مزایای وجود سامانه‌ی کاداستر برای مدیریت اراضی کشاورزی

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- گروسی؛ چند سالی می‌شود که اجرای طرح کاداستر (حدنگار) در کشور برای اراضی کشاورزی اجرا می‌شود؛ اما، استفاده از این طرح تنها محدود به ثبت مالکیت، ثبت نوع کاربری و در نهایت، صدور سند مالکیت تک برگی شده است. قصد پرداختن به مشکلات موجود در طرح کاداستر کشور را نداریم و در این مورد مقالات بسیاری نگاشته شده است. در این یاداشت، مزایای وجود طرح کاداستر بر مدیریت اراضی کشاورزی و در ادامه، مدیریت نوع کشت، براساس نوع و قابلیت زمین و میزان صادرات و واردات محصولات، بررسی می‌شود.

 کاداستر از زیر مجموعه‌های سامانه‌های اطلاعات زمین (LIS) است و به منظور مدیریت اراضی ایجاد می‌شود. مدیریت اراضی در سطح نخست شامل ثبت و تعیین مالکیت و تعیین حدود موقعیتی و مساحت زمین بوده که در این گام، با انجام عملیات نقشه برداری کاداستر، منجر به صدور اسناد تک برگی می‌شود. طرح کاداستر با نقشه برداری ثبتی انجام می‌شود و به این دلیل که یک کار حقوقی به شمار می‌رود، مبنای صدور سند مالکیت قرار می‌گیرد. هدف از اجرای طرح کاداستر، جمع آوری آمار و اطلاعات اراضی کشاورزی و تعیین محدوده‌ی ملکی برای احراز و تثبیت مالکیت و تعیین حدود زمین‌های ملی و شخصی است. اولین مزیت تعیین تکلیف مالکیت اراضی، کاهش تصرف و تعرض به آن‌ها و در واقع، کاهش پدیده‌ی زمین خواری است. برخی اراضی توسط سودجویان مورد تصرف قرار گرفته و به شکل غیرقانونی دچار تغییر کاربری شده و به فروش می‌روند که تنها راهکار بهبود این وضعیت، اجرای کامل طرح کاداستر است. همچنین، طرح کاداستر از تخلفات قولنامه‌ای و مالکیت اراضی جلوگیری می‌کند. مزیت دیگر طرح کاداستر، جلوگیری از صدور چند سند برای یک زمین است؛ زیرا در گذشته برای برخی اراضی به ویژه اراضی کشاورزی، به بهانه‌های مختلف بیش از یک سند صادر می‌شد. با اجرا شدن کامل طرح کاداستر، اطلاعات ملکی به صورت آنلاین در دسترس قرار گرفته و وضعیت ملکی اراضی نیز به راحتی قابل شناسایی است.

این موارد مربوط به سطح اول اجرای طرح کاداستر می‌شود. در سطوح دیگر، از آن جایی که حدود زمین مشخص و تعیین شده و مالکیت آن نیز تثبیت می‌شود، می‌توان با یک پارچه سازی و تجمیع اراضی، میزان بهره وری در تولید محصولات را افزایش داده و به نوعی، حالت گذار از کشاورزی سنتی، به کشاورزی صنعتی می‌باشد. از آن جایی که کشاورزی در شهر‌های کوچک و روستا‌ها سهم عمده‌ای از تولید و اشتغال را به خود اختصاص می‌دهد و مسائلی از قبیل: مسائل حقوقی و ثبتی مرتبط با بخش کشاورزی، تأثیر مهمی در افزایش بهره وری دارد، با افزایش بهره وری، مدیریت، کار کارشناسی شده و استفاده از کشت‌های تجاری و کشاورزی صنعتی، می‌توان  به توسعه‌ی این مناطق کمک کرده و درآمد و اشتغال پایدار برای آن‌ها  داشته باشد.

در گام‌های بعدی که مالکیت زمین تثبیت شده و کشاورزی صنعتی و مدرن فراگیر شد، کارکرد اصلی سامانه‌های اطلاعات زمین هویدا شده و الگوی کشت مناسب و برنامه ریزی تولید محصولات برای زمین را مشخص می‌کند. کاداستر می‌تواند با تهیه‌ی بانک اطلاعات شناسنامه‌ی بهره برداران کشاورزی، تدوین الگوی کشت، برنامه ریزی تولید، مدیریت بهینه‌ی آب و خاک و نظام توزیع محصولات کشاورزی، میزان تولید محصولات را در برهه‌های  زمانی تعیین کرده و هم از تولید مازاد محصول جلوگیری کند و هم با مدیریت تولید، نرخ بازار را به صورت عادلانه و کارشناسی شده تعیین کند. در چنین شرایطی نه کشاورز دچار ضرر مالی می‌شود و نه مالک زمین؛ از سویی محصول نیز با قیمتی منطقی و عادلانه به دست مصرف کنندگان رسیده و زمینه برای جولان دلالان، سوداگران و احتکار کنندگان در بازار، از بین می‌رود. طرح جامع کاداستر و تهیه‌ی بانک اطلاعات مکانی زمین‌های کشاورزی، طرحی در جهت اهداف دولت برای حفظ و توسعه‌ی زمین‌های کشاورزی، مدیریت بهینه‌ی منابع آب و خاک کشور، تثبیت کاربری‌های زمین، حفظ حقوق متقابل مردم و دولت، تعیین تکلیف و ساماندهی اراضی و رفع تداخلات و اختلافات است.

