ضعف اخلاق‌گرایی در جامعه/ جلب اعتماد عمومی؛ ‌راهکاری برای گذر از بحران ها

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایکنا از گیلان، جامعه ایرانی طی ماه ها و روزهای اخیر شاهد وقوع التهابات اقتصادی در بازار ارز، سکه و خودرو و حتی برخی کالاهای مصرفی نظیر دارو است که در مجموع می توان ریشه این التهابات را ناشی از عدم اعتماد مردم به نظام اقتصادی حاکم بر کشور دانست.

بی‌تردید تداوم فرایندی که سبب شده اعتماد مردم نسبت به نظام اقتصادی از بین برود، می تواند سالیان سال ساختار اقتصاد ما را دچار بحران کند.

عدم همسویی مردم با دولت در مشکلات اقتصادی، صد البته ناشی از عدم اطمینان حاکمیت و سردمداران اقتصادی به مردم در واگذاری بخشی از امور به دست خودشان و کمرنگ شدن صداقت و شفافیت در ساز و کارهای اجتماعی ـ اقتصادی است.

امروزه مردم به عنوان سرمایه اجتماعی اساس رشد و توسعه فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جوامع را تشکیل می دهند و بدون این سرمایه عظیم تحول آفرینی غیرممکن است. بی‌‌تردید با افزایش سرمایه اجتماعی و در نهایت مسئولیت پذیری اجتماعی می توانیم امیدوار باشیم که مردم برای کمک به حاکمیت برای عبور از بحران ها به ویژه اقتصادی بشتابند.

«اعتماد» عنصر تشکیل دهنده سرمایه اجتماعی است و این عنصر بدون صداقت و شفافیت در مجموعه حاکمیت به ویژه نظام اقتصادی به وجود نخواهد آمد لذا اگر مردم عزم مسئولان برای افزایش شفافیت و مبارزه با فساد را ببینند، این حسن اعتماد در آنان تقویت و در نهایت زیربنای سرمایه اجتماعی ساخته می شود.

رضا علیزاده، عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان در گفت وگو با ایکنای گیلان با اشاره به عوامل افزایش حس منفعت طلبی مردم و اقدام به احتکار ارز، سکه و کالاهای ضروری در بحران های اقتصادی به سه عامل اشاره کرد و گفت: عامل اول مقوله بی‌اعتمادی است. وقتی مردم یک جامعه به کارکردهای یک مجموعه دولتی اعتماد ندارند و حرف رسانه‌ها را نمی پذیرند، در مواقع بحران به سمت فرصت طلبی و کسب منفعت بیشتر گرایش پیدا می کنند.

وی با اشاره به شکل گیری بحران کمبود بنزین در استان گیلان طی ماه گذشته، افزود: با وجود اعلام رسانه ها مبنی بر موقتی بودن وضعیت کمبود بنزین، اما همچنان شاهد بودیم که مردم ساعت ها در پمپ بنزین ها صف کشیدند تا حداقل ذخیره سوخت را برای خودروهای خود کنار بگذارند که این موضوع نشان دهنده بی‌اعتمادی آنان نسبت به مجموعه حاکمیتی و رسانه های دولتی است.

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان عدم امنیت روانی و ناتوانی در پیش بینی آینده را دومین عامل در تشدید بحران های اجتماعی ـ اقتصادی از سوی مردم دانست و خاطرنشان کرد: مسبوق به سابقه بودن برخی از حوادث نظیر کمبود دارو و مایحتاج زندگی، امنیت روانی جامعه را نسبت به وضعیت آینده به هم می ریزد.

اخلاق گرایی در جامعه ما دچار ضعف شده است

وی ادامه داد: مردم در حالت اختلال امنیت روانی، یک آینده مبهم و مه آلود را رو به روی خودشان تصور می کنند و لذا ترس از آینده آنان را وادار به اقداماتی از جمله هجوم برای خرید یک کالا یا احتکار کالاهای اساسی می کند.

