اطلاع دقیقی از کالا‌ها نداریم تا بتوانیم بر مبنای آن تصمیم گیری کرده و بازار را تنظیم کنیم/ سامانه جامع تجارت، اطلاعات را به صورت شفاف در اختیار مسئولان می‌گذارد

وحید بلالی – گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، سامانه جامع تجارت طبق مواد ۵ و ۶ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز به عنوان سامانه یکپارچه‌سازی و نظارت بر فرآیند تجارت کشور شروع به کار کرد. ساماندهی واردات، صادرات، حمل، نگهداری و مبادله کالا و ارز جزو وظایف ذاتی این سامانه است. در جریان تجاری کشور، کالا از دو مسیر واردات و تولید وارد کشور می‌شود و در دو بعد مالکیتی (خرید و فروش) و مکانی (حمل و انبارش) در کشور منتقل می‌شود و در نهایت از طریق صادارت و یا مصرف از زنجیره تجاری خارج می‌شود.

با این بهانه گفتگویی داشتیم با محسن فرخنده ای ازکارشناسان خبره این سامانه تا بتوانیم زوایای جدید از این سامانه را بررسی کنیم، آقای فرخنده ای درباره این سامانه بیشتر توضیح دهید:

کالا‌های وارداتی هنگام ترخیص از گمرک به وسیله حمل‌و‌نقل داخلی مکان آن‌ها منتقل می‌شود؛ در مرحله بعدی کالا‌ها خارج از شهر‌ها انبارش شده و در نهایت کالا در داخل کشور یا به مصرف می‌رسد و یا اینکه از طریق این زنجیره تحت عنوان صادرات خارج می‌شوند. بر این اساس زنجیره تامین کالا در دو حالت واردات یا تولید داخلی، رصد می‌شود تا حاکمیت از رسمی بودن کالا‌های موجود در کشور مطلع باشد.

هدف نهایی این سامانه چیست؟

هدف نهایی سامانه جامع تجارت علاوه بر اینکه زنجیره رسمی تامین کالا را شفاف خواهد کرد تا از این طریق زنجیره غیررسمی شناسایی شود، کلیه اسناد تولید شده در دستگاه‌های مختلف در امر تجارت را نیز، الکترونیکی خواهد کرد.

بر این اساس هنگامی که کالای وارداتی رسمی با این تعداد در انباری وجود داشته باشد در صورت مازاد، می‌توان نتیجه گرفت که از طریق زنجیره غیررسمی وارد شده و این موضوع قابل شناسایی است. علاوه بر این می‌توان کنترل موجودی کالا‌های اساسی را در کشور به دست آورد تا فعالیت‌های تجاری درون کشور شفاف شود.

آیا اطلاعات دقیقی از تولید یا واردات کالاها در کشور وجود دارد؟

هم‌اکنون اطلاع دقیقی از میزان تولید بسیاری از کالا‌ها موجود نیست و به طور مثال مشکلات تایر در بازار به این دلیل است که اطلاعی در خصوص میزان تولید تایر و همچنین نیاز کشور وجود ندارد. همچنین در خصوص فعالان این حوزه در دو حوزه خرده فروش یا عمده فروش شناختی وجود ندارد که تایر‌ها در کدام نقاط قرار دارند و میزان فعالیت آن‌ها چه میزان است.

پس ورود گروه کالایی تایر در سامانه تجارت زنجیره تامین این کالا شفاف شد و روشن شد واردات خیلی کاهش چشمگیری نداشته و میزان تولید هم نسبت به سال گذشته تفاوتی نداشته، اما بازار با کمبود تایر در کشور مواجه شده است. براین اساس به احتمال زیاد این موضوع به احتکار ربط پیدا خواهد کرد و در حال حاضر سامانه می‌تواند از ابتدا تا انتها زنجیره تامین تایر را رصد کند و انحراف تایر‌ها در شبکه توزیع را تشخیص دهد.

سامانه جامع تجارت چگونه کالاها را رصد می کند؟

سامانه تجارت سامانه مطالبه گر است به این معنا که کلیه کالا‌های وارداتی حتما از طریق این سامانه به داخل کشور وارد خواهند شد. زمانیکه کالا وارد کشور می‌شود سامانه تجارت از واردکننده مطالبه می‌کند که این کالا به کدام مکان منتقل شده، به چه کسی فروخته شده و این مطالبات سامانه تا انتهای زنجیره ادامه پیدا خواهد کرد.

