رقابت پذیری کالاهای ایرانی نسبت به خارجی غافل نشویم و از این فرصت استفاده کرده و تولیدکنندگان را تقویت کنیم که کالای خود را قابل مقایسه با کالاهای خارجی کنند.

این سیاست اشتباه گذشته که تولید برای جایگزینی واردات باشد را نباید تکرار کنیم و نباید این توقع را داشته باشیم که در مثالی عامیانه کالای داخلی "آشِ کشکِ خاله" مصرف کننده باشد که مجبور باشد حتماً با هر کیفیتی و هر قیمتی آن را مصرف کند.

با همه این تفاسیر از فضای خوبی که ایجاد شده، دو طرف باید نهایت استفاده را داشته باشند و تولیدکننده باید از این موقعیت استفاده کرده و نسبت به تجهیز خود به فناوری روز دنیا اقدام داشته باشد و دولت هم باید برای دو مقوله، تسهیلات ویژه‌ای را قرار دهد؛ نخست نوسازی و بهسازی تولید و تجهیز شدن به تکنولوژی روز دنیا و دوم ارائه تسهیلات لازم برای واردات مواد اولیه‌ای که اجبار ورود آنها از خارج است و با استفاده از سیاست‌های تشویقی برای کاهش قیمت محصولات ایرانی گام‌هایی را بردارد.

تولیدکننده نیز باید توجه داشته باشد که این مسئله می‌تواند فرصتی باشد که خود را در خط مسابقه تولید جهانی قرار دهد و خود را به یک رقابت منطقی با جهان برساند.

تسنیم: معمولا تولیدکنندگان مسئله‌ای را بیان می‌کنند و آن این است که مردم کشورهایی مانند ژاپن که خواستند به استقلال و رشد اقتصادی برسند در یک بازه زمانی درهای کشور را بستند و هر چیزی که در داخل مملکت خودشان تولید شد ولو با کیفیت پایین مصرف کردند و باید این اتفاق در ایران نیز بیافتد به ویژه اینکه ایران در تحریم قرار دارد و طبیعی است که کیفیت و قیمت تولید داخلی قابل رقابت با سایر نقاط جهان نباشد؛ آیا شما این توقع بخش خصوصی را توقعی به جا می‌دانید؟ آیا ما هم می‌توانیم مانند ژاپن و هند چنین نقشه‌ای را در کشور خود اجرا کنیم؟

شافعی: این توقعی کاملاً درست است؛ اگر مردم این اطمینان را پیدا کنند که یک برنامه‌ای وجود دارد که در طول مدت زمانی به یک نقطه مطلوب می‌رسیم و به یک اعتماد و اطمینان برسند که بعد از طی شدن آن زمان حتما به نقطه مورد هدف رسیده‌ایم انجام آن کار ضروری است؛ در این صورت مردم هم باید از آن استقبال کنند.

چیزی که وجود دارد بی‌اطمینانی و بی‌اعتمادی است به این معنی که مردم باور نمی‌کنند ممکن است بعد از این اقدامات به رشد می‌رسیم اگر برای این امر ما برنامه‌ای مدون و مشخص داشته باشیم و قدم به قدم اقدامات انجام شده و میزان پیشرفت به مردم گزارش داده شود و قرار باشد حتی ریاضت اقتصادی بکشیم تا وضعیت ارتقا یابد به نظر شخصی بنده همه باید این ریاضت را با جان و دل بپذیریم.

تسنیم: آیا تا به حال از این نوع برنامه‌ها زیاد تدوین نشده؟ آیا آنها اثر داشته‌اند که بخواهند مؤثر باشند؟

شافعی: حرف شما هر چند با طعنه بیان شود اما درست است؛ ما در گذشته هم از این حرف‌ها زده‌ایم اما به این نقطه نرسیده‌ایم و اگر قرار باشد برنامه مدون و منسجمی داشته باشیم این مسیر هر چه قدر هم سنگلاخ داسته باشد باید قبول کرده و همه با همکاری از آن عبور کنیم؛ اما در این گزاره اصل مهم همین وجود اعتماد و اطمینان و البته اراده برای اجرای برنامه‌ها است.

