داشتن نگاه ابدی؛ ویژگی انسان عاقل/ احتکار در اسلام بی‌عقلی است

حجت الاسلام مهدی خوبانی در گفت‌وگو با ایکنا از مازندران در تفسیر فرازی از سخنان حضرت علی(ع) در غررالحکم و دررالکلم، گفت: امام علی(ع) می‌فرمایند: با شش چیز عقل انسان سنجیده می‌شود. همنشینی، معامله، ولایت، برکناری، دارایی و فقر. وی با اشاره به این که بزرگترین عامل برتری انسان با سایر موجودات عقل است بیان کرد: یکی از اهداف انبیای الهی احیاء و پرورش عقل انسان‌ها بود و مهمترین سرمایه‌ای که خداوند در اختیار بشر قرار داد و در روایات از آن تعبیر به حجت باطنی شده است عقل است.  وی ادامه داد: انبیای الهی و انسان‌های کامل و شخصیتی همچون، حضرت امیرالمومنین که انسان کامل است و به حقیقت عقل، آگاهی داشتند به ذکر نشانه‌های عقلانیت پرداختند که در این حدیث شریف به شش مسئله که عقل انسان با آن سنجیده می شود اشاره می کند.  خوبانی درباره اولین نشانه عقلانیت که همان مصاحبت است، بیان کرد: مصاحبت به معنای همراهی و همنشینی است و از معنای اجتماع است و اقتضای طولانی بودن زمان و همراهی و همیاری را دارد و رابطه بین اجتماع و مصاحبت عموم و خصوص من وجه است یعنی هر مصاحبتی اجتماع هست ولی هر اجتماعی مصاحبت نیست. وی افزود: اجتماعی مصاحبت محسوب می‌شود که مداومت داشته، طولانی و بین افراد باشد و مهمترین مصادیق آن خانواده مثل، همسر، فرزندان، پدرو مادر، خویشاوندان، دوستان و استادان است. مدیر حوزه علمیه محمدیه قائمشهر گفت: در اسلام برای همنشینی شرایط  و آداب زیادی را معین کرده‌اند که اگر انسان این آداب را رعایت کند نشانه عقلانیت اوست. وی افزود: حضرت علی‌(ع) در غرر الحکم می‌فرمایند: «یکی از شرایط همنشینی مخالفت نکردن است.» شرط عقلانیت این است که در جمع افراد با آن‌ها مخالفت نکنیم و شرط دیگر این است که غیبت کسی را نکنیم چون غیبت یکی از گناهان کبیره است که آثار بد اجتماعی دارد و آبروی انسان را به خطر می‌اندازد و حتی باعث متلاشی شدن خانواده می‌شود. شرط دیگر همنشینی دروغ نگفتن، تهمت نزدن و صادق بودن است.  احتکار و غش در معامله در اسلام نشانه بی‌خردی و بی‌عقلی است مدیر حوزه علمیه با اشاره به دومین نشانه عقلانیت یعنی معامله، بیان کرد: یکی از چیزهایی که عقل انسان با ان سنجیده می‌شود در معاملات است. در معاملات دو نوع عقل داریم یکی عقل معاد و دیگری عقل معاش. انسان عاقل معاملات سفهی ندارد سعی می‌کند غش در معامله نداشته باشد و میزان و وزن را رعایت کند. کم فروشی کردن، احتکار و غش در معامله در اسلام نشانه بی‌خردی و بی‌عقلی است. شاید بر حسب ظاهر بعضی‌ها فکر می‌کنند اگر دروغ بگویند و مبلغی کسب کنند خیلی زرنگ هستند در صورتی که این درست نیست و زرنگ کسی هست که معاملاتش درست باشد و در نتیجه زندگی ابدی خودش که ابدیت هست را در نظر بگیرد. وی افزود: در معاملات آدم عاقل سعی می کند معاملاتش از ربا، گرانفروشی، احتکار، کم فروشی، غش در معاملات به دور باشد. و همچنین  از راه حلال به سود خوبی برسد یعنی هم به سود معقول برسه و ظلمی هم در حق کسی نکند.  