تولید ثروت از دل زمین‌های کشاورزی هرمزگان با پرورش ماهیان گرمابی

پرورش ماهی در استخرهای آب کشاورزی نه تنها مشکلی برای اجرای سامانه آبیاری تحت فشار ایجاد نمی‌کند، بلکه موجب کاهش هزینه کشاورزی  و افزایش سود اقتصادی کشاورز به ویژه در مناطق روستایی می‌شود.

به ماهیانی که در مناطق نیمه گرم و گرمسیر زیست می‌کنند، ماهیان گرم آبی می‌گویند به تعبیری ماهیان گرم آبی از جمله کپور معمولی، کپور نقره‌ای، کپور علفخوار و کپور سرگنده و هامور به گروهی از ماهیان گفته می‌شود که رشد و تولید مثل آن‌ها در آب‌های گرم صورت می‌گیرد و با توجه به گونه‌های (مختلف) آن‌ها برای تکثیر و رشد خود، به دماهای مختلفی نیاز دارند که خوشبختانه استان هرمزگان از این ظرفیت برخوردار است. 

این ماهی‌ها در دمای بین ۱۸ تا ۳۰ درجه رشد می‌کنند و به علت شرایط آب و هوایی استان و غذادهی مناسب از سرعت رشد بالایی برخوردار هستند.

استان هرمزگان هرچند در سال‌های اخیر در حوزه پرورش ماهیان خاویاری و پرورش ماهی در قفس(یکی از روش‌های پرسود و صنعتی کم‌هزینه در پرورش آبزیان) و همچنین پرورش میگو مورد توجه صیادان قرار گرفته است.

از سوی دیگر همجواری استان هرمزگان با خلیج‌فارس و دریای عمان سبب شده این استان در پرورش ماهی در قفس پیشگام باشد و رتبه نخست تولید ماهی در قفس را به دست آورد، اما این استان با ۹۰۰ کیلومتر ساحل و ۱۴ جزیره از دیرباز به عنوان بزرگ‌ترین استان جنوبی کشور در زمینه صید و صیادی و پرورش آبزیان در بخش‌های پرورش ماهیان از جمله گرمابی مطرح بوده است.

سدهای متعدد خاکی و استخرهای ذخیره آب کشاورزی در استان از جمله در شهرستان‌های سیریک، میناب، بندرعباس،رودان، حاجی‌آباد و بشاگرد متناسب با پرورش ماهیان گرمابی وجود دارد که با تقویت استخرهای کشاورزی، سدهای خاکی و آب‌گیرها می‌توان سهم قابل توجهی در توسعه آبزی‌پرروی و ایجاد درآمد و اشتغال روستاییان را فراهم نمود.

شهرستان سیریک که با ۱۰۰ کیلومتر نوارساحلی و هم‌چنین وجود ۱۰ روستای ساحلی نقش به‌سزایی در تولیدات شیلات هرمزگان و کشور دارد، ازجمله شهرستان‌های بسیار باظرفیت درحوزه پرورش ماهیان گرمابی محسوب می‌شود.

اهمیت این موضوع را می‌توان به اجرای بزرگ‌‎ترین طرح پرورش ماهیان گرمابی کشور در این شهرستان با هدف کمک به معیشت خانواده و صادرات در خرداد ۹۴ و همچنین برداشت ماهیان گرمابی از سد سرارو شهرستان سیریک در خرداد ۹۹ اشاره کرد.

این شهرستان با صید افزون بر۲۵ هزار تن انواع آبزیان، در۷۰ کیلومتری شمال میناب و ۱۵۰ کیلومتری جنوب جاسک در کرانه دریای عمان قرار دارد و براساس آمار آذرسال گذشته(۹۸) نیز۱۵۰هزار قطعه ماهی‌ گرمابی در سدهای خاکی روستاهای سیریک ذخیره‌سازی شد که از این میزان، ۵۰هزار قطعه‌ماهی در روستای کنارجو، ۲۰هزار قطعه در سرارو، ۱۵هزار قطعه در دوجمیلان همزانگ و ۶۰هزار قطعه نیز در سد خاکی پگو ذخیره‌سازی شد.

