شلیک به سلامت با کلیک

تعداد سایت‌ها‌ و کانال‌های اینچنینی کم نیست و به قول معروف در بساطشان از شیر مرغ تا جان آدمیزاد هم پیدا می‌شود.

این درحالی است که تبلیغ داروهای تخصصی در شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی، می‌تواند سلامت جامعه را به شکل جدی به‌خطر بیندازد، چون مجریان این تبلیغات در فضای مجازی، هیچ سررشته و تخصصی در حوزه سلامت ندارند و فقط نگاه سودجویانه به سلامت مردم دارند.

چالش دیگر، وجود کرور کرور جنس تقلبی و قاچاق در حوزه سلامت است که در فضای مجازی حراج می‌شود.

بیشتر کالاهای سلامت محور که در فضای مجازی تبلیغ می‌شوند، در زمره اجناسی هستند که هیچ مجوز بهداشتی از سازمان غذا و دارو ندارند، اما به دلیل استقبالی که از این کالاهای سلامت محور می‌شود، بازار عرضه آن همیشه داغ است.

تبلیغ قرص‌های چاقی و لاغری، داروهای برطرف‌کننده اختلالات جنسی، کرم‌های مختلف زیبایی، داروهای رشد مو، برطرف‌کننده چین و چروک پوست، مکمل‌های ورزشی، انواع دمنوش‌ها و حتی عمل‌های جراحی زیبایی، فقط چند چشمه از تبلیغات کالاهای سلامت محور است که در شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی جولان می‌دهند.

راه‌حل؛ آگاه‌سازی و نظارت دقیق

براساس قوانین نظام پزشکی، هرگونه تبلیغات کالاهای سلامت محور از سوی افراد غیرمتخصص، جرم به حساب می‌آید حتی متخصصان حوزه سلامت هم فقط با مجوز سازمان نظام پزشکی مجاز به تبلیغ محدود و قانونی در حوزه سلامت هستند، اما این‌که فردی بدون هیچ‌گونه پیش‌زمینه‌ای در حوزه سلامت، قرص و دارو را در فضای مجازی به فروش برساند، معضلی است که فقط با افزایش دامنه نظارت‌ها حل می‌شود.

در حالی که شهریار اسلامی‌تبار، مدیرکل بازرسی و پاسخگویی به شکایات و امور حقوقی سازمان غذا و دارو، از فیلتر شدن و ردیابی ۵۰۰۰ سایت غیرمجاز در زمینه تبلیغات کالاهای سلامت با همکاری پلیس فتا خبر داده است و براساس ابلاغیه تازه سازمان غذا و دارو نیز تمام شرکت‌های تولیدکننده و واردکننده فرآورده‌های دارویی، مکمل، داروهای طبیعی، غذایی و آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی و تجهیزات پزشکی، ملزم به اعلام نحوه استعلام اصالت این فرآورده‌ها در تبلیغات خود هستند، اما هیچ کدام از این اقدامات نتوانسته ترمز تبلیغات غیرقانونی کالاهای سلامت محور را بکشد.

محمدحسین قربانی، نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم به خطر این‌گونه تبلیغات فریبنده در فضای مجازی اشاره می‌کند و می‌گوید: تبلیغ کالاهای سلامت‌محور باید ضابطه مند شود و نباید اجازه داد سودجویان با سلامت مردم بازی کنند.

به گفته قربانی، نیاز است مسئولان با کنترل و نظارت بیشتری بر تبلیغات حوزه فضای مجازی رسیدگی کنند و با خاطیان برخورد قاطعانه‌ای داشته باشند. اگر چند بار به طور جدی با شبکه‌های توزیع داروهای اینترنتی و ماهواره‌ای برخورد و برای آنها مجازات‌های متناسبی در نظر گرفته شود، این‌گونه تبلیغات گمراه کننده در فضای‌مجازی هم کنترل می‌شود.

البته به اعتقاد این نماینده مجلس، فقط به وسیله اقدامات قهری نمی‌توان این مشکل را کم کرد، زیرا نیاز است که متولیان نظام سلامت نیز مردم را از خطرات داروهای اینترنتی و ماهواره‌ای آگاه کنند. قطعا اگر مردم از خطرات این داروهای غیرمجاز آگاه شوند، خود‌به‌خود میزان تقاضا برای خرید این داروها پایین می‌آید.

خرید داروی قاچاق با یک کلیک

چندی قبل محمدنعیم امینی‌فرد، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در اظهار نظری قابل تامل اعلام کرد، ۱۵میلیارد دلار کالای قاچاق به کشور وارد می‌شود که حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون دلار آن مربوط به تجهیزات پزشکی است.

پیشتر نیز رسول دیناروند، رئیس پیشین سازمان غذا و دارو، تخمین زده بود ۳۰ هزار میلیارد تومان از بازار سلامت را کالاهای قاچاق تشکیل می‌دهد.

گرچه هیچ آمار دقیق و قابل اتکایی از میزان داروهای قاچاق و کالاهای سلامت‌ محور تقلبی در بازار وجود ندارد، اما همین رقم‌های تخمینی بخوبی نشان از عمق فاجعه دارد.

داروهای اینترنتی و ماهواره‌ای و کالاهای سلامت محور قاچاق، از طریق شبکه‌های توزیع غیررسمی و بخصوص از طریق فضای مجازی به دست مشتریان می‌رسد. با توجه به ضریب بالای نفوذ اینترنت بین خانواده‌های ایرانی، تبلیغ این داروها و کالاها در فضای مجازی، می‌تواند مشتریان زیادی را به سمت خرید اینگونه کالاهای قاچاق و خطرناک سوق دهد.

شهاب‌الدین جنیدی‌جعفری، عضو هیات مدیره انجمن داروسازان تهران نیز در گفت‌وگو با جام‌جم، ریشه بخشی از این مشکل را به رفتار دارویی مردم و تجویز برخی پزشکان مرتبط می‌داند و می‌گوید: گاهی اوقات، پزشک برای بیمارش، داروهای خارجی را تجویز می‌کند که در فهرست داروهای رسمی کشور وجود ندارد و بیمار برای پیدا کردن آن داروها دچار مشکل می‌شود، به همین دلیل هم به سمت خرید اینترنتی داروهای قاچاق یا تقلبی سوق داده می‌شود، در حالی که اگر به داروهای تولید داخل اعتماد کنیم و نمونه‌های مشابه داخلی داروهای خارجی را مصرف کنیم، بازار کاسبان داروهای کمیاب در فضای مجازی هم تخته می‌شود.

از نگاه جنیدی‌جعفری، اگر فرهنگ مصرف دارو در بین بیماران هم اصلاح شود؛ یعنی از مصرف خودسرانه دارو بپرهیزند و اصرار بر مصرف داروهای خارجی نداشته باشند، بخش زیادی از قاچاق دارو و سودجویی‌های بازار اینترنتی دارو نیز تعطیل می‌شود.

نباید از خاطر برد که بازار اینترنتی کالاهای سلامت محور، روز به روز درحال گسترش است و حتی این بازار پر سود به حوزه مواد غذایی هم نفوذ پیدا کرده است.

به طور مثال، این روزها شاهد هستیم که در برخی کانال‌های فضای مجازی، محصولات غذایی قاچاق با برندهای خارجی به فروش می‌رسد که هیچ مجوزی از سوی سازمان‌های مسئول ندارد. تا وقتی که فضای کار و تبلیغ برای این سایت‌ها و کانال‌ها محدود نشود، افراد بیشتری وسوسه خواهند شد تا از بازار غذا و دارو به سودهای بادآورده برسند.

امین جلالوند – جامعه