مراکز تحقیقاتی باید از فعالیت‌های جزیره‌ای اجتناب کنند

دکتر بهرام عین‌اللهی امروز، ۱۸ آذر ماه، در گردهمایی سالانه معاونان تحقیقات و فناوری دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور که در برج سپید دانشگاه علوم پزشکی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اضافه کرد: بایستی از فعالیت‌های جزیره‌ای اجتناب کنیم. بعضی از این مراکز بودجه‌های میلیاردی را برای خود ایجاد کرده‌اند و دائما تولید مقاله دارند و خود را جزو دانشمندان برجسته می‌دانند بدون اینکه نیاز مردم برآورده شود. بنابراین یکی از خواسته‌های ما این است که از حالت جزیره‌ای خارج شویم و بین مراکز تحقیقاتی یک شبکه ایجاد شود تا با همدیگر ارتباط داشته باشند. 

وی ادامه داد: امروز ایران با روزهای گذشته فرق دارد و شاید کسی در اوایل انقلاب، ایران را این قدر پر افتخار و در قله‌ها نمی‌دید. پیشتر یک کشور تحت ستم و کشوری که همه ابر قدرت‌ها بر آن تسلط داشتند و نمی‌گذاشتند که خود را نشان دهد و آن را نمی‌شناختند، امروز در هر جای دنیا شناخته می‌شود. 

عین‌الهی بیان کرد: ایران یعنی حضرت امام(ره)، مقام معظم رهبری، حاج قاسم سلیمانی، شهید برونسی و سردار کاوه که در این دیار مقدس حماسه‌های ایشان در کردستان سرمشق همه انسان‌هاست. امروز یک ایران قوی داریم که همه بایستی تلاش کنیم این اسم مقدس را به همین قداست حفظ کنیم. امروز ایران کشوری قدرتمند با دانش‌های جدید است. ایران در صنایع دفاعی به قدرت رسیده که این نشان از تعهد نخبگان پیرو راه ولایت دارد که توانستند قله‌ها را فتح کنند.

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تصریح کرد: ایران کشوری با هویت است و قابل مقایسه با آمریکا نیست زیرا کشوری آمریکا بدون هویت، مصنوعی و ساخته شده از نخبگان استعمار شده از سایر کشورهاست اما ایران کشوری دارای هویتی تاریخی است. بنابراین ما جزئی از ایران هستیم و رسالت خود را در ایران قوی انجام می‌دهیم. خوشبختانه از بزرگترین دستاوردهای بعد از انقلاب رشد علوم پزشکی بود. ابتدای انقلاب بسیاری از نیازها و فعالیت‌های پیش پا افتاده ما را دیگران انجام می‌دادند و وابستگی باعث رشد ما نمی‌شد. آن زمان اقدامات ابتدایی را هم با وابستگی انجام می‌دادیم. 

امروز در منطقه به یک وضعیت پزشکی ممتاز رسیده‌ایم

وی بیان کرد: اما امروز با تلاشی که همه مسئولان اجرایی و دانشمندان انجام دادند، به یک وضعیت پزشکی ممتاز رسیده‌ایم و در منطقه حرف اول را از این حهت می‌زنیم. وظیفه اول ما حفظ این دستاورد بزرگ و ارتقای آن است. متاسفانه امروز بعضی از تهاجمات به علوم پزشکی و دانشمندان انجام می‌شود که باید در مقابل این تهاجمات ایستاد. لازم است کیفیت و وضعیت علمی را حفظ کنیم تا خدشه‌ای در آن ایجاد نشود. 

عین‌اللهی اضافه کرد: متاسفانه در بعضی از رسانه‌ها حتی رسانه ملی ناجوانمردانه در مورد علوم پزشکی کشور صحبت می‌شود کهاین موضوع اصلا قابل تحمل نیست برای اینکه در حال حاضر از کشورهای منطقه برای درمان به کشور ما می‌آیند. آمارهای ساختگی و مصنوعی که برای تخریب پزشکی کشور به کار می‌رود، قابل تحمل نیست و وظیفه همه دانشمندان و مسئولان علوم پزشکی است که نگذارند کیفیت پزشکی کشور دچار خدشه شود. ما در قبال خون شهدا مسئول هستیم و اینکه این دستاوردها ایجاد شده، نتیجه و ماحصل انقلاب است و باید این دستاوردها را حفظ کنیم. 

