لزوم تسهیل مسیر بازار بین‌المللی برای کالای داخلی و ورود شرکت‌های تهاتری/ دولت باید سالی ۱.۲ میلیون شغل‌ ایجاد کند

مهدی صادقی شاهدانی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، در مورد چالش‌هایی که اقتصاد ایران به صورت جدی با آن مواجه است، اظهار داشت: باید به موضوع تولید ملی به عنوان یک محور اساسی بپردازیم.

* ۳۰ درصد ظرفیت تولید ملی بلا استفاده مانده است

وی ادامه داد: تولید ملی آن طور که باید و شاید در کشور جایگاه خود را در مجموعه نظام اقتصادی پیدا نکرده است، یعنی ما تولیدکنندگانی داریم که از ظرفیت کامل خود استفاده نمی‌کنند و شاید بتوان گفت، بیش از ۳۰ درصد از ظرفیت تولید ملی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. 

رئیس دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) اظهار داشت: اگر بتوانیم ظرفیت تولید ملی را احیا کنیم و آنچه را که در سالیان متمادی به عنوان ظرفیت تولید، توسط افراد متعدد ظرفیت‌افزایی شده است را استفاده کنیم، مطلوب است در واقع می‌توان گفت این ظرفیت ایجاد شده اگر به طور کامل استفاده شود، ظرفیت اشتغال‌ قابل توجهی را ایجاد می‌کند. 

* دولت باید ۱.۲ میلیون شغل‌ ایجاد کند 

صادقی ادامه داد: ‌بر اساس آمارهایی که در اختیار داریم و بر اساس نیروی انسانی که وارد بازار کار می‌شود،‌ لازم است سالانه بیش از یک میلیون شغل ایجاد کنیم، تا نیروی کاری که وارد بازار کار می‌شود موقعیت شغلی مناسب خود را پیدا کند و اگر کمتر از این مقدار موقعیت شغلی ایجاد شود، وضعیت بیکاری کشور به کرات شرایطش خراب‌تر می‌شود و مشکلات آن در آینده جدی‌تر خواهد بود، اما اگر بتوانیم ۱.۲ میلیون نفر موقعیت شغلی ایجاد کنیم، در این صورت از جهت ورود نیروی کار جدید به بازار کار می‌توان ادعا کرد که شرایط مناسب را رقم زده‌‌ایم. 

* توسعه تولید ملی راهکار ایجاد اشتغال

وی گفت: مسأله اساسی برای ایجاد موقعیت شغلی، توسعه تولید ملی است و به همین جهت است که سال جاری، سال تولید ملی‌ و تأکید بر این است که بتوانیم از ظرفیت‌های تولید ملی و کالای ایرانی استفاده کنیم، تا از این مسیر اشتغال‌زایی لازم را برای مجموعه نظام اقتصادی داشته باشیم. 

* فناوری، تأمین مالی و بازاریابی سه هسته اصلی برای یک تولیدکننده

رئیس دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) تأکید کرد: ‌یک تولیدکننده باید هسته مرکزی که همان ‌هسته «فناوری» است، را برای جریان تولید خود ایجاد کند، یک هسته جانبی به نام «تأمین مالی» باید ایجاد کند تا هسته مرکزی را پشتیبانی کند و هسته دیگری که باید در کنار هسته مرکزی شکل گیرد، موضوع «بازاریابی» است؛ اگر تولیدکننده نتواند محصول خود را به فروش برساند، ما نمی‌توانیم مطمئن باشیم که این تولیدکننده بتواند روی پای خود بایستد.

* بازار داخل کشش جذب همه کالاهای داخلی را ندارد

صادقی بیان کرد: با این حال سؤال اساسی این ‌است که چرا آن طور که باید و شاید ما از ظرفیت تولید ملی استفاده نمی‌کنیم و ظرفیت ایجادی به صورت کامل مورد بهره‌برداری قرار نمی‌گیرد؟ همچنین در زمینه توسعه ظرفیت تولید ملی چه مشکلاتی داریم که توسعه ظرفیت‌های مربوط به تولید ملی هم دچار خدشه شده است و در تنگناهای جدی در جهت توسعه ظرفیت مربوط به تولید ملی داریم؟ 

رئیس دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) اظهار داشت: اگر بخواهیم ریشه‌‌یابی کنیم که چرا هم ظرفیت موجود تولید ملی به صورت کامل مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و هم در جهت توسعه ظرفیت‌ها نمی‌توانیم اقدامات لازم را انجام دهیم، باید چند ریشه اساسی را مدنظر قرار دهیم. 

