راه‌های سلوک و خودسازی از زبان آیت‌الله بهجت

آنچه درپی می‌آید برگزیده‌ای از دستورالعمل‌های عرفانی و اخلاقی در قالب پرسش وپاسخ از آیت‌الله بهجت(ره) است که برای علاقه‌مندان به سیروسلوک و تهذیب نفس و رسیدن به مدارج بالای عرفانی راهگشا خواهد بود. این مطلب را به نقل از ماهنامه مکتب اسلام شماره ۶۶۲ تقدیم خوانندگان عزیز می‌کنیم.

۱- اولین مرحله سیروسلوک به سوی خدا چیست؟
ج: اینکه حلال خدا را حلال بدانیم و حرام خدا را حرام.
۲- کمال و رشد حقیقی انسان در چیست؟
ج: کمال انسان در عبودیت است و عبودیت؛ ترک معصیت در اعتقاد و عمل است.
۳- برای تقرب هرچه بیشتر به خداوند و رسیدن به مقامات عالی معنوی چه باید کرد؟
ج: ترک معصیت در اعتقادات و عملیات و نماز اول وقت، کافی و وافی است برای وصول به مقامات عالیه، اگرچه هزار سال باشد (اگرچه هزار سال عمر کنی).
۴- جنابعالی به کسی که بخواهد ازجهت معنوی به جایی برسد، چه توصیه‌ای دارید؟.
ج: اگر کسی مقید باشد نماز را اول وقت بخواند به جایی که باید برسد، خواهد رسید.
۵- چگونه می‌توان به عرفان دست یافت و عارف شد؟
ج: اگر به آنچه می‌دانید عمل کنید و معلومات را زیر پا نگذارید، این تمام عرفان است. اگر تمام مردم به همین مقدار که می‌دانند عمل کنند کار درست می‌شود.
۶- اگر برایتان امکان دارد، درس اخلاق بگذارید تا ما از وجود حضرتعالی بهتر بهره‌مند شویم؟ یا به ما دستورالعملی بفرمایید؟.
ج: کو عمل‌کننده؟ کو عمل‌کننده آقا؟ یک چیزی به شما می‌گویم که هرجا بروید این است و جز این نیست! بروید، گناه نکنید.
۷- فرد کامل و به اصطلاح مرشد در عصر ما چه کسی است؟ اگر امکان دارد معرفی کنید؟
 ج: فرد، کامل مرشد در این عصر، ولی عصر(عج) است و طریق رسیدن به ارشاد او ادامه توسلات معلومه است، ازقبیل زیارات ماثوره از روی صدق و با عدم تردید و نمازهای آن حضرت و همه تحیات به خدا و دوستان او.
۸- ما چگونه بدانیم که رضایت امام زمان(عج) در چیست که آن را انجام دهیم؟
ج: ما باید حضرت امام‌زمان(عج) را حاضر فرض کنیم. هرجا می‌رود برویم، هرچه می‌کند بکنیم و هرچه را ترک می‌کند ترک کنیم!
و اگر ندانیم، احتیاط را که می‌دانیم و می‌توانیم! ولی گویا ما نمی‌خواهیم در راه رضای آن حضرت باشیم! نه اینکه رضای آن حضرت را نمی‌دانیم و نمی‌توانیم آن را تحصیل کنیم.
۹- با این حساب ما که به آن حضرت دسترسی نداریم تا از محضرشان بهره‌مند شویم باید چه کار کنیم؟.
ج: اگر بفرمایید: به آن حضرت دسترسی نداریم! جواب شما این است که چرا به انجام واجبات و ترک محرمات ملتزم نیستید؟ او به همین، از ما راضی است زیرا: «اورع‌الناس من تورع عن‌المحرمات» پرهیزکارترین مردم کسی است که از کارهای حرام بپرهیزد.
۱۰- از برخی از افراد شنیده شده که به دیدار امام زمان(عج) نائل شده‌اید، چرا ما آن حضرت را نمی‌بینیم؟
ج: ترک واجبات و ارتکاب محرمات، حجاب و نقاب دیدار ما از آن حضرت است.
۱۱- نماز برایم مانند جریمه دادن است چه کنم؟
ج: زیاد بگویید: «و ربک‌الغنی ذوالرحمه» (انعام/۱۳۳): یعنی پروردگار تو، بی‌نیاز و رحمتگر است.
۱۲- برای ازدیاد حب الهی و بالا رفتن مرتبه چه کار کنیم؟
ج: کار آسان و کوچک و مفید، بعد از ملاحظه واجبات و محرمات، «صلوات فرستادن» است؛ صلوات محبت‌آور است و محبت، انسان را بالا می‌کشد.
۱۳- برای محفوظ ماندن از گزند بلایا و گرفتاری‌ها چه کار کنیم؟.
ج: صبح و شام سه بار گفته شود: «اللهم اجعلنی فی درعک‌الحصینه التی تجعل فیها من ترید».
۱۴- برای توفیق نماز شب چه کنیم؟.
ج: با قرائت آیه آخر «کهف» و اهتمام به این امر اگر علاج نشد، تقدیم بر نصف می‌شود [قبل از نیمه‌شب به جا آورده شود].
۱۵- در نماز شب و سحرخیزی قدری کسل هستم، لطفا راهنمایی فرمایید؟.
ج: کسالت در نماز شب به این رفع می‌شود که بنا بگذارید هر شبی که موفق (به خواندن آن) نشدید، قضای آن را به جا بیاورید. (افق حوزه، شماره ۹ به نقل از عرفان در کلام اولیای ربانی، گوهرهای حکیمانه، ذکرهای نجات‌بخش، نفس مطمئنه).