وی گفت: پزشکان باید در رابطه با علوم پزشکی تصمیم بگیرند چون همیشه صاحبان یک فرایند بهترین کسانی هستند که می‌توانند در مورد ارتقای فعالیت‌های تصمیم‌گیری کنند. نبود این موضوع تهدید بزرگی است که متاسفانه وجود دارد و ما نمی‌توانیم تحمل کنیم و نخواهیم گذاشت این اتفاق بیفتد. امروز به روز بودن از وظایف اصلی ماست و باید در همه فرآیندها به‌ روز باشیم زیرا سرعت علم و فناوری‌ها به صورتی است که اگر لحظه‌ای از آن غفلت کنیم، فرسنگ‌ها عقب می‌افتیم. لازم است به مردم با علم نو و به‌روز در همه عرصه‌ها خدمات دهیم.

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خاطرنشان کرد: امروز توجهی که مقام معظم رهبری به علم دارند، رهبران جهان ندارند و ایشان توجه به علم، رشد و دانش را در سخنان خود بارها بیان کرده‌اند. ایشان در دیدار با نخبگان و استعدادهای برتر کشور در رابطه با این موضوع فرمودند که دانشگاه باید مساله محور باشد و بتواند استعدادهای درخشان و نیروهای جوان را جذب و مشکلی از مملکت حل کند. خوشبختانه در حال حاضر سیر دانش پزشکی در کشور بالاست اما با توجه به جهش‌های روزانه این دانش تکیلف ما نیز مشخص است.

وی بیان کرد: معاونت پژوهشی یکی از ارکان مهم در به‌ روز بودن علم اطلاعات و رشد دانش بشری است. شاید فعالیت‌های ما در حیطه‌های دیگر بیشتر تعلیم و تربیت باشد. هدف اصلی در معاونت پژوهشی، رشد علم و فناوری و رفع نیازهای مردمی است که باید انجام گیرد. امروز ما از استفاده از روش‌های سنتی در حال دور شدن هستیم و بایستی به روش‌های جدیدتر نیز توجه کنیم.

عین‌اللهی عنوان کرد: یکی از پایه‌های اصلی در جهش علم امروز IT است چون لازم است اطلاعات را بسیار سریع به دست آوریم و تبادل کنیم زیرا زمانی که می‌خواستیم اطلاعات را به دست آوریم، باید ساعت‌ها دنبال آن می‌گشتیم اما امروز می‌توان به راحتی اطلاعات به دست آرود. همچنین مساله ربات‌ها و نقش آن‌ها در نظام سلامت بسیار مهم است و در جهش علم به ما کمک کرده است. این اقدام باعث شد تا به سمت دانشگاه‌های سوم، چهارم و نوین پیش برویم.

وی اظهار کرد: تحول در امور اداری، تشکیلات و فرآیندها نکته مهمی است که قطعا در معاونت آموزشی هم مورد توجه قرار می‌گیرد. یکی از مواردی که می‌توان در این رابطه مثال زد، جزیره‌ای بودن فعالیت مراکز تحقیقاتی است.

علم یک وسیله است اما هدف نیست

عین‌الهی بیان کرد: مقاله یک وسیله است، هدف نیست. علم یک وسیله است اما هدف نیست. بنابراین مرکز تحقیقاتی هم یک وسیله است و این وسیله باید مشکلی را از جامعه حل کند. امروز تک تک نقاط کشور برای ما اهمیت علمی دارد و هیچ تفاوتی بین شهرهای مختلف وجود نیست و هر کدام از دانشمندان در هر گوشه از کشور می‌توانند محققان بزرگی باشند. امروز ماموریت‌گرایی مهم‌ترین مساله در پژوهش است. 

وی افزود: بنابراین لازم نیست که همه مراکز تحقیقاتی مانند هم باشند بلکه باید برای هر نقطه از کشور ماموریتی تعریف شود و انرژی برای آن گذاشته شود و فعالیت‌های تکراری کردن به صلاح نیست و می‌توانیم ماموریت‌گرایی کنیم و در رابطه با مشکلاتی که در هر منطقه وجود دارد، کار و تولید کند. عدالت پژوهشی ایجاب می‌کند که در هر نقطه از کشور به فعالیت‌هایی بپردازیم که لازم و ضروری است. 

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تصریح کرد: باید زیرساخت‌ها و زمینه‌ها را ایجاد کرد و این امر از مسائل مهم و نیاز و سلامت مردم منطقه است. همچنین باید پارک‌های فناوری در هر نقطه از کشور ایجاد شود و افراد کمک کنند که این پارک‌ها تنها محدود به چند شهر نباشد و در هر جایی از کشور ایجاد، تا باعث توسعه علم و فناوری در آن منطقه شود. بنابراین باید فرصت را برای همه ایجاد کنیم.

