حکم موی مصنوعی و استفاده از کلاه گیس برای غسل و وضو چیست؟

سوال: جوانی هستم که به دلایلی همچون ریزش مو ناچارم از کلاه گیس استفاده کنم، حال برای وضوء (البته برای غسل آن را جدا می‌کنم) می‌بایست هر دفعه چسبی را که با آن کلاه گیس را بر روی سر خود نگه داشته ام برداشته و مسح نمایم. این کار باعث عسر و حرج شدید برای این جانب شده و نیازمند آن است که هر دفعه چسب جدید استفاده کنم که از لحاظ اقتصادی و مشکلات دیگری نمی‌توانم این کار را انجام دهم. حال با توجه به موارد مذکور می‌توانم بر روی کلاه گیس مسح نمایم.

پاسخ اجمالی
از آن جا که خواستار پاسخ فقهی در سؤال مذکور می‌باشید، لازم دانستیم از دفاتر مراجع در این خصوص استفتا نماییم که پاسخ آنان به شرح زیر است:

دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مدظله العالی):

موى مصنوعى اگر به نحو کلاه گیس باشد، واجب است براى غسل آن را بردارد، ولى اگر موى مصنوعى بر پوست سرکاشته شده باشد و برداشتن آن از جلوى سر باعث عسر و حرجى شود که عادتاً قابل تحمل نیست، غسل با آن مجزى است.

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):

به مقداری که موجب عسر و حرج می‌شود می‌توانید بر روی آن مسح کنید.

پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به سؤال مذکور به این شرح است:

۱. اگر موی کاشته شده، موی طبیعی و دارای رشد باشد و جزء بدن محسوب شود، حکم موی اصلی شخص را دارد.

۲. اگر موی کاشته شده، الیاف مصنوعی یا طبیعی بدون رشد باشد، چون برداشتن آن میسور نیست، مسح روی آن جایز است، اگر امکان مسح انتهای آن که در تماس با پوست است وجود نداشته باشد، و الا باید انتهای آن را مسح کند. در غسل هم باید آب را به پوست برساند و بعید نیست چنین مویی در احرام موجب کفاره نشود، هرچند کفاره بنابر احتیاط واجب است و در هر حال ضرری برای صحت حج یا عمره ندارد.

۳. اگر موی مصنوعی با چسب به پوست سر چسبیده باشد و کندن آن متعذر یا متعسر باشد و تمام جلوی سر (محل مسح) را پوشانده باشد مسح بر روی آن جایز است و برای غسل شستن آن مجزی است و بعید نیست در احرام موجب کفاره نشود، هرچند کفاره بنابر احتیاط واجب است و در هر حال ضرری برای صحت حج یا عمره ندارد.

۴. اگر موی مصنوعی چسبیده برای وضو برداشتن آن عسر و حرج داشته باشد، ولی برای غسل یا احرام برداشتنش ممکن باشد، در وضو مسح بر آن در صورتی که تمام محل مسح را پوشانده باشد، مجزی است، ولی برای غسل و احرام باید آن را بردارد.

۵. در نماز استفاده از موی مصنوعی اگر از اجزای حیوان غیر مأکول اللحم یا نجس نباشد، اشکالی ندارد.  
مسح سر با کلاه گیس
پرسش:من به علت ریزش مو از کلاه گیس استفاده می‌کنم، به همین علت برای مسح سر در وضو با مشکل مواجه شده ام. با وجود کلاه گیس چگونه می‌توانم مسح سر را انجام دهم؟ آیا وضو بدون مسح امکانپذیر است؟ محدوده سر کجاست؟ و آیا از بالای شقیقه‌ها می‌توان مسح نمود؟

پاسخ:محدوده مسح سر یک چهارم جلوی سر می‌باشد و استفاده از کلاه گیس تنها در موارد ضرورت مجاز است و در غیر این صورت باید بر سر مسح شود. (استقتائات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی)  
کیفیت مسح سر با وجود کلاه گیس
پرسش:من به تازگی از خدمات ترمیم مو استفاده کرده ام بدین صورت که یک کلاه گیس که قسمت جلویی (بالایی) سر و مقدار کمی از پشت سرم را پوشش می‌دهد، با نوعی چسب جراحی به سرم چسبیده شده و ثابت می‌باشد و قابلیت استحمام نیز وجود دارد، اما در هنگام وضو خیسی آب را روی سرم حس نمی‌کنم. با این توجه که قسمت‌های کناری سرم زیر پوشش نیست، تحت این شرایط چگونه باید مسح سر را انجام دهم؟

