توسعه روستایی؛ گامی بلند در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرگزاری فارس از ممسنی، مشکلات و موانع مختلفی در مسیر توسعه روستایی قرار دارد، و با توجه به ظرفیت‌های مختلف موجود و فراموش شده در روستاها، بحث و بررسی و ارائه راهکارهای علمی در این باره یکی از ضروریات و اولویت‌های پژوهشگران این حوزه است.

در گفتگویی با موضوع ذکر شده با حمید گنجایش؛ فارغ التحصیل رشته برنامه‌ریزی و توسعه روستایی گفتگو کردیم تا راهکاری‌های توسعه روستاها را به طور کلی و در ممسنی و رستم از او جویا شویم.

– شما به عنوان یک پژوهشگر که بیش از ۸۰ مقاله علمی در کارنامه دارید چه فعالیتی در این موضوع انجام داده‌اید؟

اولین کاری که ما در حوزه رسانه روستایی انجام دادیم راه اندازی سایت و وبلاگ سلام آبادی در ۱۰سال پیش بود که با هدف همدلی و مشارکت در توسعه روستایی انجام شد و تحقیق و ارائه پایان نامه با محوریت توسعه روستایی که این پایان‌نامه در سال ۸۷ انجام شد.

– آنچه که مشخص و عیان است، ظرفیت بالای روستاها در ممسنی و رستم چه به لحاظ مسائل جغرافیایی و چه به لحاظ استعدادهای انسانی است، ولی چیزی که ما میبینیم مجموعه ای از عقب ماندگی و مشکلات هست، به نظر شما علل عدم توسعه یافتگی روستاها چیست؟

سوال خوبی است. این موضوع از دو نگاه قابل پرداختن است. یک؛ سیاستهای اشتباه کلان و ملی در توجه به روستاها و عدالت اجتماعی در روستاها و دیگری کم کاری و یا اهمال کاری مسئولین در توجه ویژه به روستاها که مادر توسعه و تحول در منطقه و کشور هستند. بیشتر از آنکه به روستاهای کشور توجه شود به شهرها توجه شده است. روستاها را خالی از سکنه کرده‌ایم و به شهرها پناه برده‌ایم و بیشترین بودجه عمرانی در شهرها هزینه می‌شود ولی باز شهرها روز به روز مشکلات بیشتری دارند، به همین خاطر رهبر انقلاب(مدظله العالی) سند چشم انداز توسعه روستایی را در ۸ سال پیش به مسئولان ابلاغ نمودند.

 – نقش روستاها در رسیدن به اقتصاد مقاومتی و تحقق گام دوم انقلاب چگونه می‌تواند باشد؟

سیاست کشور ما در برابر روستاها دقیق مثل کشورهای غربی است. زمانی در آمریکا، هر آمریکایی آرزویش این بود در مرکز نیویورک خانه داشته باشد اما امروز آرزو می کنند در روستاها خانه داشته باشند، نگاه کنونی در امریکا نتیجه توجه به روستاها و فراهم نمودن زمینه‌های مهاجرت معکوس بود تا بدین جا رسیده است.

اساس اقتصاد مقاومتی در روستاها است و این جمله از جامعه‌شناسان مبنی بر اینکه تمدنی را اگر خواستید خراب کنید روستاها را ویران کنید همین مفهوم را می‌رساند. وقتی رهبر انقلاب در بسیاری از بیانات خود توجه به ظرفیت‌های داخلی را به عنوان مهمترین راهکار برون رفت از تحریم‌ها می‌داند مهمترین راهبرد توجه به همین روستاهاست.

 – راهکار شما برای رسیدن به توسعه چیست؟

برای رسیدن به هدف ابتدا باید راه درست را مشخص کنیم، احساس می‌شود که ما هنوز در پیدا کردن راه درست مانده‌ایم، در بیانه گام دوم انقلاب، رهبر عزیزمان روی تولیدات تاکید اساسی داشتند. متاسفانه در شهرها به ازای ایجاد هر شغلی باید ۱۰ شاخص را کنار هم چید و شغل مصرفی ایجاد کرد، ولی در روستاها تنها یک حمایت جزئی لازم است تا روستاییان اقتصاد کشور را خودکفا کنند.

