مهم ترین اشتباهاتی که در دعوت کودکان به نماز مرتکب می‌شویم + راهکارها

حجت‌الاسلام روح‌الله ملکی استاد مرکز تخصصی نماز در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به بیان اشتباهات رایجی پرداخت که مربیان و والدین در دعوت کودکان به نماز مرتکب می‌شوند و گفت: برای دعوت کودکان به نماز مقدماتی لازم است که والدین و مربیان باید به آن توجه کنند. اولین مورد انگیزه است که متأسفانه والدین ما انگیزه لازم و کافی برای مذهبی و دینی بارآوردن فرزندان خود ندارند. دومین مورد هم ظرفیت روانی، آستانه تحمل و تداوم در مسیر است.

وی تشریح کرد: برخی والدین و معلمان فکر می‌کنند با یک یا دو بار تذکر دادن و گفتن مسائل مذهبی فرزندشان مذهبی می‌شود در حالی که در سنین پایین‌تر به ویژه در دو مقطع حساس کودکی و نوجوانی مسئولان تربیتی کودک باید دارای ظرفیت روانی خوبی باشند، زود خسته نشوند و واکنش‌هایی نشان ندهند که کارهایی که انجام داده‌اند بی‌اثر شود. که البته این مسئله به تمرین نیاز دارد و باید صبرمان را بالا ببریم و یاد بگیریم که رفتارهای درست را در مقابل رفتارهای اشتباه کودکان انجام دهیم که نیاز به تمرین دارد.

روش‌های دعوت به نماز والدین متناسب با گروه‌های سنی نیست

این کارشناس مرکز تخصصی نماز با ابراز تأسف از اینکه روش‌های دعوت به نماز والدین متناسب با گروه‌های سنی در پیش گرفته نمی‌شود و این روش‌هایی که اشتباه به کار گرفته می‌شود باعث شده کودکان نه تنها به نماز رغوت پیدا نکنند بلکه تا حدودی گریزان هم شوند.

برای دعوت کودکان به نماز ۳ مورد را اصلاح کنیم

وی در جمع‌بندی این بخش از سخنان خود گفت: پس در این سه محور باید آگاهی مخاطبان خود را بالا ببریم و از لحاظ کاربردی روش درست را به والدین و معلمان نشان دهیم. یعنی اول باید انگیزه‌ها را درست کنیم و انگیزه‌های ما الهی شود و به سمتی برویم که کار و نیتمان را خالص کنیم و دعوت را برای خداوند انجام دهیم چون تنها تکیه‌گاه محکم ما خداوند است.

در قسمت دوم باید ظرفیت روانی خود را بالا ببریم و کمی بیش از آنچه که در حال رخ دادن است آستانه تحمل داشته باشیم، سریع واکنش نشان ندهیم و موقعیت را درست بسنجیم و در قسمت سوم هم روش‌ها را درست یاد بگیریم.

دین محدود کننده لذت‌ها نیست

حجت‌الاسلام ملکی در پاسخ به این سؤال که خانواده‌هایی که جهت‌گیری منفی در خصوص مباحث دینی دارند را چگونه می‌توان دعوت کرد که به بچه‌های خود مباحث دینی را آموزش دهند یا حداقل در مقابل مباحث دینی که در مهدهای کودک و مدرسه به کودمان آنها آموزش داده می‌شود، جبهه گیری منفی نداشته باشند؟ گفت: مسئله اول ارائه درست دین است. مبلغان و مربیان دینی ما باید دین را درست به مخاطبان خود معرفی کنند. اکنون دین در نظر برخی از مردم به عنوان محدود کننده لذت‌ها شناخته شده که این مسئله تاحدود زیادی غلط است.

این استاد دوره‌های طرح نیک (نماز یاوران کودک) تصریح کرد: دین آمده است تا مدیریت لذت‌ها را به ما یاد دهد و حتی یاد دهد که چگونه لذت بیشتری ببریم. به عنوان مثال در اسلام گفته شده تا وقتی گرسنه نشدید غذا نخورید و قبل از سیر شدن دست از غذا بکشید. این روش بیشترین سلامتی و بیشترین لذت از غذا را برای فرد به ارمغان می‌آورد. در حالی که اگر فرد پرخوری با این دستور مواجه شود فکر می‌کند که دین دارد جلوی او را می‌گیرد و او را از لذت منع می‌کند.

جایزه‌های سطحی هم مانند جبر و زور موجب رویگرداندن مردم از دین می‌شود

حجت‌الاسلام ملکی با اشاره به اینکه روش‌های معرفی مسائل دینی هم درست نبوده و موجب شده برخی خانواده‌ها دین گریز شوند، گفت: دو روش متداول غلط در خصوص مسائل دینی وجود دارد اول اعمال جبر، زور و تحمیل کردن است که همین جبر موجب روی گرداندن افراد از دین شده است و روش دوم ارائه جایزه و تشویق‌های سطحی در قبال انجام مسائل دینی است که همین تأثیر منفی را دارد.

