قرآن در جهان|استقبال شرق دور از آیه‌های نور/ حضور قرآن در زندگی مسلمانان چینی

– اخبار فرهنگی –

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، پیشینه ورود اسلام به چین به پیش از ۶۵۰ میلادی برمی‌گردد؛ زمانی که سعد بن ابی وقاص، صحابه پیامبر(ص)، سفرایی را به سوی امپراتور گائوتسونگ فرستاد. نتیجه ورود اسلام به چین جمعیتی حدود ۵۰ میلیون مسلمان در چین است که عمدتاً در غرب این کشور در منطقه‌ای به نام سین کیانگ حضور دارند و نزدیک‌ترین مرز چین به بخش‌هایی از جهان اسلام همین منطقه است.

البته مسلمانان در سراسر کشور چین حضور دارند، اما در این منطقه که وسعتی به اندازه ایران دارد، بیشتر به چشم می‌خورند و شیعیان آن در منطقه کوچکی به نام یارکندی زندگی می‌کنند.

خبرگزاری تسنیم به منظور آشنایی بیشتر با میزان استقبال مردم کشور چین از دین اسلام و آموزه‌های قرآن کریم، به بررسی جایگاه قرآن در میان مردم این کشور پرداخته است.

ورود اسلام به چین

پیشینه ورود اسلام به چین، به قرن اول هجری مربوط است. مهاجرت عرب‌ها و فارس‌ها از راه‌های دریایی و جاده ابریشم، در زمان سلطنت سلسله تانگ، موجب ورود دین اسلام به کشور چین شده و نقش مهمی را در برقراری ارتباط بین این کشور و کشورهای اسلامی ایفا کرده است.

برخی معتقدند که در زمان عثمان، هیئتی برای تبلیغ دین اسلام و معرفی قرآن، وارد چین شده و با امپراتور سلسله تانگ نیز ملاقات کرده است. ابی وقاص در صدر اسلام با یک گروه ۴۰ نفره از مسلمانان از طریق دریا وارد جنوب چین در شهر کانتون شده و مجموعاً سه بار بین ایران و چین مسافرت کرده است. ابی وقاص به همراه ۴۰ نفر از پیروان خود هنگام نماز کشته شدند. بعدها مسجد ابی وقاص که جزو قدیمی‌ترین مساجد چین است که در مرکز شهر کانتون واقع شده، در همین محل ساخته شد و در حال حاضر به نام «روضه ابی وقاص» خوانده می‌شود.

البته ترویج و گسترش اسلام و ورود قرآن به چین، توسط بازرگانان ایرانی و عمدتاً از طریق جاده ابریشم صورت گرفته است. آشنایی اکثر مسلمانان چین با کلمات و واژه‌های اصیل فارسی و استعمال این لغات در مکالمات روزمره زبان چینی مؤید این مدعا است.

پس از زوال دودمان مغولی یوان و در سلسله مینگ، با توجه خاص امپراتوران این دودمان، امکان ترویج فرهنگ قرآنی و نفوذ اسلام به سرزمین‌های نواحی میانی چین فراهم شد و مساجد بسیاری در چین ساخته شد. تعدادی از بناهای اسلامی مربوط به این دوره و برگزاری محافل قرآنی در آنها، نشان از رواج اسلام در نواحی داخلی و غرب چین دارد.

قرآن در جهان|بررسی وضعیت آموزش قرآن در فرانسه/ سبک زندگی اسلامی میان مسلمانان فرانسویچرا گاهی امربه معروف و نهی از منکر به دعوا و ضرب و شتم منجر می‌شود؟آشنایی با آموزه‌ای فراموش‌شده در سبک زندگی اسلامی

آموزش اصول اسلامی

آموزش اصول اسلامی در سرزمین چین از ابتدای فرمانروایی سلسله «مینگ» در قرن نهم هجری توسط یکی از اندیشمندان جامعه مسلمانان هویی (Hu’i) به نام «هودینگ چو» (HoDing Chu) که بعدها نام خود را به «محمد عبدالله الیاس» تغییر داد، آغاز شد.

با گسترش اسلام در چین آموزش اصول اسلامی نیز به تدریج در این کشور رایج شد و مساجد به اماکنی برای آموزش احکام اسلامی و پاسخ به نیازهای دینی مسلمانان تبدیل شدند؛ در مدارس اسلامی واقع در مساجد، امام جماعت به عنوان مدرس به فعالیت می‌پرداخت و قرآن موضوع اصلی آموزش بود، این روش آموزشی با مدارس قرآنی سنتی که در آن، زبان محلی به موازات زبان عربی مورد استفاده قرار می‌گرفت، شباهت زیادی داشت.