یکی دیگر از امتیازهای شهرستان سیریک می‌توان به هدف‌گذاری صادرات ماهیان گرمابی اشاره کرد؛چراکه با توجه به بازارپسندی ماهیان گرمایی محصول برداشت شده علاوه بر ارسال به استان‌های خوزستان و سیستان‌وبلوچستان به کشورهای عراق، کویت و پاکستان صادر می‌شود و با توجه به صادرات این محصول، ارزآور خوبی برای کشور به دنبال دارد.

سرپرست اداره شیلات سیریک دراین باره گفت: ۲۰۰ هزار قطعه ماهی گرمابی در سدهای خاکی روستاهای سیریک از توابع هرمزگان ذخیره‌سازی شده بود که خرداد امسال تا پایان فصل برداشت از چهار سد کنارجو،همزانگ، پگو و سرارو حدود ٢۵٠ تن انواع کپور ماهیان برداشت شد.

سعید کوهی با بیان اینکه برای پرورش و تولید ماهیان گرمابی استفاده از منابع آبی موجود در خشکی‌ها اهمیت زیادی دارد، افزود: خانواده کپور ماهیان شامل کپور نقره‌ایی، آمور، کپورسرگنده گونه‌های ذخیره شده در استخرهای خاکی پشت استخرها را تشکیل می‌دهند و دوره پرورش این ماهیان حدود یکسال است.

وی ادامه داد: شهرستان سیریک با برخورداری از ظرفیت پرورش و تولید ماهیان گرمابی، نزدیک به ۱۰ درصد از تولیدات شیلاتی استان هرمزگان را به خود اختصاص داده است.

رییس شیلات سیریک یادآورشد: افزایش اشتغالزایی، تامین نیاز مردم در مناطق دور از ساحل، تقویت منابع آبخیزداری و کشاورزی و استفاده بهینه از منابع آبی در پشت سدها از مهم‌ترین اهداف پرورش ماهی‌های گرمابی است.

ماهیان گرمابی؛ ماهیانی مفید و سودآور

رییس توسعه آبزیان آب‌های داخلی و سایر آبزیان شیلات هرمزگان، پرورش ماهیان گرمابی را راهکاری مناسبی برای استفاده بهینه از ذخایر آب کشاورزی و سدها دانست و بیان داشت: این تولیدات در سدهای شهرستان‌های بندرعباس، حاجی‌آباد، میناب، سیریک و رودان صورت گرفته است.

سیروس برازنده در گفت‌وگو با “ایرنا” با بیان اینکه در سال گذشته(۹۸)،۶۲۰تن ماهی گرمابی در ۱۵سازه آبخیزداری شامل، ۴۶۰تن کپورماهی و ۱۵تن ماهی خاویاری تولید شد، پیش‌بینی کرد درسال جاری،۶۶۰ تن ماهی گرمابی شامل، ۶۴۰ تن کپور و ۲۰تن خاویاری تولید شود.

به گفته وی، شرایط آب و هوایی گرم و خشک و مواجه شدن با کم آبی در هرمزگان به پرورش و تولید ماهیان گرمابی در راستای اقتصاد مقاومتی کمک بسیاری کرده و باعث تقویت آب‌های کشاورزی می‌شود.

رییس توسعه آبزیان آب‌های داخلی و سایر آبزیان شیلات هرمزگان درخصوص مزیت‌های پرورش ماهی‌گرمابی ابرازداشت:درحال حاضر۶۰ استخر پرورش ماهیان گرمابی در این استان فعال است که بیش‌تر در شهرستان‌های حاجی‌‎آباد، بندرعباس، رودان، میناب، سیریک و پارسیان قرار دارد.