تسنیم: شما بارها گفته‌اید که ما تولیداتی داریم که دیگر در آستانه خارج شدن از گردونه مصرف هستند و به  تدریج تبدیل به عتیقه می‌شوند به نظر شما با این دسته از صنایع باید چه کار کرد؟ در این مورد مردم باید چه کنند؟

 شافعی: همانطور که گفتید بارها اشاره کرده‌ام که این نوع از تولیدات همانطور که برای کشور فایده‌ای ندارد؛ تولیدکننده را نیز با مشکلات بیشتری روبه‌رو می‌کند؛ در همه جای دنیا هم مرتب در خط تولید تغییرات ایجاد می‌کنند و به سمت تولیداتی می‌روند که با شرایط روز همخوانی دارد.

متأسفانه ما به این مسئله توجه نکرده‌ایم؛ اما باید در نظر داشت که ما راهی به جز تعطیل کردن واحدهایی که تولید غیرمنطبق با نیاز بازار دارند و راه‌اندازی واحدهای به روز نداریم؛ همچنین باید گفت که تزریق منابع به این دسته از واحدها نیز هیچ فایده‌ای برای کشور نداشته و تنها سبب تضییع منابع می‌شود؛ به طور قطعی باید حمایت از این دسته واحدها را متوقف کرده و به جای آن به تولید فناورانه فکر کرد.

ثروت در کشور از چند جا ممکن است تولید شود؛ به عنوان مثال می‌تواند از فعالیت‌های غیرمولد مانند "دلالی" باشد و باید گفت تولید ثروت از طریق ساخت محصولات غیرمنطبق برای بازار در کشور به هیچ عنوان مشکلی را حل نمی‌کند اما اگر تولید ثروت بر مبنای صنایع فناورانه باشد آینده‌ای بسیار روشن را از نظر اقتصادی تضمین میکند و به همین علت است که باید به آنها توجه بسیاری داشت.

تسنیم: آخرین باری که با شما صحبت کردم انتقاداتی به مراودات اقتصادی با کشورهای دیگر و قراردادهای تجارت ترجیحی داشتید و اخیرا نیز رئیس جمهور برای برخی از تبادلات به ۲ کشور آذربایجان و ترکمنستان سفر کردند شما این دیدارها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا این قراردادها می‌تواند در رشد اقتصادی کشور تأثیر داشته باشد؟

شافعی: در وضعیت حاضر با توجه به مسائل و مشکلاتی که بعد از برجام ایجاد شده به ویژه دولت آمریکا با رفتار غیرمنطقی که داشته نشان داده که ما بیش از هر زمان دیگری نیازمند توسعه روابط خارجی خود هستیم و این مسئله دارای اهمیت بسیار است و همین موضوع هم سبب می‌شود که هر حرکتی در آینده در مورد برجام انجام شود انسجام سابق بر علیه ایران وجود نداشته باشد و این رفت و آمدها چه از طرف مسئولان و چه از طرف بخش خصوصی بسیار لازم و مفید است و این حرکت‌ها هم باید تقویت و هم پشتیبانی شود ولو اینکه نتایج خیلی بالایی نداشته باشد. و هر چه قدر حداقل هم باشد حضور در مجامع جهانی موقعیت ما را در شرایط فعلی تقویت می‌کند.

تسنیم: از ماه‌های انتهایی سال گذشته شاهد روند افزایشی قیمت ارز بودیم و بر خلاف وعده رئیس جمهور محترم همچنان این روند وجود دارد و ثباتی در این بین وجود ندارد شما فکر می‌کنید این مسئله در اقتصاد کشور چه تأثیری می‌تواند داشته باشد؟

شافعی: در مورد قیمت ارز اقداماتی که در حال انجام است منطبق بر منطق اقتصادی نیست و اقداماتی هم که قبل از سال جدید توسط بانک مرکزی انجام شد هم مورد تأیید بخش خصوصی نبوده و ما نسبت به آن خوشبین نبودیم و البته  نظر خود را هم به کرات اعلام کردیم.

