مروری بر فضیلت‌های صلوات در آغاز ماه شعبان

بیش از یک سال از شیوع ویروس کرونا می گذرد و این ویروس همچنان قربانی می گیرد به گونه ای که تا به امروز جمعی از مردم کشورمان به دلیل ابتلای به این ویروس جان خود را از دست داده اند و ما همچنان مجبوریم با رعایت فاصله های اجتماعی در برنامه های اجتماعی شرکت کنیم و در ماه شعبان نیز که میلاد سه امام آسمان ولایت و قمر بنی هاشم و حضرت علی اکبر (ع) در آن واقع است، مجبوریم با همین محدودیت ها شرکت کنیم. البته صفای این برنامه ها به ذکر صلوات های دسته جمعی آن است که هر سال می توانستیم در کنار هم و بدون فاصله اجتماعی و بدون هر گونه محدودیتی گردهم آییم و شور و نشاط معنوی خود را با صلوات دو چندان کنیم. 

اینک ماه شعبان رسیده؛ ماهی که به نام پیامبر اکرم (ص) و صلوات بر محمد و آل محمد مزین است. در روایتی آمده است که امام سجاد (ع) یاران خود را جمع کرد و ‏فرمود «می‏ دانید این چه ماهی است؟ این ماه شعبان است و حضرت رسول (ص) می‏ فرمود شعبان ماه من است. پس در این ماه برای محبت پیغمبر خود و برای تقرب به سوی پروردگار خود روزه بگیرید.»

از مناسبت های این ماه مانند میلاد سیدالشهدا (ع)، حضرت ابوالفضل(ع)، امام سجاد (ع) و امام زمان (عج) بگذریم که شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان فضیلت های این ماه و مناسبت های آن را برشمرده و یکی ازمهمترین اعمال مشترک ماه شعبان را ذکر صلوات برشمرده است.

صلوات در فرهنگ شیعه از جایگاه خاصی برخوردار است؛ به گونه ای که رسول خدا (ص) در معرفی بخیل فرمود «بخیل واقعی کسی است که نام من در نزد او برده شود و بر من درود نفرستد» و درباره کیفیت صلوات نیز فرمود «صدای خود را هنگام فرستادن صلوات بر من بلند کنید؛ زیرا که نفاق را از دل ها خواهد برد.»

هرگاه آیه ۵۶ سوره احزاب یعنی آیه «ان الله وملائکته یصلون علی النبی، یا ایها الذین امنوا صلوا علیه وسلموا تسلیما» قرائت می شود، بر پیامبر و خاندانش صلوات می فرستیم و درباره معنای درود خدا و فرشتگان و مومنان در این آیه از امام کاظم (ع) سوال شد و آن حضرت فرمود: درود فرستادن خدا، نوعی رحمت از جانب اوست و درود فرشتگان ستایشی از آنها نسبت به رسول خداست و درود مومنان، دعایی از آنها برای پیامبر است.

فرهنگ اسلامی و ایرانی پر از آموزه هایی است که به صلوات تاکید دارد. مثلا رسول خدا (ص) فرمود «وقتی چیزی را فراموش کردید؛ بر من صلوات بفرستید که موجب یاد آمدن آن چیز خواهد شد.» یا هنگامی که گلی را به امام صادق (ع) دادند؛ آن حضرت گل را بوییدند و سپس فرمود که هرگاه گلی را بو کردید؛ صلوات بفرستید و رسول خدا (ص) نیز فرمود «کسی که گل سرخ (گل محمدی) ببوید و بر من و آل من صلوات نفرستد؛ بر من جفا کرده است.»

امام باقر (ع) به صلوات در رکوع و سجده های نماز توصیه کردند و امام صادق (ع) بر فرستادن صلوات بین نماز ظهر و عصر تاکید داشتند؛ چون پاداش چنین صلواتی با ۷۰ رکعت نماز برابر خواهد بود.