روستاهای کشور ما طلا است، و وجب به وجب آن مستعد کشاورزی و دامداری است، مولا علی (ع) در بیانی ارزشمند می‌فرماید ملتی که آب و خاک داشته باشد ولی محتاج بیگانه باشد از رحمت خداوند به دور است. اگر تنها ۵ الی ۱۰ درصد بودجه سالانه کشور صرف توسعه روستایی شود همین روستاییان مفهوم واقعی اقتصاد مقاومتی را به سیاست‌مداران می‌فهمانند. توسعه در کشور ما جریان دارد اما پایدار نیست. سیاست‌های توسعه‌ای موقتی است و هر دولتی سیاست‌های خاص خودش را پیش می‌گیرد. یک دولت بیشترین توجهش به بخش روستایی است، دولت دیگری نگاه سرمایه‌داری و تکنوکراتی دارد. و دولت دیگر به صنایع توجه می‌کند و برنامه‌های توسعه‌ای رنگ و بوی سیاسی دارد تا کارشناسی. برای توسعه واقعی باید همچون ببرهای آسیا، برنامه‌های توسعه برای همه دولت ها مشخص، الزام آور و قابل اجرا باشد. این مفهوم که توسعه از پایین به بالاست نه از بالا به پایین، هنوز در کشور ما جا نیفتاده است و توسعه از پایین به بالا یعنی توجه به روستا، مردم روستایی و شوراها و دهیاری‌ها

-کدام ادارات و نهادها نقش بیشتری در توسعه پایدار روستاها و ایجاد ساختارهای مناسب جهت مهاجرت معکوس(مهاجرت از شهر به روستا) میتوانند داشته باشند؟

در علم جغرافیا این عبارت بارز مطرح است که محیط زندگی به صورت سیستمی با هم در کنش و واکنش هستند. برای ابجاد پایداری جمعیت روستایی و ماندگاری روستاییان همه نهادها موثر هستند. اما فرمانداری و جهاد کشاورزی بیشترین نقش را در این حوزه ایفا می‌کنتد. البته نقش فرمانداری به عنوان نهاد حاکمیتی محلی، از دیکر نهادها موثر تر است.

فراموش نکنیم سهم بنباد مسکن در بهسازی روستاها خیلی با اهمیت است و امروز یکی از مشکلات بزرگ روستاها حوزه مسکن است. از برکات بزرگ نظام جمهوری اسلامی ایران تقسیم قدرت اجرایی و مشورتی در تمام بدنه‌های مردمی است، شوراها و دهیاریها مهمترین فدرت اجرایی در روستاها را دارند و هر جا روستایی پیشرفته، با فرهنگ و توسعه یافته می‌بینیم مطمئنا یکی از دلایل آن شورا و دهیار آن روستاست.

– نقش شوراها و دهیاران در رسیدن به توسعه چگونه می تواند باشد؟

متاسفانه در شهرستان‌های ممسنی و رستم، افراد تحصیلکرده متخصص روستایی، در بدنه شوراها و دهیاری‌ها جایگاه چندانی ندارند زیرا اساس به تفکر علمی و تخصصی در انتخابات شوراها بها داده نمی‌شود. قدرت اجرایی و سیاسی شوراها و دهیاری‌ها کم نیست منتهی با نهایت احترام متاسفانه شورا و دهیار داریم که یک نامه رسمی نمی‌تواند بنوسید و این بزرگترین ضعف نظام مدیریتی شوراها و داهیاریهای روستاها است.