 در این میان اگر قانونی که مجلس برای ما تعیین کرده بود یعنی اینکه تفاوت تورم داخلی و خارجی بر قیمت ارز افزوده شود انجام می‌شد هیچ تنشی در ارتباط با ارز در کشور به وجود نمی‌آمد، در نظر بگیرید اگر آن روش اجرا می‌شد ماهانه ۱۰ الی ۱۵ تومان قیمت افزایش پیدا می‌کرد و هیچ تلاطمی را به وجود نمی‌آورد اما حالا این روند نوعی شوک را به اقتصاد وارد کرده و این در حالی است که ما واقعا طاقت ایجاد شوک را در وضعیت کنونی نداریم.

کارهای فعلی بانک مرکزی هم کارهای مقطعی است و نمی‌تواند ثبات را ایجاد کند در تعبیری باید گفت کارهایی که برای قیمت ارز تا کنون انجام شده اقدامات "وصله پینه‌ای" است و باید در این زمینه منطقی عملی شود تا نتیجه درست از آن به دست آید.

تسنیم: در انتهای سال گذشته نرخ تورم همچنان تک رقمی اعلام شد شما فکر می‌کنید که دولت در وضعیت فعلی می‌تواند از این تنها دستاورد اقتصاد خود حراست کرده و تورم همچنان تک رقمی باقی بماند؟

شافعی: تأکید زیادی توسط مسئولان می‌شود که تورم به همین صورت تک رقمی باقی می‌ماند و تحلیل‌های اقتصادی این را نفی می‌کند اما مسئله این است که هر چه تورم کنترل شود رکود افزایش می‌یابد اینکه ما ترمز تورم را به قدری محکم بگیریم که رکود بلای جان اقتصاد ما شود شاید منطقی نباشد و باید این ۲ را در یک تناسب در کنار هم نگاه داشت و البته  مسئله رفع رکود نیز اهمیت بسیاری دارد و این مسئله هم اکنون اقتصاد ما را در بخش‌های مختلف تحت تأثیر جدی قرار داده است.

تسنیم: عملکرد دولت را در حوزه مبارزه با قاچاق چگونه ارزیابی می‌کنید؟

شافعی: گفته می‌شود که  قاچاق از ۲۵ میلیارد دلار به ۱۵ میلیارد دلار رسیده اما باید گفت که روش مبارزه با قاچاق در کشور ما شیوه‌ای پایدار نیست؛ هیچ وقت کنترل‌های شدید پلیسی در بلند مدت نمی‌تواند قاچاق را از بین ببرد برای این داستان باید به سمت اقدامات منطقی رفت در زمانی قاچاق خود به خود و به صورت پایدار کاهش یابد که در وهله نخست غیر اقتصادی شود و در وهله بعدی در فضای ناامنی قرار گیرد چراکه هر چه قدر قاچاق اقتصادی و سودآور باشد مبارزه با آن سخت‌تر می‌َشود.

تسنیم: با توجه به وضعیت حاکم و جمیع جوانب و روندی که در چند روز ابتدایی فعالیت بازار در سال ۹۷ وجود داشته سرنوشت اقتصادی کشور را در سال ۹۷ چگونه ارزیابی می‌کنید. آیا مردم باید امیدوار باشند؟ و یا اینکه مسئولان باید خیلی جدی‌تر برای بهبود وضعیت معیشت و اقتصاد مردم وارد عمل شوند؟

شافعی: البته امیدوار که حتماً باید باشیم و اتفاقاً امید ما هم به جدی بودن مسئولان بستگی دارد؛ تصور می‌کنم که برای نهادینه کردن شعار امسال که تفاوتی با گذشته داشته و عموم مردم را در برمی‌گیرد؛ در یک حرکت هماهنگ هم مردم و هم مسئولان و هم بخش خصوصی باید به یک مفهوم مشترک برسند و یک برنامه منسجم را هدف قرار دهند و تنها در این صورت است که می‌توان امیدوار بود تغیرات بهتری رخ دهد وگرنه همان بر ما می‌رود که قبلا رفته و باید برای یک بار شده باید  از گفتار کم و به کردار اضافه کنیم و تا بتوانیم به اهداف شعار امسال جامعه عمل بپوشانیم.

گفت‌وگو از شهرزاد حسینی