آقای فرخنده ای یکی از مشکلات کشور نبودن آمار دقیقی از انبارها و چگونگی کالاهاست، آیا این سامانه می تواند این نقص را تکمیل کند تا مشکلی برای کشور از جهت کمبود کالا پیش نیاید؟

در حال حاضر اطلاعات اندکی از میزان موجودی کالا‌های اساسی در نقاط مختلف کشور وجود ندارد که با سامانه تجارت این شفافیت ایجاد خواهد شد برای برخی از کالا‌ها که رصد آن‌ها شروع شده، میزان کالا، مکان استقرار، فروشندگان، وخریداران قابل شناسایی است. به این ترتیب احتکار و گران فروشی قابل رهگیری خواهد بود.

به عنوان مصداق و نمونه ازیک محصول دراین زمینه نام ببرید

فرآیند اجرایی تایر (لاستیک) به‌عنوان یکی از کالا‌های اساسی در سامانه تجارت آغاز شده است که این روند برای ما بقی کالا‌ها از جمله محصولات پتروشیمی به زودی شروع خواهد شد و گروه کالایی بعدی نیز خوراک دام خواهد بود.

حل اختلاف نظرات با گمرک، یکی از گلوگاه‌های مهمی است که در حال حاضر می‌تواند به رصد سیستمی کمک شایانی کند. نتیجه ارسال اطلاعات از سوی گمرک به صورت اعلامی به سامانه تجارت، تکمیل اطلاعات حلقه‌های تجاری پس از گمرک خواهد بود.

از نظر زیر ساخت این سامانه در چه وضعیتی هستیم؟

از بعد زیرساخت‌ها درصد خوبی پیشرفت داشته‌ایم و زیرساخت‌های مورد نیاز ایجاد شده، اما بحثی که می‌ماند تعاملات با دیگر سازمان‌ها است که خیلی جای کار دارد. تعامل با گمرک یکی از اساسی‌ترین‌ها است و سازمان غذا و دارو و سازمان دیگر سازمان استاندارد است که باید تعاملات بین دستگاهی بیشتر شود .

درآمدزایی این سامانه به چه شکل خواهد بود؟ در این باره توضیح دهید

اجرای طرح درآمد‌های مستقیم نیز در پی دارد. مانند طرح اتصال مجوز دامپزشکی به بارنامه البته برخی درآمد‌ها ریالی نیست بلکه زمانیکه دولت بداند به چه میزان موجودی کالا در کشور است و امکان برنامه‌ریزی برای مدیرت بازار کالا‌ها فراهم شود همین امر ارزش افزوده بسیار بالایی است. متاسفانه هم اکنون به صورت دقیق نمی‌دانیم در داخل کشور به چه میزانی گندم، شکر، برنج وکالا‌های مصرفی در کشور تولید می‌شود و جالب‌تر آنکه به این کالا‌ها یارانه ارزی هم پرداخت می‌شود. در واقع به کالایی که نمی‌دانیم که وارد کشور شده یا نه ارز ارزان می‌پردازیم و در صورت ورود کالا وارداتی به کشور امکان مقابله با گران فروشی تا حلقه نهایی زنجره تجارت وجود ندارد؛ بنابراین تا وقتی که زنجیره تجارت برای سیاستگذار شفاف نباشد اتخاذ هرگونه سیاستی از جمله تشویقی، یارانه‌ای و ارزی هیچ فایده‌ای ندارد.

آقای  فرخنده ای، ممنون از وقتی که به ما دادید، خبرگزاری دانشجو آماده است تا در جهت شفافیت و تقویت تولید ملی گام بردارد، درآینده نیز گفتگوهایی با شما خواهیم داشت و از چگونگی این سامانه گزارش تهیه خواهیم کرد، در پایان اگر نکته ای دارید بفرمایید

من هم از خبرگزاری دانشجو برای همکاری در ایجاد شفافیت در واردات کشور تشکر کرده و از این رویکرد حمایت کرده و آماده گفتگوهای بیشتر در این زمینه با شما هستم.