خوبانی درباره ولایت به عنوان سومین نشانه عقلانیت گفت: در اینجا به خاطر سیاقی که وجود دارد و مصاحبت و معامله و ولایت را بیان می کند که اگر شخص در جایی ولایت پیدا بکند مثلا ولی فرزندش است و ولایت دارد و اگر مدیر یک مجموعه‌ای شد ولایت دارد و عقلانیتش در این است که ولی و سرپرست خوبی باشد. وی ادامه داد: انسان عاقل وقتی سرپرست می‌شود سعی می‌کند سرپرستی‌اش همراه با کرامت و عقلانیت باشد یعنی گرفتار هوای نفس، شهوت، غضب و وهم نشود، لذا سعی می‌کند در ولایتش ولی خوبی باشد چه در حیطه خانواده و چه در مرتبه بالاتر ولایت که حاکمیت است. انسان عاقل ناقد خود را معزول نمی‌کند وی با اشاره به عزل و برکناری به عنوان چهارمین نشانه عقلانیت، افزود: عزل و برکناری را به دو گونه می‌شود معنا کرد یکی که به نظر درست‌تر می‌آید این است که اگر فرد بخواهد کسی را عزل کند معیار او معیار درستی باشد و نباید ناقد خود را تهدید به عزل کند. خوبانی گفت: انسان عاقل مسائل را می‌سنجد و می‌بیند که آیا اقدام این فرد به نفع مجموعه یا جامعه هست یا خیر، اگر ببیند که بر ضرر مجموعه و جامعه کار می‌کند این برکناری بر اساس ضوابط و عقلانیت است. وی افزود: اگر کسی برکناری کردنش بر اساس اصول نباشد و به خاطر نقدی یا مقابله با رانت خواری مسئولش باشد این نشانه بی‌خردی است. خوبانی گفت: ششمین ویژگی انسان خردورز غنی بودن و فقر است و این بدان معنا است که انسان عاقل وقتی مالی به دستش می‌آورد مانند فرعون سرکشی و طغیان نمی‌کند و اسراف، تبذیر، فخرفروشی ندارد. انسان عاقل میانه‌رو است وی با بیان اینکه انسان عاقل در عزل کردن‌هایش خدا را لحاظ می‌کند، افزود: انسان متقی در پوشش، خوراک، مرکب، مسکن و همه امورات زندگی  میانه‌رو است. مدیر حوزه علمیه محمدیه قائمشهر تصریح کرد: از نشانه عقلانیت انسان غنی این است که سعی می‌کند از مالش به نحو درستی استفاده کند و برای زندگی ابدی خودش ذخیره کند و دست نیازمندان و فقرا را بگیرد و اهل اسراف و تبذیر نیست. وی با اشاره به ششمین نشانه عقلانیت یعنی فقر گفت: انسان عاقل در برابر فقر صبر می‌کند و این طور نیست که اگر فقر سراغش بیاید جزع و فزع کند و خودش را ببازد و عزت نفس خودش را از دست بدهد و دست به روی هر انسانی دراز کند تا مشکلاتش را حل کند. انسان عاقل سعی می‌کند با کمک خداوند متعال مشکلاتش را حل کند یا این که اهلش را پیدا کند و مشکلاتش را حل کند. خوبانی گفت: انسان عاقل هیچگاه با روی‌آوردن فقر دینش را از دست نمی‌دهد و اباذر، سلمان، مقداد و … مومن فقیر بودند و در برابر هر مصیبتی دینشان را حفظ کردند. وی افزود: آن چیزی که هویت دینی را از انسان می‌گیرد جهل و نادانی است و در غیر این صورت فقر اگر سراغ مومن بیاید او سعی می‌کند صبر کند و فقر را برطرف کند. مدیر حوزه علمیه محمدیه قائمشهر بیان کرد: نگاه انسان عاقل ابدیت است و موضوع ابدیت بسیار مهم است و نشانه‌های عقلانیت هم در همین جا شکل می‌گیرد که انسان بتواند میان زندگی چند ساله دنیا و ابدیت تفکیک قایل شود. انتهای پیام