آموزش دستورات و مفاهیم قرآنی و اسلامی در مساجد به تعلیم و تربیت اسلامی در کشور چین وجهه ملی داد. به این ترتیب فرهنگ اسلامی به همزیستی با فرهنگ چینی ادامه داد و آموزش تعلیمات قرآنی در مناطق مختلف گسترش پیدا کرد.

این آموزش‌ها شامل ارائه دروس متفاوتی چون توحید، منطق، علوم حدیث، فلسفه، قواعد دستور زبان و ادبیات عرب و تفسیر قرآن است و از آنجا که در این روش آموزشی بر منابع عربی تأکید می‌شود، این امر موجب هدایت مردم چین در یادگیری زبان و ادبیات عرب و نیز آشنایی با فرهنگ قرآنی شده است.

آموزش زبان عربی

علاقه و گرایش مردم چین به دین اسلام و کتاب مقدس قرآن و همچنین تمایل آنان به فراگیری زبان عربی به منظور درک بهتر مفاهیم قرآنی و اصول اسلامی دلیلی بر احیای این دین آسمانی در این کشور پهناور است.

احیاء و تجدید حیات اسلام در کشور پهناور چین در دهه‌های اخیر بسیار چشمگیر بوده و این رشد نه تنها در زمینه آموزش اصول اسلامی بلکه در سایر زمینه‌ها نظیر ساخت و احداث مساجد، ترویج آموزش زبان عربی، برگردانی و ترجمه قرآن و سایر کتب اسلامی به زبان چینی نیز قابل توجه بوده است.

گسترش فرهنگ اسلامی در سال‌های ۸۰ و ۹۰ که دوران اصلاح و نوآوری در کشور چین به شمار می‌رود، بسیار چشمگیر بوده است و جوانان چینی علاقه خود را به یادگیری زبان عربی و شناخت بهتر فرهنگ اسلامی و همچنین مطالعه شاهکارهای ادبیات عرب و آشنایی با تفکر و تاریخ مسلمانان به وضوح ابراز کرده‌اند.

آموزش قرائت و تلاوت قرآن کریم

هم‌زمان با گسترش فرهنگ اسلامی در کشور چین، مردم این کشور روزبه‌روز علاقه بیشتری برای یادگیری صحیح خوانی و روان‌خوانی قرآن کریم نشان می‌دهند، تا جایی که مراکز و مؤسساتی برای فعالیت در زمینه قرآنی و ارائه خدماتی در این زمینه شروع به فعالیت کرده‌اند و به آموزش روخوانی، روان‌خوانی و صوت سوره‌های قرآن کریم مشغول‌اند.

این در حالی است که در گذشته تعداد مدارس و آموزشگاه‌های اسلامی بسیار کم بود و همان تعداد اندک هم توجه زیادی نسبت به برگزاری کلاس‌های آموزش تلاوت قرآن کریم از خود نشان نمی‌دادند.

در چنین شرایطی جمعیت مسلمانانی که قادر به تلاوت قرآن کریم بودند، بسیار کم بود و این مهم به عنوان یک خلأ در جامعه اسلامی خودنمایی می‌کرد. درنتیجه علما و دانشمندان اسلامی در میان تعالیم اسلامی به آموزش و فراگیری قرآن کریم تأکید زیادی داشتند که نتیجه آن، تأسیس مراکز قرآنی و برگزاری کلاس‌های آموزش علوم قرآنی بوده است.

زمانی که حکومت کشور چین سیاست آزادی عقیده را پی‌ریزی کرد، ارتقای سطح تلاوت قرآن کریم سهم بزرگی را در توسعه و ترویج فرهنگ اسلامی به خود اختصاص داد و مسلمانان چینی هم به این نتیجه رسیدند که علم تجوید و تلاوت قرآن، هنری منحصربه‌فرد و دارای مفاهیم عمیق و بی حد و مرزی است و استحکام آن به شکلی جدید راهی مناسب و سازنده برای نشر و توسعه دین مبین اسلام و برقراری وحدت مسلمانان در جامعه چین به شمار می‌رود.

مسابقات سراسری تلاوت قرآن کریم

طی سال‌های اخیر سطح قرائت و تلاوت قرآن و برگزاری مسابقات قرآنی در این کشور بسیار پیشرفت کرده است و فعالیت‌های قرآنی با حمایت مسئولان عمدتاً در مناطق مسلمان‌نشین برگزار می‌شود.