وی در خصوص بودجه و منابع اظهار کرد: از سال ۱۴۰۱ وضعیت متفاوت خواهد بود و هیچ ردیف مستقل خاصی برای هیچ منطقه و مرکز تحقیقاتی وجود نخواهد داشت و با توجه به ارزیابی که انجام شد، آن بودجه اختصاص پیدا می‌کند. بنابراین هر منطقه از کشور می‌تواند بودجه خاص خود را داشته باشد در صورتی که بتواند پروپوزال و فعالیتی را به تصویب برساند. همچنین باید ارتباط با سایر علوم غیرپزشکی نیز مورد توجه قرار گیرد تا بتوان ضمن ایجاد هماهنگی با حوزه پزشکی شرایط را برای توسعه تمامی بخش‌ها، تولید دستگاه‌ها و تجهیزات مورد نیاز فراهم کنیم.

عین‌اللهی بیان کرد: در این راستا باید زمینه مشارکت علوم غیر پزشکی در راستای رفع مشکلات به ویژه تکنولوژی‌ها فراهم شود و هدف مهم وزارت بهداشت تحول در حوزه پژوهش است و در این زمینه برنامه‌های مختلفی در دستور کار قرار دارد. میدان دادن به فعالیت نیروهای جوان و استفاده از ظرفیت دانشجویان و دستیاران از برنامه‌های مهم وزارت بهداشت است و در تمامی دنیا هر جا که از ظرفیت جوانان استفاده شده، در حوزه‌های مختلف موفق‌تر بوده‌اند و باید در کوریکولوم آموزشی روش‌های تحقیق و پژوهش به خوبی آموزش داده شود.

وی با بیان اینکه حرکت هماهنگ با سایر حوزه‌ها موجب افزایش واردات واکسن و پوشش واکسیناسیون در سطح کشور شد، خاطرنشان کرد: مسئله مهم انجام واکسیناسیون که با همکاری و هماهنگی تمامی حوزه‌ها توانستیم پوشش واکسیناسیون را به شکل مناسبی افزایش دهیم و این در حالی است که اگر با توجه به ظرفیت نیروی انسانی وزارت بهداشت این اقدام  را می‌خواست انجام دهد، حدود یک سال زمان لازم بود و می‌توان از این تجربه در سایر حوزه‌ها نیز استفاده کرد.

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تاکید کرد: در طول سال‌های گذشته تبلیغات گسترده‌ای در راستای کاهش فرزندآوری انجام شده که این موضوع در باور عموم مردم نهادینه شده و در این زمینه باید پژوهش‌های لازم در راستای افزایش برنامه‌های اثربخش در میان مردم انجام شود. استفاده از ظرفیت بهداشت در اجرای برنامه‌های پژوهشی کاربردی لازم و ضروری است و با ایجاد هماهنگی با حوزه بهداشت می‌توان بسیاری از مشکلات و معضلات اثرگذار در سلامت جامعه را شناسایی و با اجرای تحقیقات کاربردی آن را مرتفع کرد.

عین‌الهی گفت: ما باید به شکل جهادی در حوزه‌های مختلف فعالیت کنیم تا بتوانیم در مسیر رفع مشکلات سلامت کشور حرکت کنیم. کار جهادی باید مستمر و مداوم باشد و همه ما در برابر وظیفه‌ای که در حوزه‌های مختلف قبول می‌کنیم، مسئول هستیم. همچنین ما باید زمینه مشارکت علوم غیرپزشکی در تحقیقات را فراهم کنیم تا به خصوص در حوزه تکنولوژی بتوانیم از توانایی رشته‌های دیگر در راستای اهداف‌مان استفاده کنیم. 

اگر محققی بتواند مشکلی از مشکلات مملکت را حل کند، حتما حائز امتیاز بالایی خواهد شد

وی افزود: پژوهش باید محصول محور باشد و از امکانات دیجیتال و الکترونیکی شدن استفاده کند. در حوزه دیتا هم باید تغییراتی ایجاد کنیم، اگر ساماندهی شود، تحقیقات هم تسهیل می‌شود. از هر امکانی که ثبت دیجیتالی دیتا را ممکن کند، ما استقبال می‌کنیم. تغییرات اساسی در آیین‌نامه ارتقا لازم دارد تا از تولید مقاله صرف برداشته شود و اگر محققی بتواند مشکلی از مشکلات مملکت را حل کند، حتما حائز امتیاز بالایی خواهد شد.