برازنده از پرورش ماهیان گرمابی به عنوان ماهیانی سودآور یاد کرد که پس از برداشت از استخرهای کشاورزی و آب‌بندها به کشورهای عراق و حوزه خلیج فارس صادر می‌شود که سالانه ۳۰۰ هزار دلار ارزآوری دارد و علاوه بر رونق اشتغال، صرفه‌جویی اقتصادی و استفاده بهینه از آب، موجب تقویت مواد مغذی موجود در آب کشاورزی می‌شود.

وی عنوان کرد: ماهیان گرمابی در این استان علاو ه برسدهای کشاورزی، در ۱۴ آب بند استان نیز پرورش داده می‌شوند که این آب بندها بیشتر در شهرستان‌های بندرعباس، رودان، میناب سیریک و حاجی آباد قراردارند.

رییس توسعه آبزیان آب‌های داخلی شیلات هرمزگان با بیان اینکه هرمترمربع پرورش ماهی گرمابی در استخرهای کشاورزی ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان برای کشاورز سود دارد، یادآورشد: پرورش ماهی در استخر ذخیره آب کشاورزی، از هدررفت آب جلوگیری می‌کند و میزان مصرف کود و مشکلات زیست محیطی را کاهش می‌دهد.

برازنده اضافه کرد: این شیوه پرورش ماهی ضمن اینکه آب خروجی از استخر را غنی و املاح مورد نیاز گیاهان را به صورت محلول و از طریق آوندها به گیاه می‌رساند باعث افزایش ۲۰درصد راندمان تولید محصولات کشاورزی می‌شود.

وی در کنار مزیت‌ها و فرصت‌های پرورش ماهیان گرمابی در استان هرمزگان به مشکلات پرورش‌دهندگان این دسته از ماهیان نیز اشاره کرد و بیان داشت: مشکل اصلی پرورش دهندگان ماهی به دوری ازمراکز تکثیر بچه‌‍ماهی به هرمزگان برمی‌گردد که پرورش‌دهندگان باید به استان‌های گیلان، مازندران و سیستان و بلوچستان مراجعه کنند.

رونق اقتصادی کشاورزان با بهره‌گیری از طرح‌های موفق اقتصاد مقاومتی

در راستای توجه به رونق اقتصادی کشاورزان و اجرای طرح‌های اقتصاد مقاومتی، بدون شک مشارکت ارگان‌های دولتی و بخش‌های خصوصی در بهبود اقتصاد و معیشت کشاورزان اثرگذار خواهد بود.

آذرماه امسال نشستی با حضور مدیران شیلات، آب منطقه‌ای و محیط زیست هرمزگان برگزار و در آن برتشکیل کارگروه توسعه تولید آبزیان پرورشی در منابع آبی داخلی تاکید شد.

عبدالرسول دریایی، مدیرکل شیلات هرمزگان در این نشست به ظرفیت بهره‌برداری از چاه‌های پروانه‌دار کشاورزی در پرورش ماهیان گرمابی و میگو،خاویاری درمناطق دور از ساحل اشاره کرد و ابرازداشت: چاه‌های آب استان کیفیت بالا و مناسبی برای آبزی‌پروری دارند و خوشبختانه آب منطقه‌ای، جهادکشاورزی، محیط زیست و اداره کل شیلات در این راستا همکاری خوبی دارند.

هوشنگ ملایی، مدیرعامل آب منطقه‌ای هرمزگان نیز با اشاره به وجود بیش از ۸ هزار مورد چاه باغی و زراعی گفت: بدون شک استفاده از ظرفیت‌های آبی موجود در خشکی موجب بهره‌برداری بهتر و بیشتر از این منبع خدادادی خواهد شد.