شاید یکی از علل این موضوع هم کم‌توجهی ادارات به این عزیزان باشد، وقتی که شورا یا دهیار می‌بیند که هیچ جا حرفشان خریدار ندارد بی‌انگیزه خواهد شد. حتما می‌دانید، شوراها و دهیاری‌ها را تنها نباید از بعد اقتصادی دید، بیشترین نقش آنها مشارکت طلبی اجتماعی است. شوراها و دهیاریها در وحدت آفرینی جوامع روستایی، امنیت روستایی، سرمایه آفرینی خصوصی خیلی نقش دارند، شوراها ودهیاریها نباید تمام نگاهشان به جیب ادارات باشد. در برخی از روستاها، شورا و دهیار داریم از تهران رایزنی کرده و خیرین و شرکت‌هایی را جذب و تحولات خوبی در روستای خاص انجام داده‌اند. به نظرم کسی که می‌خواهد شورا و دهیار شود باید از یک نماینده مجلس توانمندتر باشد چون شورا و دهیار را نباید تنزل داد به یک شخص که حضور تشریفاتی دارد.

– سرمایه‌گذاری در روستاها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در سیستان و بلوچستان روستاهایی دیدم که اب خوردن هم نداشته و کویر بوده ولی با مشارکت مردمی به توسعه قابل قبول رسیده‌اند، خیلی از مردم روستایی ما بیشترین سرمایه‌گذاری را در شهرها انجام می‌دهند ولی حاضر نیستند در روستای خود یک ریال هزینه کنند اما طلبکار همیشگی دولت و مسئولان می‌شوند و این یکی از عوامل عقب ماندن روستاهای ما است. شورا داریم بهترین زندگی را در شیراز دارد اما حاضر نیست یک سطل زباله در  ورودی کوچه‌اش نصب کند؛ روستا هم داریم همه سرمایه‌دار ولی متاسفانه هیچ نشانی از توسعه‌یافتگی در آن نمی‌بینیم. اختلافات، عدم مشارکت جمعی و بی تفاوتی شوراها و دهیاری‌ها منجر به عقب ماندگی و عدم توسعه بسیاری از روستاهای ما می‌شود. در فرهنگ‌سازی سرمایه گذاری در روستا و منطقه نقش رسانه‌ها خیلی مهم می‌باشد من تاکنون ندیدم رسانه‌ای آنگونه که باید، مردم را با مزایای سرمایه‌گزاری در روستاها آشنا کند.

تازه این موج دارد در راه است و بسیاری از جوانان و حتی تحصیلکرده‌ها برای سرمایه گذاری به روستاها برمی‌گردند اما این کم‌کاری از رسانه‌ها انتظار نمی‌رود، منتهی بهترین رسانه همان واقعیت‌هایی است که در شهرها می‌ببینند و وقتی می‌بینند در روستای خود بهتر می‌توانند به استقلال اقتصادی برسند بر می‌گردند و حکایت به شهر خود روم و شهریار خود باشم، می‌شود. در کشور ما این چرخه اشتباه مثل جوامع غربی باید تکرار شود، و کم‌کم سیاستمداران و اقتصاددانان ما متوجه می‌شوند که هر کسی دور ماند از اصل خویش؛ باز جوید روزگار و روستای خویش و توجه به روستاها و شکوفایی روستاها را بیشتر مورد توجه قرار می‌دهند.

– چه پیشنهادی در رابطه با توسعه روستاها دارید؟

اروپا زمانی روستاها را رها کرد و به شهرها پناه برد بعد از یک دهه متوجه شدند تمام مکاتب شهرسازی در این اندیشه شهرگرایی مردم را فریب دادند و مجدد توسعه روستایی را الگو قرار دادند. امیدوارم در بودجه سال آینده توسعه روستایی روستاها و توجه به بودجه شوراها و دهیاری‌ها مورد تاکید اساسی مجلس و دولت قرار بگیرد. چرا که اساس حیات کشور ما همین روستاها است.

نکته پایانی خطاب به شوراها و دهیاری‌ها است که توصیه می‌کنم خودشان را به تخصص روز، فن‌بیان و دانش‌ روز مدیریت روستایی مجهز کنند و در انتخابات شوراها  به جوانان به معنای واقعی کلمه بیشتر بها دهند تا این نسل پرتلاش ، خلاق و تحصیلکرده در توسعه روستایی نقش اثرگذاری داشته باشند.