تعزیر مالی محتکران اشکال شرعی ندارد/ دیدگاه امیرالمؤمنین(ع) درباره احتکار

حجت‌الاسلام والمسلمین اکبر بیگی، مدرس احکام و مسائل شرعی در حوزه علمیه قم و از کارشناسان مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات شرعی، در گفت‌و‎گو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره مسائل فقهی مرتبط با احتکار پرداخت و اظهار کرد: یکی از مسائلی که در دین مبین اسلام مورد اهمیت قرار گرفته و نسبت به آن در منابع دینی ما نکوهش و مذمت شده، بحث احتکار است؛ احتکار در لغت از ریشه حکره به معنای ظلم یا سوء معاشرت آمده است و از نظر حقوقی، احتکار عبارت از این است که کسی کالای مورد احتیاج و ضروری عامه مردم را نزد خود نگه دارد و برای جلوگیری از فروش به دولت یا مردم پنهان کند.
احتکار در روایات
وی ادامه داد: به عبارت دیگر، احتکار به معنای کاهش دادن یا متوقف کردن جریان توزیع کالا توسط همه یا برخی از فروشندگان است. از نگاه روایات، احتکار بسیار مورد مذمت واقع شده است. به عنوان نمونه امیرالمؤمنین(ع) در روایتی فرمودند: احتکار رذیلت و پستی است. در روایتی دیگر فرمودند احتکار خصلت انسان‌های فاجر و ستمگران است. همچنین فرموده‌اند: رنج رساندن به مردم و به مشقت انداختن آنان از راه احتکار از خصلت‌های مردم جاهل است.
بیگی اظهار کرد: در روایتی از پیامبر اکرم(ص) نقل شده که در مذمت شخص محتکر فرمودند: محتکر ملعون است؛ یعنی کسی که اهل احتکار باشد و ارزاق عمومی و مایحتاج مردم را احتکار کند از نگاه پیامبر گرامی اسلام مورد لعن و نفرین خداوند متعال واقع می‌شود.
اهداف محتکران
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات شرعی اظهار کرد: از جهت عذاب آخرتی هم از نگاه روایات، عذاب سختی در انتظار شخص محتکر است؛ چنانچه در روایتی از پیامبر اکرم(ص) نقل شده که آن حضرت فرمودند نگاه به دوزخ افکندم، دره‌ای دیدم که می‌جوشد. به مالک دوزخ گفتم ای مالک، این دره جای چه کسی است؟ در جواب گفت: جای گروه‌هایی از انسان‎ها می‎باشد که یک دسته از آنها محتکران می‌باشند.
وی ادامه داد: اما اغراضی که برای یک شخص محتکر به صورت مختصر می‎توان بیان کرد، اول سودجویی و منفعت طلبی است. برخی از افراد به خاطر اینکه به سود بیشتری برسند و منافع و اموال دنیوی آنها زیاد شود، از راه احتکار به این مقصدشان می‌رسند و ارزاق عمومی مردم را انبار می‎کنند و وقتی جنسی نایاب و کم یاب شد، به قیمت بالاتر از بازار می‎فروشند و یکی از اهدافی که برای محتکر است، همین بحث سودجویی و منفعت طلبی است.
احتکار کمک به دشمنان در زمانه جنگ اقتصادی است
این مدرس احکام شرعی عنوان کرد: دومین هدفی که می‌توان برای اشخاص محتکر مطرح کرد، اغراض و اهداف سیاسی است و متأسفانه در این شرایط فعلی که بر اقتصاد کشورمان وجود دارد و ما با استکبار غرب در مرحله جنگ اقتصادی هستیم، برخی از افراد که جزء پیاده نظام های دشمن در داخل هستند، از راه احتکار، او را یاری می‏کنند.
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات شرعی اظهار کرد: گروهی با هرج و مرج‌سازی در نظام اقتصادی، در پی پیاده کردن اغراض سیاسی و رساندن دشمن قسم خورده این انقلاب اسلامی به اهداف شوم‌شان می‎باشند که یکی از این راه‎های کمک‌رسانی به دشمن، همین راه احتکار است که مردم به میزان بسیاری از طریق رسانه می‌بینند که اقلامی از قبیل برنج، لاستیک و سایر مایحتاج مردم را احتکار کرده و از توزیع این اقلام به بازار خودداری می‌کنند.
حکم شرعی احتکار
بیگی یادآور شد: ممکن است برخی از این افراد، نادانسته و بدون اینکه به عواقب این کار خود متوجه باشند، این کار را انجام دهند و باید هوشیار باشند. اما یکی از عواملی که سبب انجام این رذیله اخلاقی و دینی می‎شود، ضعف اعتقادی است. اثر اعتقادات دینی و اتکای به مبانی معنوی در پیشگیری از وقوع جرم غیر قابل انکار است. کسی که دچار ضعف اعتقادی باشد و توکل وی به خداوند متعال کم باشد، یکی از عوامل احتکار خواهد بود.
وی در پایان، حکم شرعی احتکار را بیان کرد و گفت: به طور مُسَلَم احتکار در شرع مقدس اسلامی نهی شده است و فقها نیز به حرمت آن فتوا داده‎اند و اگر چه حرمت احتکار براساس آنچه در روایات آمده در مورد قوت غالب و ارزاق عمومی مردم است اما حکومت اسلامی هنگامی‌که مصلحت عمومی اقتضاء کند، حق دارد از احتکار سایر احتیاجات مردم جلوگیری کند و اجرای تعزیر مالی بر محتکر در صورتی‌که حاکم صلاح بداند اشکال ندارد.
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات شرعی اظهار کرد: یکی از مجازاتی که همه فقها با اتفاق برای شخص محتکر بیان کرده اند این است که حاکم اسلامی می‏تواند اموال محتکر را به قیمت عادلانه‎ای که در بازار است به مردم به فروش برساند اما پول آن برای خود محتکر است ولی باید قیمت عادلانه باشد.
انتهای پیام