اولین توصیه تربیتی «اسماعیل صادق‌الوعد» درباره خانواده

– اخبار فرهنگی –

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا،‌به تصریح قرآن برای اینکه روابط انسان با خانواده و بستگان به ویژه والدین و فرزندان رابطه‌ای ایمانی و سالم باشد، نیاز دارد که به اولیای صالح خدا تأسی جوید و راه و روش آنان را در زندگی برگزیند.

در سوره مریم سلام‌الله علیها خداوند ما را با بعضی از این روابط سالم و صحیح آشنا می‌کند، در عین حال به برخی روابط ناسالم و نادرست هم اشاره دارد؛ در آیاتی از این سوره می‌خوانیم «وَ اذْکُرْ فِی الْکِتابِ إِسْماعیلَ إِنَّهُ کانَ صادِقَ الْوَعْدِ وَ کانَ رَسُولاً نَبِیًّا؛ ­و در این کتاب از اسماعیل یاد کن که او همواره در وعده‌هایش صادق و رسولی از انبیاء بود.» «وَ کانَ یَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلاه وَ الزَّکاه وَ کانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِیًّا­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­؛ و همواره خاندان خود را به نماز و زکات امر می‌کند و پیوسته نزد پروردگارش مورد رضایت بود. (مریم ۵۴/۵۵) 

در این آیات سخن از رسولی است که علاوه بر صادق‌الوعد بودن، آنچه او را با خاندانش مرتبط می‌کند، مسئله دین است. بر طبق این آیات، سه مسئله مهم تربیتی که می‌تواند اساس و الگو باشد، عبارت است از: تربیت فرزندان نسبت به نماز، تشویق به انفاق،کسب رضایت و خشنودی پروردگار­­­­­­­­­­.

­­بر این اساس، یکی از روش‌های تربیتی قرآن کریم، معرفی و یادآوری انسان‌های الگو و نمونه است. در آیه اول، خطاب به پیامبر می‌فرماید:­ «وَ اذْکُرْ فِی الْکِتابِ إِسْماعیلَ» در مورد اسماعیل علیه السلام در آیه فوق دو نظر کلی میان مفسران است. الف) ایشان اسماعیل فرزند حضرت ابراهیم علیهما السلام است. ­ب) یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل به نام اسماعیل بن حزقیل است.

قرآن در تجلیل از مقام این پیامبر الهی ابتدا از وفای به عهد ایشان یاد کرده و می‌فرماید: «إِنَّهُ کانَ صادِقَ الْوَعْدِ»؛ صفت وفاء مانند سایر صفات، دارای مراتب مختلف است، یکی از مراتبش، وفای عهدی است که بعضی از ما به آن اهمیت نمی‌دهیم؛ مثل اینکه شخصی قول بدهد یک ساعت یا دو ساعت منتظر بماند، اما تا کار لازم‌تری پیش آمد، از ایستادن و منتظر شدن منصرف شده و برود. در روایتی می‌خوانیم اینکه خداوند اسماعیل را صادق‌الوعد شمرده، به خاطر این است که او به قدری در وفای به وعده‌اش اصرار داشت که نقل است با فردی در محلی وعده‌ای گذاشت، اما او نیامد. اسماعیل همچنان تا یکسال در انتظار او بود؛ هنگامی که بعد از این مدت آمد، اسماعیل گفت: من همواره در انتظار تو بودم. بدیهی است هرگز منظور این نیست که اسماعیل کار و زندگی‌اش را تعطیل کرد بلکه مفهومش این است که در عین ادامه برنامه‌هایش، بر وعده خود صادق بود.

نکته دوم درباره سفارش به نماز است که از وظایف پدر خانواده است، چرا که خداوند فرمود «وَ کانَ یَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلاه.» بنا بر این آیه یکی از مهم‌ترین ارکان تربیت خانوادگی تربیت فرزندان و تشویق به ادای نماز است، زیرا بر اساس روایات، نماز پایه و اساس دیگر اعمال نیک است. بعضی از بزرگان می‌گویند: ضرورتی ندارد که کودک خود را به انجام تمام واجبات و اخلاقیات از خرد و کلانِ آن تلقین کنی، بلکه اگر میان او و خدا یک رابطه ایمانی ایجاد کنی، مابقی امور او خود به خود سامان خواهد یافت، زیرا نماز امری منظم است که هر شبانه‌روز پنج بار باید به ادای آن مبادرت شود. اگر کسی از کودکی به نماز عادت کرده باشد، نماز جزئی از زندگی‌اش خواهد بود و مسیر تربیت هموارتر می‌شود.

نکته بعد اینکه به دنبال توصیه مداوم به نماز، قاعده تربیتی دیگری مطرح می‌شود که سفارش به زکات است­، آنجا که فرمود «وَ کانَ یَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلاه وَ الزَّکاه.» واژه زکات در قرآن به معنی مطلق انفاق و عطا است. سفارش به نماز در خانواده‌ها کم و بیش وجود دارد، اما سفارش به زکات نیست. در هر حال انفاقات مالی و مداومت بر آن، نوعی تمرین­ است برای اینکه انسان­ بیاموزد که فقط به خود نپردازد بلکه به سایرین توجه داشته باشد.

اولین بیعت‌کننده با امام زمان (عج) در بیان باقر العلوم / تفسیری بر آیه «أَمَّنْ یُجیبُ»تفسیر | فرشتگان چگونه مؤمنان را یاری می‌کنند؟