وی ادامه داد: کسانی که می‌خواهند مفاهیم دینی را آموزش دهند باید با روش‌های درست آشنا شوند. برای پرورش حس مذهبی کودکان باید بدانیم رشد، دوره‌ای پیوسته است و از قبل از ازدواج پدر و مادر شروع می‌شود. بر این اساس که  باید از قبل از دنیا آمدن کودک یعنی هنگام ازدواج به فرد و خانواده فردی که می‌خواهیم با او ازدواج کنیم نگاه و توجه داشته باشیم، در دوران جنینی کودک هم نه تنها مسائل رشد جسمی کودک در رحم بلکه رشد روحی او را نیز مورد توجه قرار دهیم و پس از دنیا آمدن کودک نیز این پیوستگی تربیت دینی را رعایت کرده برای هر سنی با توجه به ویژگی‌های آن سن روش تربیت دینی داشته باشیم.

استاد مرکز تخصصی نماز در پاسخ به این درخواست که کتاب‌های مناسب برای دعوت درست کودکان به نماز را معرفی کنید؟ گفت: متأسفانه در این زمینه با خلاء مواجه هستیم و باید کتاب‌های ویژه‌ای در این خصوص تدوین شود اما کتاب‌هایی از جمله کتاب «فرودگاه فرشتگان نوشته اصغر آیتی»، کتاب «عین ـ صاد» نوشته علی صفایی که نگاه عمیق دینی خوبی به ما می‌دهد، کتاب «مدرسه و نماز» و «خانواده و نماز» از جمله کتاب‌های خوب در این زمینه هستند.

وی تأکید کرد: البته برای رسیدن به روش‌ها و راه کارهای عملی لازم است با یکسری از مبانی دینی آشنایی داشته باشیم مثلاً نگاه و شناخت از دین ما صحیح باشد. من معتقدم هر کسی انگیزه این را داشته باشد که فرزندان خود را دینی تربیت کند می‌تواند با جست‌وجو در منابع اصیل دینی و کتاب‌های تربیت دینی راه‌کارهای صحیح را پیدا کند. به عنوان مثال یک راهکار ساده این است که لازم است در خانه صدای اذان نه تنها ماه رمضان بلکه در روزهای عادی هم پخش شود این اقدام به ویژه بر روی کودکان زیر هفت سال تأثیر مثبتی دارد.

تربیت زمینه‌سازی برای پرورش استعدادهای فطری است

حجت‌الاسلام ملکی تصریح کرد: برخی حتی تعریف درست تربیت را نمی‌دانند و فکر می‌کنند صرف درس خوان بودن، نماز خوان بودن و یا با ادب بودن کودک نشان دهنده تربیت درست اوست در حالی که تربیت زمینه سازی برای پرورش استعدادها است. خداوند در فطرت انسان همه کمالات لازم برای اینکه به رشد و سعادت کامل برسیم را قرار داده است و پدر و مادر وظیفه زمینه سازی برای بروز و ظهور این استعدادها را دارند و هیچ اجبار و اِعمالی لازم نیست فقط ایجاد زمینه لازم است.

وی افزود: اگر پدر و مادر شناخت درستی از انسان، دین و تربیت پیدا کنند کار خیلی ساده است اما نگاه سطحی به دین و تربیت باعث می‌شود ما نتایج خوبی نگیریم.

حجت‌الاسلام ملکی در بخش پایانی سخنان خود به اجرای طرح نیک «نماز یاوران کودک» که ویژه آموزش شیوه‌های دعوت به نماز برای مدیران و مربیاتن مهدهای کودک کشور است، اشاره کرد و گفت: برای بچه‌های زیر هفت سال هیچ اجبار و وادار سازی برای نماز نداریم بلکه محور بازی است و آموزش‌ها هم در قالب بازی به بچه‌ها ارائه داده می‌شود. ما فقط شرایط محیطی را فراهم می‌کنیم که کودک ما از لحاظ نگرشی و ارزشی حس خوبی به نماز، امور دینی و نمادهای دینی مثل مسجد، مناره، حرم، سجاده، مهر و … پیدا کند والا رفتار نماز به عنوان کنش از کودکان خواسته نمی‌شود.

وی در پایان گفت: ما در این کلاس‌ها دین را به زبان روز ترجمه کرده و راهکارهایی که متناسب بچه‌ها است را به مربیان مهدهای کودک ارائه می‌کنیم.