زمان نیاز و حاجت یکی از بهترین زمان هایی است که به صلوات سفارش شده و امام صادق(ع) فرمود: هر کس حاجتی دارد؛ باید با صلوات بر محمد و آلش آن را آغاز کند و سپس حاجت خود را بخواهد و باز هم در پایان، صلوات بر محمد و آلش بفرستد؛ زیرا خداوند عزوجل از آن کریم تر است که دو طرف را بپذیرد و میانه را وانهد.

صلوات در شب و روز جمعه برتر از سایر زمان هاست؛ به گونه ای که منزلت مومنان را در نزد پیامبر(ص) نزدیکتر می کند. چون رسول اکرم(ص) فرمود «در هر روز جمعه بسیار بر من صلوات و درود فرستید؛ زیرا صلوات امتم در هر جمعه بر من عرضه می شود و هر که بر من بیشتر درود فرستد؛ منزلت و مقام او به من نزدیک تر است.»

علاوه بر موارد فوق سفارش شده که هنگام وزیدن باد و عطسه کردن، صلوات را فراموش نکنید و در بعضی از مکان ها مانند مسجد به صلوات فرستادن توصیه شده است و امیرمومنان(ع) فرمود هر گاه از مسجدی عبور کردید؛ بر پیغمبر صلوات بفرستید.

مراجع تقلید نیز یکی از مستحبات رکوع و سجده را صلوات فرستادن پیش از ذکر رکوع یا بعد از آن دانستند و حتی اگر در میان نماز یکی از اسامی مبارک رسول اعظم(ص) را شنیدیم؛ مستحب است صلوات بفرستیم.

حضرت امام خمینی (ره) در مساله ۱۱۲۴ رساله در این زمینه اشاره کردند: هر وقت انسان اسم مبارک حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم مانند محمد و احمد، یا لقب و کنیه آن جناب را مثل مصطفی و ابوالقاسم بگوید یا بشنود، اگر چه در نماز باشد، مستحب است صلوات بفرستد.

ایشان در کتاب اسرار الصلوه با بیان روایتی درباره فضیلت صلوات بر پیامبر می نویسد: کسی که بر پیامبر درود می‏ فرستد و سلام می ‏گوید؛ باید مراقب باشد که عملش با این صلوات و سلام در تضاد نباشد زیرا که روح صلوات، تحیت و اکرام است و روح سلام و صلوات مخالف با اذیت و آزار است. پس هر گاه که بر پیامبر و آل او درود فرستادی و با زبان بر پیامبر سلام گفتی، پس مواظب باش که با عملت او را آزار ندهی که در این صورت قولت با عملت مخالف خواهد بود؛ زیرا اخبار بسیاری در مورد عرضه اعمال تو بر رسول خدا و ائمه علیهم السّلام وارد شده است.

یکی از سفارش های بزرگان در این ماه مداومت بر صلوات شعبانیه است. رهبر معظم انقلاب در این زمینه فرمود: در این صلوات شریف ظهرها می خوانید که پیغمبر تا لحظه مرگ هم ماه شعبان و روزها و شب های شعبان را گرامی می داشتند و همه‌ شعبان ها در زندگی آن بزرگوار این‌طور بود که بعد در همین صلوات می خوانید «اللّهم فأعنّا علی الاستنان بسنّته فیه و نیل الشّفاعه لدیه»؛ سنت این بزرگوار را در این ماه ان‌شاءاللَّه ادامه بدهید که توجه، دعا، ذکر و آماده شدن برای ورود در ماه مبارک رمضان است.

اینک که بهار صلوات آغاز می شود و دل های مومنان برای ورود به ضیافت الهی و ماه مبارک رمضان آماده می شود؛ جان های خود را با ذکر صلوات نورانی کرده و با قول و عمل بر پیامبر رحمت(ص) و خاندانش درود فرستیم و مراقب اعمال و رفتار خود باشیم تا با شفاعت رسول اکرم(ص) وارد بر ماه میهمانی خدا شده و فضیلت شب قدر را درک کنیم.