سطحی‌نگری به موضوعات اسلامی، آسیبی جدی در «قاتل اهلی»

جبار آذین، منتقد سینما و تلویزیون در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) درباره فیلم سینمایی «قاتل اهلی» گفت: «قاتل اهلی» جدیدترین اثر کارگردان به نام سینمای ایران «مسعود کیمیایی» است. این فیلم در امتداد کارهای این فیلمساز ساخته شده با این تفاوت که ضعف‌های فنی آن آشکار و روشن است. برای مثال ضعف در داستان پردازی و شخضیت‌سازی، باعث شده در نگارش فیلمنامه، دیالو‌گ‌های مناسبی برای شخصیت‌ها وجود نداشته باشد، بنابراین من این کار را در ردیف کارهای خوب کیمیایی محسوب نمی‌کنم. نکته دیگر این‌ که «قاتل اهلی» به نوعی حاصل زد و خورد‌های کارگردان با تهیه‌ کننده و دیگر عوامل فیلم است، اتفاقی که به نظر من به کیفیت آسیب رسانده است و همین عامل سبب شده تماشاگری که از این فیلمساز «دندان مار» را دیده است با چنین کاری اغنا نشود.

وی در پاسخ به این سوال که چرا فیلم‌های اخیر مسعود کیمیایی با توجه به نام بزرگ فیلمسازش با موفقیت مواجه نمی‌شود، چنین توضیح داد: از نگاه من آنچه باعث شده که مسعود کیمیایی با فرهنگ عمومی تماشاگران فاصله بگیرد این است که وی هنوز دوست‌دار قهرمان‌هایی است که ریشه‌هایش را باید در قهرمانان فیلم‌های فارسی جستجو کرد، البته این فیلمساز بعد از انقلاب کوشید تا به نوعی همراه و همگام با مردم حرکت کند، ولی به دلیل همان دلبستگی‌هایی که از آن سخن راندم وی نتوانست در رسیدن به خواسته‌اش موفق باشد.

این مدرس سینما افزود: موضوع دیگر این‌که نگاه سیاسی و اجتماعی قهرمان اصلی این فیلم (پرویز پرستویی) وسعت ندارد و در سطح یک سری رفتارها و دیالو‌گ‌ها محدود شده، برای همین هم مشخص نمی‌شود فیلمساز از تصویرسازی مورد نظرش در پی نقد ناسالم اجتماعی است یا این‌که، صرفاً در پی بازگو کردن یکسری مشکلات است. در ضمن به دلیل وجود برخی صحنه‌های غیر ضروری و ناپخته (همانند آواز خوانی پولاد کیمیایی) باعث شده کار شکل دراماتیک خود را نداشته باشد و قسمت‌های مورد نظر به کار نچسبد. نقد دیگر من باز هم به شخصیت‌پردازی این فیلم بر می‌گردد که همانند دیگر کارهای کیمیایی شخصیت اصلی و اصطلاحاً قهرمان تک بعدی هستند. به همین دلیل است بازیگر توانایی چون پرویز پرستویی نتوانسته بازی ممتازی از خود در فیلم ارائه دهد.

وی در پاسخ به این سوال که چرا در فیلم اخیر مسعود کیمیایی تا به این اندازه توجهات مستقیم و غیر مستقیم اسلامی را مشاهده می‌کنیم؟ اینگونه توضیح داد: به نظر من کیمیایی خیلی دیر در کارهای خود به موضوعات اسلامی توجه کرد و تاسف‌بارتر آن‌که حالا که بعد از این همه سال گرایشات اسلامی را در کارش لحاظ کرده آن توجهات در سطخ خلاصه مانده، برای همین هم به جای این‌که توجهات دینی فیلمساز کارکرد نمایشی داشته باشد بیشتر به پوششی ظاهری برای شخصیت اصلی فیلم (پرویز پرستویی) تبدیل شده است. همین معضل باعث شده صحنه‌های نماز خواندن یا تلاوت آیاتی از قرآن تنها شکل رونمایی داشته باشد.

این منتقد در پایان با تاکید بر این‌که دین دستوری برای زندگی است، گفت: شخصیت اصلی فیلم حرف‌های دینی و انقلابی می زند، اما نمود آن را در زندگی شخصی وی مشاهده نمی‌کنیم، این در حالی است که دین آمده تا مسیری بهتر را برای زندگی ما ورق زند، نه این‌که بخواهیم تنها در کلام آن را محدود کنیم. برای درک بهتر مثالی می‌زنم خیلی ممکن است نماز بخوانند، اما مومن واقعی نباشند. این اتفاق درباره شخصیت اصلی قصه روی داده، چون فردی که با عشق نماز می‌خواند این عشق را حداقل در ظاهر زندگی خود رعایت می‌کند. این ضعف‌های آشکار نیز از آنجا نشئت می‌گیرد که کیمیایی نگاهی عمیق و صبورانه به موضوعات دینی در این فیلم ندارد.