۲۳ اسفند امسال نیز مدیرکل شیلات هرمزگان در دیدار با مدیرکل ستاد اجرایی فرمان امام (ره) و مشاور بنیاد برکت در راستای رونق و ایجاد اشتغال با بیان اینکه تحقق ظرفیت‌های آبزی‌پروری می‌تواند بخش مهمی از ارزآوری مورد نیاز کشور را تامین کند، تامین بچه‌ماهی، تکمیل زنجیره‌های آبزی‌پروری، تکثیر و پرورش سایر آبزیان، استفاده بهینه از استخرها و آب‌های کشاورزی و توسعه پرورش ماهیان گرمابی در روستاها و مناطق کشاورزی را بخشی از جمله ظرفیت‌های مناسب سرمایه‌گذاری بنیاد برکت معرفی و خواهان ورود این نهاد به سرمایه‌گذاری درطرح‌های آبزی‌پروری و ارائه تسهیلات به کشاورزان برای تامین نهاده‌های لازم آبزی پروری شد.

ضرورت برگزاری کارگاه‌های آموزش‌ پرورش ماهیان گرمابی در استخرهای آب کشاورزی

برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های ترویجی پرورش ماهیان گرمابی در استخرهای آب کشاورزی از سوی شیلات استان هرمزگان می‌تواند یکی از زمینه‌های تشویق به پرورش ماهیان گرمابی و آَشنایی کشاورزان با این شیوه اقتصاد کشاورزی باشد.

در راستای اهمیت این موضوع اوایل اسفندماه امسال نیز یک دوره کارگاه ترویجی پرورش ماهیان گرمابی در استخرهای ذخیره آب کشاورزی در منطقه سیاهو به عنوان یک منطقه کوهستانی و گردشگری در ۶۵ کیلومتری بندرعباس برگزار شد که با توجه به تعداد فراوان استخرهای ذخیره آب این منطقه می‌توان با ۲ منظوره کردن این سازه‌ها، گامی مهم در تولید آبزیان به عنوان غذای مغذی و تولید محصولات کشاورزی باکیفیت برداشت.

مسعود بارانی، معاون آبزی پروری شیلات هرمزگان با اشاره به اهمیت استفاده بهینه از منابع آبی در این استان عنوان کرد: پرورش ماهی در استخرهای ۲ منظوره باعث افزایش بهره‌وری آب، غنی‌سازی آب و خاک کشاورزی، کاهش مصرف کودهای شیمیایی، افزایش محصولات کشاورزی در اثر خروجی فضولات ماهیان و همچنین افزایش سرانه مصرف آبزیان در نواحلی دور از ساحل و مناطق روستایی می‌شود.

شرایط آب و هوایی استان هرمزگان باعث شده ماهیان گرمابی در طول سال از رشد مناسبی برخوردار باشند که در مناطق سردسیر این رشد تنها در فصول گرم صورت می‌گیرد اما این مزیت آب و هوایی، به استان هرمزگان ظرفیت ویژه در حوزه پرورش آبزیان آب شیرین بخشیده است.

استان هرمزگان علاوه بر ظرفیت و توانایی خاص در صیادی و پرورش آبزیان، می‌تواند درآینده‌ای نزدیک با ارتقای پروش آبزیان آب شیرین در مناطق دور از دریا در این زمینه نیز طرح‌های موفقی را عملیاتی کند.   

از سوی دیگر ارگانیک و عاری بودن از داروهای جانبی و هورمون، بهترین امتیاز برای افزایش مصرف آبزیان است و ترویج فرهنگ مصرف آبزیان در کنار سوق دادن کشاورزان در پرورش آبزی در استخرهای ذخیره آب کشاورزی نکته مهمی است که نباید مورد بی‌توجهی یا کم‌توجهی قرار بگیرد.

استان هرمزگان با ۲۲بندر صیادی و صید سالانه افزون بر ۲۷۰ هزارتن انواع آبزی، ۳۰ درصد بنادر صیادی و ۳۶ درصد صید انواع آبزیان کشور را به خود اختصاص داده است که این آمارها نشان از جایگاه و اهمیت فعالیت‌های شیلاتی این استان در کشور دارد.

گزارش از فرنگیس حمزه یی