علیزاده با تشریح عامل سوم، یادآور شد: متأسفانه اخلاق گرایی در جامعه ما دچار ضعف شده است. امروزه ساز و کارهای جامعه ایرانی براساس مناسبات کلان و مدرن شکل گرفته و در این راستا نهادها و سازمان های مختلفی ایجاد شده است، اما عقلانیت مدرن هنوز نهادینه نشده و روابط فردی سنتی وجود دارد. وقتی جامعه دچار ضعف اخلاق گرایی می شود، افراد به سمت سودجویی و منفعت طلبی خواهند رفت.

مدرس دانشگاه، زندگی در کمال رفاه و آسایش را حق همه مردم دانست و اضافه کرد: امروز مردم ایران ارتباطات برون مرزی پیدا کرده و با تحولات دنیا آشنا شده اند لذا مانند خیلی از مردم دنیا دوست دارند یک زندگی مناسب داشته باشند.

وی با اشاره به تجربه جنگ هشت ساله و تحمل بحران های شدید اجتماعی و اقتصادی از سوی مردم، گفت: این تجربیات باعث شده که مردم از مختل شدن زندگی شان در پی وقوع یک بحران هراس داشته باشند لذا تلاش می کنند خود و خانواده شان را حفظ کنند. این خودخواهی و خانواده خواهی گاها باعث می شود که مردم نسبت به یکدیگر بی رحم شوند! در حالی که بسیاری از کمبودها زودگذر است و برطرف خواهد شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان با بیان اینکه ازخودگذشتگی عبور از بحران ها را سهل می کند، متذکر شد: باید افراد سودجو و منفعت طلب را از کسانی که به خاطر ترس از آینده و احساس قحطی دست به احتکار می زنند، جدا کنیم.

ترمیم اعتماد عمومی؛ یکی از راهکارهای گذر از بحران ها

علیزاده از مدیران اجرایی خواست در وهله نخست نسبت به پذیرش اشتباهات خود اقدام کنند و افزود: ۵۰ درصد کمبودها و بحران ها ناشی از تحریم و ۵۰ درصد دیگر ناشی از مدیریت نادرست است لذا مسئولان همه تقصیر را به گردن دشمنان نیاندازند و سهم خودشان را قبول کنند. البته مردم نمی توانند با تحریم کاری کنند و قطعاً بخش عمده کمبود در مایحتاج زندگی بدین علت است، اما وقتی اخبار کشف شدن انبارهای احتکار مواد غذایی و کالاهای اساسی از جمله دارو در جامعه منعکس می شود، درمی یابیم که بخش قابل توجهی از مشکلات به داخل برمی گردد.

وی ترمیم اعتماد عمومی را یکی دیگر از راهکارها برای گذر از بحران ها دانست و اظهار کرد: قطعا در دوران دفاع مقدس شرایط بسیار سخت تر از امروز را گذراندیم، اما با اعتماد متقابلی که بین مردم و حاکمیت وجود داشت، اتحاد و انسجام مورد نظر شکل گرفت و توانستیم از این آزمون سربلند بیرون بیاییم.

این جامعه شناس اضافه کرد: اگر مردم ببینند که فقط خودشان در شرایط سخت قرار دارند و مسئولان از بهترین زندگی و امکانات رفاهی برخوردار هستند، نه تنها اعتماد عمومی شکل نمی گیرد، بلکه یک حس بدبینی و در نهایت عدم همراهی و همکاری با حکومت در مردم ایجاد می شود.

علیزاده‌ با بیان اینکه صداقت و شفافیت در ساز و کارهای مرسوم اداره جامعه نیز می تواند به ترمیم اعتماد عمومی کمک کند، گفت: شفافیت به معنای عام کلمه مدنظر بوده و هدف آن تولید سرمایه اجتماعی است؛ نه صرفا مچ گیری، بلکه باید به دنبال فراهم کردن شرایط برای مشارکت مردم و سازمان های مردم نهاد در امور کشور، پاسخگویی نهادها به مردم و نظارت همگانی بر امور کشور به دور از شعارزدگی و در بستر صداقت باشیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان، در پایان ابراز امیدواری کرد: مردم علیرغم همه کاستی ها و نگرانی هایی که از وضعیت جامعه دارند، در کنار یکدیگر باشند و بر میزان التهابات اضافه نکنند.

انتهای پیام