در سامانه‌های کاداستر، لایه‌های اطلاعاتی گوناگونی وجود دارد که در حوزه‌ی اراضی کشاورزی، این لایه‌ها شامل لایه‌های اطلاعات مالکیت ها؛ اطلاعات بهره‌برداران؛ اطلاعات پلاک‌های ثبتی؛ اطلاعات مربوط به اصلاحات ارضی، موات، خالصه و…؛ اطلاعات اراضی واگذارشده؛ اطلاعات کاربری اراضی (براساس نوع بهره‌برداری باغ، زراعی، دامداری، آبزی‌پروری و…)؛ اطلاعات اراضی کشاورزی متناسب با منابع آب و پتانسیل زمین و اطلاعات نوع خاک منطقه؛ اطلاعات نظام یهره برداری و توزیع محصولات؛ اطلاعات نوع کشت، الگوی کشت، سطح زیر کشت و…، می‌شود.

تهیه نقشه‌های بزرگ مقیاس حد‌نگاری، تعیین حدود قطعات زمین‌های کشاورزی و مالکیت ها، ایجاد بانک اطلاعات مکانی زمین، تعیین و تثبیت کاربری زمین، تعیین تکلیف و رفع تداخلات و حل و فصل اختلافات مالکیت زمین و سند دار شدن زمین کشاورزی از جمله مهم‌ترین اهداف کاداستر زمین‌های کشاورزی است.

در کنار مزیت‌هایی که برای وجود کاداستر در کشور‌ها نامبرده می‌شود، برای مدیریت اراضی کشاورزی، می‌توان موارد زیر را برشمرد:

۱- تهیه‌ی نقشه‌ی کاداستر اراضی کشاورزی و ایجاد پایگاه جامع و یک پارچه‌ی داده اطلاعات مکانی و توصیفی

۲- تثبیت مالکیت اراضی کشاورزی

۳- برنامه ریزی جهت مدیریت یک پارچه‌ی اراضی (مدیریت و استفاده‌ی بهینه از اراضی)

۴- ساماندهی و تعیین تکلیف اراضی تصرفی سنواتی و اختلافی

۵- صدور اسناد مالکیت اراضی کشاورزی

۶- شناسنامه دار کردن اراضی کشاورزی

۷- فراهم شدن بستر پایش و جلوگیری از تغییر کاربری اراضی کشاورزی

۸- بسترسازی جهت تعیین الگوی کشت، بهره برداری بهینه و افزایش تولید محصولات کشاورزی

۹- برنامه ریزی به منظور یک پارچه سازی اراضی و افزایش بهره وری در بخش کشاورزی صنعتی

۱۰- بسترسازی جهت اجرای طرح آمایش سرزمین

۱۱- کمک به ایجاد زیرساخت ملی اطلاعات مکانی (NSDI)

۱۲- کمک به تدوین لوایح قانونی مرتبط با املاک در راستای توسعه‌ی اقتصادی- اجتماعی کشور

۱۳- بهره گیری از اطلاعات کاداستر در امور دفاعی (پدافند غیرعامل)، امنیتی، مدیریت بحران و مواجهه با حوادث غیرمترقبه

۱۴- افزایش کارایی و ارتقای کیفیت عملیات اجرایی طرح‌های عمرانی از طریق بهره گیری از مدارک فنی کاداستر نظیر نقشه ها، عکس‌های هوایی، اطلاعات فنی، مختصات نقاط برداشت شده و…

۱۵- افزایش توانایی و امکانات وصول حقوق حقه‌ی دولت در کلیه‌ی نقل و انتقالات ملکی با اتکا به سامانه‌ی مطمئن و روان اطلاعات کاداستری

۱۶- کمک به افزایش درآمد به صورت غیرمستقیم

۱۷- تأثیر کیفی کاداستر به عنوان پیش شرط توسعه‌ی متوازن و عادلانه و ابزار مورد نیاز جهت تدوین خط مشی و سیاست گذاری و اجرای طرح‌های توسعه‌ی اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی در ارتباط با مقوله‌ی اراضی

۱۸- ایجاد فرصت اشتغال فنی مفید در زمینه‌های مختلف نقشه برداری، RS-GIS (سنجش از دور و سامانه‌های اطلاعات مکانی)، فتوگرامتری، منابع طبیعی، کشاورزی، حقوق ثبتی و سایر رشته‌های تخصصی مرتبط با کاداستر

۱۹- کمک به ارتقای سطح دانش فنی در کشور به جهت استفاده از فناوری نوین مربوط به کاداستر

گروسی- عضو کارگروه مطالبه گری  طرح کاداستر ملی و رفع موانع آن

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.