صادقی افزود: در ارتباط با استفاده کامل از ظرفیت تولید ملی و ظرفیت موجود باید به این مسأله اذعان داشت که اگر ما صرفاً به بازار داخل متکی باشیم و احساس ما این باشد که تولیدکنندگان کالای ایرانی صرفاً باید تولیدات خود را در داخل به فروش برساند، این گونه نیست، مطالعات نشان می‌دهد که بازار داخل کشش لازم را برای جذب همه کالاهای ایرانی تولید شده ندارد و کالاهایی که توسط تولیدکنندگان داخلی تولید می‌شود، باید علاوه بر آنکه به بازارهای داخلی راه یابد، راه خود را به بازارهای بین‌المللی و منطقه‌ای هم باز کند. 

وی گفت: در منطقه خاورمیانه ‌‌حدود ۵۰۰ میلیون نفر جمعیت داریم که تقاضای پایداری برای کالاهای ایرانی هستند و به خوبی می‌توانیم از ظرفیت این ۵۰۰ میلیون نفر جمعیت برای ارتقای تقاضای کالای ایرانی استفاده کنیم.

رئیس دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) ادامه داد: اگر بتوانیم برنامه‌ریزی کنیم که بازارهای منطقه‌ای را و بازارهای بین‌المللی را تسخیر کنیم و گام‌های جدی در ارتباط با ظرفیت‌سازی برای بازارهای بین‌المللی و منطقه‌ای برداریم، در آن صورت یکی از ارکان مهمی که برای تولیدکنندگان مهم است (و آن بازاریابی است) را توانسته‌ایم برای تولیدکننده فراهم کنیم.

* اتکا صرف به بازار داخلی موجب تعطیلی بخشی از ظرفیت تولید و بیکاری می‌شود

صادقی افزود: شرایط امروز نشان می‌دهد تولیدکنندگان ملی ما آنهایی که به بازار داخل اکتفا کرده‌اند با توجه به آنچه بازار داخل کشش لازم را‌ برای جذب محصولات ایرانی ندارد، در نتیجه دچار مشکل شده‌‌ و مجبور شده‌اند که موجودی انبارهای خود را افزایش دهند و موجودی انبار هم تا اندازه‌ای می‌‌تواند افزایش یابد؛ بدین ترتیب مجبور شده‌اند، بخشی از تولیدات خود را مورد استفاده قرار ندهند و ظرفیت‌های تولیدی تعطیل شده است.

رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) ادامه داد: در واقع بخشی از ظرفیت‌های تولیدی بلااستفاده مانده است و وقتی بخشی از ظرفیت تولیدی بلااستفاده می‌ماند، پیامد آن بیکاری خواهد بود‌، یعنی نیروی کاری که می‌توانست مشغول کار شود و به زندگی خود ادامه دهد با کاهش ظرفیت‌های تولیدی از کار بیکار می‌شود و به جرگه بیکاران می‌پیوندد.

* دولت مسیر بازارهای بین‌المللی را برای تولیدکنندگان داخل هموار کند

صادقی ادامه داد: اگر بخواهیم برای شرایط فعلی اقتصاد ملی اقدامی بکنیم، باید بازخوردی را دنبال کنیم که در آن مسیر بازارهای بین‌المللی را برای تولیدکنندگان داخل هموار کنیم.

* لزوم ورود شرکت‌‌های تهاتری برای رفع مشکل انتقال پول در‌ بازارهای بین‌المللی

وی بیان کرد: حال ممکن است بازارهایی در فضای بیرونی داشته باشیم و تولیدکنندگان ما هم بازارهایی را در آن فضا شناسایی کرده باشند، ولی مشکل اساسی این است که انتقال پول همچنان در تنگنا قرار دارد، پیشنهادی که در این باره ارائه شده است این است که در شرایط مشکلات انتقال پول ایجاد شرکت‌های تهاتری برای دسترسی به بازارهای بین‌المللی ضروری است. 

رئیس دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) توضیح داد: شرکت‌های تهاتری این ظرفیت را دارند که کالایی را به فضای بازار بین‌المللی منتقل کنند و در ازای آن مواد اولیه یا کالاهای مورد نیاز سایر بخش‌ها را فراهم کنند و به داخل بیاورند، بنابراین مشکل انتقال ارز و پول هم بدین ترتیب تا حدی مرتفع خواهد شد.