مسابقات سراسری تلاوت قرآن کریم بین مسلمانان چینیکه هر دو سال یک بار به صورت سراسری انجام می‌شود، توسط انجمن اسلامی چین تنظیم و اجرا شده است. افرادی که در این مسابقات با یکدیگر به رقابت می‌پردازند از برگزیدگان در مسابقات مقدماتی شهرهای مسلمان‌نشین چین هستند و به عنوان نفرات برتر از منطقه خود انتخاب شده‌اند. آنها همچنین در صورت کسب حد نصاب امتیاز می‌توانند در مسابقات بین‌المللی نیز شرکت کنند.

ترجمه و تفسیر قرآن در چین

آغاز ترجمه مفاهیم قرآنی به زبان چینی، به دوره فرمانروایی سلسله مینگ و چینگ مربوط است. پیش از این دوران مطالب ترجمه شده به تعدادی از آیات قرآن محدود می‌شد که به شکل مقاله‌هایی برای بیان معانی قرآن به علاقه‌مندان قرائت ارائه می‌شد؛ در آن زمان تفسیر قرآن فقط توسط ائمه جماعات انجام می‌شد و عامه مسلمانان به همین تفاسیر که یقیناً تفاسیر کاملی نبودند، قناعت کرده و در این زمینه وابستگی تام به درک مطالب از سوی ائمه جماعات داشتند.

ضرورت نیاز به ترجمه قرآن به زبان چینی، جامعه هویی را بر آن داشت که به استفاده از زبان چینی در این زمینه بپردازد، در پایان اقتدار سلسله «مینگ» و آغاز فرمانروایی سلسله «شینگ»، اندیشمندان مسلمان چینی نظیر «وانگ دای یوی»(Wang Da’i Yu’i)، «ماچو لی اچای»(Machu Lee o Chai) ضرورت ترجمه مفاهیم قرآن به زبان چینی را احساس ولی به دلیل عظمت و بزرگی این کار بسیار محتاط عمل کردند.

هدف از ترجمه قرآن، شناساندن و استفاده از دستورات حیات‌بخش این کتاب آسمانی به مسلمانان بود، به همین منظور اولین کتاب «تینگ چیانگ» (Ting Chiang) اندیشمند مسلمان چینی با عنوان «تفسیر و ترجمه قرآن» منتشر شد.

سپس کتاب دیگری با نام «تفسیر دقیق اولین سوره قرآن» توسط «داوین» (Da Win) یکی دیگر از اندیشمندان مسلمان چین در سال ۱۹۴۱ نوشته و توسط کانون چینی «هنگ کنگ» به چاپ رسید؛ همچنین «ما دا او»(Ma Dao)، از اندیشمندان مسلمان چین، اولین سوره قرآن کریم (الفاتحه) و آیاتی از سوره بقره را ترجمه کرد که این ترجمه توسط کانون مسلمانان «الدعوه» به چاپ رسید.

آثاری در زمینه علوم و معارف قرآنی

کتاب «دوره آموزش کامل قرآن» یکی از آثار قرآنی منتشر شده در کشور چین است که در این کتاب، آیات قرآن به شکلی فصیح ترجمه شده و به خواننده امکان روان‌خوانی و همچنین بهره‌برداری از مفاهیم قرآن را مطابق با نیازهای روزمره می‌دهد. این کتاب در دو نسخه به چاپ رسیده که اولین نسخه شامل ۱۰۵ بخش، موضوعات اصلی قرآن را مورد بررسی قرار می‌دهد و توسط یانگ بین سانگ، امام جماعت مسجد پکن، نوشته شده، در سال ۱۹۹۲ میلادی توسط کانون اسلامی پکن به چاپ رسید.

اثر دیگری در این زمینه، مجموعه‌ای با عنوان «گلچینی از تعالیم قرآنی» است که به دو بخش جامع با عناوین زندگی مادی و زندگی معنوی تقسیم می‌شود. این نسخه در سال ۱۹۹۳ میلادی توسط انتشارات القومیه منتشر شده است.

در میان سایر کتاب‌های ترجمه شده می‌توان به اثر کا او هاران با نام «مطالعه روزانه قرآن» اشاره کرد. این کتاب در سال ۱۹۸۷ میلادی توسط مرکز تحقیقات اسلام و قرآن منتشر شده و شامل منتخبی از آیات قرآن به منظور قرائت، تفکر و تأمل روزانه در رهنمودهای قرآنی است. در این کتاب متن ترجمه آیات به زبان چینی در مقابل متن اصلی عربی قرار داده شده است.

