حجاب مسئله‌ای فردی است؟/ گفتن حجاب خوب است کافی نیست

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد باقی، معاون فرهنگی مرکز تحقیقات و طرح‌های کاربردی حجاب ریحانه النبی(س) در گفت‌و‌گو با کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ درباره فعالیت‌های این مجموعه، گفت: مجموعه ریحانه النبی(س) یک مجموعه مردم‌نهاد است که به همت جمعی از طلاب حوزه علمیه قم در بحث و دغدغه حجاب در سال ۱۳۸۷ به‌صورت رسمی تشکیل شد و عمده فعالیت‌های این مؤسسه اجرای طرح‌های حجاب جدای از بحث تئوری به شکل کاربردی و پرداختن به این مقوله است.

وی در تعریف حجاب عنوان کرد: ما دو نوع حجاب داریم، حجاب ظاهر و حجاب باطن که دو مقوله جدا از هم هستند. حجاب در لغت به معنای پوشش است و همان مقداری که ما موظف هستیم حجاب‌های ظاهری خود را حفظ کنیم به همان مقدار در معارف دینی سفارش شده است که حجاب باطن را در برابر ذات اقدس الهی بشکنیم.

معاون فرهنگی مرکز تحقیقات و طرح‌های کاربردی حجاب ریحانه النبی(س) افزود: دلایل حفظ حجاب ظاهر به معنای پوشاندن به‌‌علت عوارض و آثاری است که بر روحیات فرد و جامعه می‌گذارد؛ قوام و دوام جامعه که کتاب‌ها و سخن‌های فراوانی در حد و اندازه و مکان آن صحبت شده است نسبت به مکان و شخص متغیر است.

حیا ماحصل حجاب است

باقی با بیان اینکه حیا ماحصل حجاب است، عنوان کرد: حجاب ظاهر و حیا، لازم و ملزوم یکدیگر هستند که هر کدام آنها می‌تواند مقوم دیگری باشد و می‌بایست این دو در کنار هم قرار بگیرند. بالطبع با از بین رفتن حجاب، حیا نیز از بین خواهد رفت و بالعکس زمانی که حیا از بین رفت مقدمه بی‌حجابی فراهم خواهد شد.

وی در پاسخ به این پرسش که حجاب تنها مختص بانوان نیست و آقایان نیز ملزم به حفظ حجاب هستند اما چرا حساسیت‌ها بر روی بانوان بیشتر است، گفت: به این دلیل که آثار مفسده‌ بی‌حجابی در خانم‌ها از جمله مفسده اجتماعی آن بیشتر از بی‌حجابی مردها است؛ و حتی نیز می‌توان گفت که حد و حدود آن بیشتر است و قابل قیاس نیست.

حجت‌الاسلام باقی در پاسخ به اینکه آیا حجاب یک مسئله فردی است یا اجتماعی، گفت: در مسائل شرعی فردی می‌توان نماز را مثال زد که مثلا اگر کسی نماز خود را نخواند تأثیری بر اجتماع و پیرامون نمی‌گذارد و یک مسئله شخصی است و بالطبع انسان چه در مجامع عمومی و چه در تنهایی خود موظف به خواندن نماز است و مکان و زمان تغییری در انجام این عمل ایجاد نمی‌کند و جواب‌گوی خداوند، خود شخص است؛ اما فلسفه حجاب این‌گونه نیست.

وی ادامه داد: حجاب یک مسئله اجتماعی است که چه در قرآن و چه در کتب احکام به آن اشاره شده و این مسئله نسبت به مکان متغیر است؛ هیچ انسانی در فضایی که تنها است، موظف به رعایت حجاب نیست. در اینجا مسئله‌ای که مطرح بوده این است که گفته می‌شود حجاب موجبات حضور زن در اجتماع را از بین می‌برد که این‌گونه نیست زیرا اگر قرار به عدم حضور زن در جامعه بود اسلام مسئله حجاب را مطرح نمی‌کرد و شأن اجتماعی برای زن قائل نمی‌شد.

معاون فرهنگی مرکز تحقیقات و طرح‌های کاربردی حجاب ریحانه النبی(س) با اشاره به تأثیرات منفی بی‌حجابی بر جامعه، عنوان کرد: وجود بی‌حجابی در جامعه موجبات سرکش شدن نفس جنس مخالف را فراهم می‌کند؛ حتی ممکن است موجبات ناامنی را برای خود شخص و یا حتی خانواده شخص فراهم کند به این معنی که عرضه کردن یک نیاز انسانی در جامعه وغیر قابل دسترس کردن آن موجبات سرکشی را ایجاد می‌کند که کاملا در زیر پوسته شهر این مسئله مشهود است. بی‌حجابی موجبات استسمار زنان را به‌وجود می‌آورد به این معنی که زن در جامعه می‌شود یک کالای تبلیغاتی و یا حتی یک کالای آزمایشی.

زن ایرانی همان است، مفاهیم برای برخی عوض شده

حجت‌الاسلام باقی با اشاره به وضعیت نامطلوب حجاب در برخی اماکن گفت: در اینجا دو مسئله مطرح است که اصلی‌ترین آن هجوم و تغییرات فرهنگی و اثرگذاری بر روی برخی باورهاست. یک زمانی باور و فرهنگ زن ایرانی به شکلی بود که می‌دانست نباید چادر از سرش برداشته شود ولو اینکه خونش ریخته شود اما امروز نه اینکه بگوییم زن ایرانی آن زن نیست، نه!‌ زن ایرانی همان زن است با همان موجودیت، اما یک سری تعریف‌ها یا برایش نشده است و یا غلط تعریف شده است به این معنی که باور ندارد که این بی‌حجابی شأن او را زیر سؤال می‌برد و آگاهی ندارد که با این کار ارزش خود را از دست می‌دهد بلکه برای او این‌گونه تعریف شده است که بی‌حجابی شأن و منزلت اجتماعی او را بالا می‌برد. زن زمان رضاخان بر این باور بود که رفتن چادر از سرش یعنی رفتن تمام آبرو و شأنیتش و تبدیل شدن به یک کالا، اما امروز این باور را به زن ایرانی القاء کرده‌اند که برداشتن چادر باعث قیمتی شدن او می‌شود.

گفتن حجاب خوب است کافی نیست

وی یادآور شد: بخشی از این مشکل به فرهنگ بر می‌گردد و بخشی دیگر بر می‌گردد به این مسئله که فقط توصیه کرده‌ایم که داشتن حجاب خوب است و به نصیحت بسنده کرده‌ایم. درست است که مسئله توصیه و نصیحت خوب است اما بالطبع کافی نیست و می‌بایست کاربردی عمل شود و باید مسئله داشتن یا نداشتن حجاب را محسوس کرد؛ در واقع باید اصلاح باور صورت بگیرد.

سیدمحمدمهدی مؤذن