پاسخ:در فرض سوال، می‌توانید روی همان کلاه گیس در پیش سر مسح کنید. (استقتائات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی)

  اگر شخص در سر و یا ابروى خود مو ترمیم کرده باشد، به گونه اى که مانع رسیدن آب به بدن و یا صدق مسح سر گردد، تکلیف چیست؟
آیات عظام امام، خامنه اى و نورى: اگر برداشتن آن باعث عسر و حرجى شود که به طور معمول قابل تحمل نیست، مسح بر روى آن کفایت مى کند.

آیات عظام بهجت و تبریزى: باید آن را براى وضو برطرف سازد و اگر ممکن نباشد، باید وضوى جبیره اى بگیرد

آیه اللّه  سیستانى: بنا بر احتیاط واجب باید آن را برطرف سازد و اگر ممکن نباشد، باید تیمم کند.

آیه اللّه  صافى: باید آن را براى وضو برطرف سازد و اگر ممکن نباشد، افزون بر وضوى جبیره اى تیمم هم بکند.

آیه اللّه  فاضل، مکارم و وحید: باید آن را براى وضو برطرف سازد و اگر ممکن نباشد، وضوى جبیره اى بگیرد و بنا بر احتیاط تیمم هم بکند.   آیا مسح بر موى مصنوعى جایز است؟
اگر موى کاشته شده قابل برداشتن نبوده و یا ازاله آن مستلزم حرج و مشقّت باشد و با وجود موها، امکان مسح بر پوست سر نباشد، مسح روى همان مو‌ها کافى است. استفتائات جدید.  
کسی که از موی مصنوعی استفاده می‏کند مسح سر را چگونه انجام دهد؟ و وظیفه او راجع به غسل چیست؟
ج: اگر موى کاشته شده، قابل برداشتن نبوده و یا ازاله آن مستلزم ضرر و مشقت باشد و با وجود مو‌ها قدرت بر رساندن رطوبت به پوست سر نباشد، مسح بر روى همین مو‌ها کافى است، و غسل نیز همین حکم را دارد. اجوبه الاستفتائات.  
به وسیله کاشتن مو، مو‌های سر یا ابرو ترمیم می‌گردد. آیا وضو یا غسل با موی کاشته شده، اشکال دارد؟

بهجت: اگر به پوست سر چسبیده باشد، کاشتنِ مو بنابر احتیاط واجب اشکال دارد و در صورت کاشتن باید برطرف شود و اگر امکان ندارد، بنابر احتیاط واجب، جمع بین وضو یا غسل جبیره‌ای با تیمّم است.

خامنه ای: موی مصنوعی اگر به نحو کلاه گیس باشد، واجب است برای مسح، آن را بردارد؛ ولی اگر موی مصنوعی بر پوست سر کاشته شده باشد و برداشتن آن از جلوی سر باعث ضرر و مشقّتی شود که عادتاً قابل تحمّل نیست و نیز با وجود مو‌های مصنوعی قدرت بر رساندن رطوبت به پوست سر نباشد، مسح بر روی همین مو‌ها کافی است و غسل نیز همین حکم را دارد.

سیستانی: اگر احتمال داده شود که مانع رسیدن آب به بشره (پوست) است، باید برطرف شود.

صافی: اگر قابل برداشتن است، باید برداشته شود و اگر قابل برداشتن و برطرف کردن نیست، باید علاوه بر وضو یا غسل جبیره ای، تیمّم بدل از غسل و وضو نیز انجام دهد.

مکارم: هرگاه نتواند آب را به پوست سر برساند، بر همان مو‌ها مسح کند و بنابر احتیاط واجب تیمّم هم بنماید و اگر در ترمیم موی سر ضرورتی احساس کند، اگر امکان باز شدن فرق سر نیست، می‌تواند همان مو را مسح کند.       منبع:ساعدنیوز