به نظر می‌رسد که ترجمه کامل مفاهیم قرآنی تا پیش از سال ۱۹۲۷ میلادی به خوبی صورت نگرفته است و اکنون این کار بزرگ توسط نسل جوان و فرهیخته مسلمان انجام می‌شود. افرادی مانند مافو چوو، مترجم تفسیر معتبر قرآن کریم که این کتاب ارزشمند را به شاگردش سو خطیب سپرد. او هم پس از نسخه‌برداری از آن و پیش از عزیمت به سفر حج آن مکتوب گران‌بها را به مؤسسه اسلامی چین اهداء کرد و این مؤسسه با افزودن مقدمه و مؤخره‌ای به کتاب اقدام به نشر آن کرد، این مکتوب جزء آثار نایاب به شمار می‌رود.

از طرف دیگر ترجمه مفاهیم قرآن کریم به زبان چینی قدیم، با نظارت هان چینگ وتان و چان یوو و با همکاری محمد مکین نوشته و در سه جلد توسط انجمن فرهنگستان اسلام منتشر شد. از آن پس رساله‌های متعددی در این زمینه به رشته تحریر درآمد که می‌توان به این نمونه‌ها اشاره کرد: «ترجمه مفاهیم قرآن کریم» توسط تی جیو، «مقدمه‌ای بر ترجمه قرآن کریم» توسط لی بوی چینگ و یانگ شانگ مینگ، «ترجمه گزیده‌هایی از آیات قرآن کریم» توسط لانگ کاو چینگ. همچنین باید به دست‌نوشته‌های تانگ چینگ با عنوان «قرآن مقدس به زبان محلی چینی» اشاره کرد که هرگز به چاپ نرسید.

در سال‌های ۱۹۳۷ تا ۱۹۹۰ میلادی، ۱۲ ترجمه کامل از قرآن کریم به طور رسمی در کشور چین منتشر شد. این متون باارزش توسط اندیشمندان برجسته مسلمان نوشته شده است.

دانشکده قرآن چین

«دانشکده قرآن چین» عالی‌ترین دانشگاه اسلامی چین است که در سال ۱۹۵۵ میلادی توسط انجمن اسلامی چین تأسیس شده است. این دانشکده در شهر پکن واقع است و کلاس‌های آن شامل قرآن، تاریخ دین اسلامی چین و کشورهای دیگر، زبان عربی، خطاطی زبان عربی و غیره است.

همچنین دانشکده قرآن پکن یک دانشکده محلی اسلامی در چین است که در سال ۱۹۸۲ میلادی توسط انجمن اسلامی پکن تأسیس شده است.

این دانشکده در مسجد «دون سی» پکن واقع است و کلاس‌های آن شامل قرآن، تاریخ اسلام، زبان عربی، زبان چینی و آموزش های سیاسی، تاریخی و جغرافیایی است.

نمایشگاه قرآن

برجسته‌ترین فعالیت قرآنی رایزنی فرهنگی ایران در چین، برگزاری نمایشگاه بزرگ قرآنی با همکاری انجمن اسلامی بود که به دلیل استقبال فراوانی که از این نمایشگاه حاصل شد، در حال برنامه‌ریزی برای برپایی مجدد این نمایشگاه در این کشور هستند.

رایزنی فرهنگی ایران در چین با دعوت از هنرمندان مسلمان چینی برای ارائه آثار هنری قرآنی خود در این نمایشگاه به تشویق هر چه بیشتر آنان برای فعالیت در مسائل قرآن می‌پردازد که این شیوه باعث آشنایی آنان با دنیای جدید آثار هنری قرآنی می‌شود و توجه و استقبال بیشتر مسلمانان چینی نسبت به مسائل هنری در زمینه قرآنی را در پی دارد.

لازم به یادآوری است که قبل از شیوع بیماری کرونا، تقریباً هر سال در نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در تهران، غرفه‌ای به فعالان قرآنی چینی اختصاص می‌یافت تا آنها بتوانند آثار برتر و فعالیت‌های قرآنی کشور خود را به اهالی قرآن و ساکنان ایران معرفی کنند.

جالب اینکه هنرمندان و خوشنویسان قرآنی چین در نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم، از طریق خوشنویسی مستقیم آیاتی از قرآن و اهدای رایگان آن به بازدیدکنندگان، یکی از پربیننده‌ترین‌های بخش‌ بین‌الملل نمایشگاه قرآن بودند و از این طریق، باعث رونق‌ این بخش نمایشگاه قرآن و ازدحام بازدیدکنندگان در غرفه چین می‌شدند.