وی اضافه کرد: بحث توسعه شرکت‌های تهاتری مسأله‌ای است که باید به شکل جدی در دستور کار کشور قرار گیرد؛ در بسیاری از موارد شاهد بودیم که شرکت‌های تهاتری توانسته‌اند، مشکلات مربوط به انتقال ارز را تا حد زیادی رفع کنند و نهادهایی داریم که قادر هستند، در جهت توسعه شرکت‌های تهاتری قدم‌های مؤثری بردارند و حداقل شرکت‌های تهاتری را به گونه‌ای فعال کنند که مواد اولیه مورد نیاز خود را از طریق این شرکت‌های تهاتری بتوانند از خارج فراهم کنند و کالای تولیدی آن مجموعه‌ها به بازارهای بین‌المللی راه پیدا کند.

رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) ادامه داد: بدین ترتیب تسخیر بازارهای بین‌المللی از طریق ایجاد شرکت‌های تهاتری و همچنین ایجاد ظرفیت‌هایی که برای بازارهای بین‌المللی لازم است نظیر ایجاد شرکت‌های حمل‌ونقل‌ و تسهیل‌‌ در نظام گمرکات کشور، ضروری است تا بدین ترتیب یک صادرکننده را کمتر دچار مشکل کنیم تا صادرکننده وقتی که می‌خواهد جنس صادراتی خود را منتقل کند، دچار مشکل نشود و زمینه‌سازی کنیم برای آنکه جریان کالای ایرانی به سمت بازارهای بین‌المللی روان‌تر شود. 

صادقی اظهار داشت: این پیشنهادات جدا از آنکه در برجام چه اتفاقی رخ خواهد داد و به چه دستاوردی می‌رسد، می‌تواند دنبال شود و بهتر بود زودتر از اینها هم دنبال می‌شد و امیدواریم که بیش از این زمان هدر نرود و در جهت دستیابی به بازارهای بین‌المللی و با تأکید بر بازارهای منطقه‌ای پیش رویم. 

* لزوم رفع محدودیت‌ حوزه کسب‌وکار برای توسعه ظرفیت تولید کالای داخلی

رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) اظهار داشت: موضوع دیگر مربوط به توسعه ظرفیت تولید کالای ایرانی است؛ ما مشاهده می‌کنیم که وقتی تولیدکننده‌ای به دنبال توسعه ظرفیت است با محدودیت‌هایی مواجه می‌شود.

‌وی افزود: اولین و مهمترین مسأله در توسعه ظرفیت تولید کالای داخلی، حوزه کسب و کار است؛ حوزه کسب و کار ما محدودیت‌های جدی دارد و تسهیل‌گری در حوزه کسب و کار باید به شکل جدی دنبال شود و تا آنجا که ممکن است جریان تسهیل‌گری در حوزه کسب و کار رخ دهد؛ البته اقداماتی انجام شده است که کافی نیست.

صادقی افزود: بارها مشاهده شده است که وقتی فردی بخواهد حوزه کسب و کاری را راه‌اندازی کند برای اخذ مجوز برای این حوزه کسب و کار باید زمان زیادی را صرف کند، باید محدودیت‌های زیادی را پشت‌سر بگذارد و این محدودیت‌ها موجب می‌شود که کسانی که در حوزه کسب و کار برای ظرفیت‌های جدید کار خواهند کرد، انگیزه لازم را نداشته باشند و همیشه خود را با موانع کسب و کار مواجه می‌دانند.

* لزوم تحقق تسهیل‌گری در حوزه کسب و کار و تأمین مالی برای این بخش 

رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) تأکید کرد: ضرورت دارد تسهیل‌گری لازم در حوزه کسب و کار محقق شود و این جدا از آن است که جریان‌هایی نظیر تأمین مالی هم برای حوزه کسب و کار باید مورد توجه باشد.

صادقی ادامه داد: هم نظام بانکی و هم نظام بازارهای سرمایه‌ای به عنوان مجموعه بازار دارایی‌ها و همچنین سایر قسمت‌های بازارهای دارایی‌ها و بازارهای مالی می‌توانند کمک کنند، به اینکه ما از جهت تأمین مالی منابع مورد نیاز برای حیطه کسب و کارهای جدید طرح دیگری در اندازیم، بنابراین هم ضرورت دارد تسهیل‌گری در حوزه کسب و کار به صورت جدی دنبال شود و هم اینکه در جهت تأمین مالی حوزه کسب و کار به سمت روش‌های جدید برویم، روش‌هایی که عمدتاً می‌تواند مبتنی بر شرایط داخلی کشور باشد.