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: نیروهای جوان، مولد و دارای خلاقیت هستند بنابراین باید آیین‌نامه‌هایی را ایجاد کنیم تا فرصت‌هایی برای افراد جوان و دانشجویان فراهم شود. بومی بودن تحقیقات حائز اهمیت است، ضمن اینکه باید به این افراد اصول تولید و بازار را بیاموزیم تا در جهت تولید دانش بومی حرکت کنند و کشور را به سمت خودکفایی هدایت کنند.

وی ادامه می‌دهد: همه مراکز بهداشت می‌توانند محلی برای جمع‌آوری آمار و دیتا برای تحقیقات و پژوهش‌های مختلف باشند. این تعامل باید از سطوح بالا تا پایین شکل گیرد. همچنین در حوزه انتشار علم به شکل‌های مختلف به رغم تحریم‌های موجود باید اقدام کرد. ذهن ما سخت‌افزاری است اما در حوزه نرم‌افزار باید ذهن پویاتری داشته باشیم. انتقال اطلاعات و ژورنال‌ها را باید در اولویت قرار دهیم و به هر شکلی که در این شرایط امکان‌پذیر است، باید شرایط دسترسی به دیتاها و اطلاعات را برای دانشجویان و محققان‌مان فراهم کنیم. امروز اگر اطلاعات به‌روز دنیا در اختیار دانشجویان ما قرار نگیرد، نمی‌توانیم انتظار تحقیقات موثری از آن‌ها داشته باشیم.

همچنین دکتر عین‌اللهی در جمع خبرنگاران، اظهار کرد: تاکنون بیش از ۸۶ درصد از گروه‌های هدف در سطح کشور زیر پوشش دوز اول و ۷۵ درصد نیز هر ۲ دوز واکسیناسیون قرار گرفته‌اند. در حال حاضر وضعیت کرونا در سطح جهان مطلوب نیست و روزانه بیش از یک میلیون نفر در کشورهای اروپایی، آمریکایی و سایر کشورهای جهان به این بیماری مبتلا می‌شوند.

وی افزود: همکاری بسیار مناسب مردم در برنامه واکسیناسیون و پوشش مطلوب این برنامه موجب شده است که در حال حاضر شرایط کشورمان در وضعیت مناسبی قرار گیرد، هر چند که باید همچنان نسبت به رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و افزایش پوشش واکسیناسیون هر ۲ دوز به ۸۵ درصد توجه داشت.

عین‌اللهی خاطرنشان کرد: در ۱۰ روز اخیر میزان مرگ و میر در کشور به علت بیماری کرونا ۲ رقمی شده است. همچنین در خصوص ویروس اومیکرون نیز باید بیان کنم که موارد ابتلا به این ویروس تاکنون در سطح کشور گزارش نشده و براساس پژوهش‌های انجام شده، این ویروس قدرت انتشار بیشتری دارد اما خوشبختانه شاهد مرگ و میر کمتری از این نوع هستیم.

وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی تصریح کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، موفقیت‌های بزرگی در حوزه پژوهش و سلامت در سطح کشور داشته‌ایم، به طوری که اکنون در تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی مراکز تحقیقاتی فعالیت دارند. ماموریت‌گرایی و بومی‌گرایی تحقیقات مورد تاکید است و تلاش بر این است که مراکز تحقیقات در جهت حل مشکلات در حوزه سلامت به صورت بومی گام بردارد. منظور از  ماموریت‌گرایی این است که هر دانشگاهی لازم نیست در هر تحقیقی وارد شود و با توجه به مسائل درگیر خود و  امکانات و منابع خاص خود تحقیقات خود را دنبال کند.

وی عنوان کرد: به‌ عنوان مثال، دانشگاه‌هایی که در نزدیک دریاها مستقر هستند و دانشگاه‌هایی که در کویر فعالیت دارند، می‌توانند تحقیقات کاربردی و خاص خود را در حوزه سلامت داشته باشند. لزوم تولیدگرایی در حوزه سلامت؛ در حال حاضر بعضی از داروها و تجهیزات پزشکی از کشورهای دیگر وارد می‌شود و در این زمینه باید به سمت خودکفایی حرکت کنیم.

عین‌اللهی بیان کرد: اکنون ۳ درصد داروهای مصرفی در  کشور از خارج وارد و ۹۷ درصد در داخل کشور تولید می‌شود و به لحاظ تجهیزات و لوازم پزشکی ۲۰ درصد وارد و ۸۰ درصد در داخل تولید می‌شود اما در تجهیزات با تکنولوژی بالا میزان واردات از کشورهای دیگر بین ۵۰ تا ۶۰ درصد موارد را نیز شامل می‌شود.

انتهای پیام