صله‌رحم و کمک به نیازمندان از مهمترین آداب مردم ترکمن در عید قربان است

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرگزاری فارس از گرگان  از اعیاد مورد احترام قوم ترکمن عید قربان یا به زبان ترکمنی «قربانلق» است.

عید قربان نمادی از پاگذاشتن روی خود برای رسیدن به خدا بوده و این درس بزرگی است که امروزه باید ما به عنوان یک آموزه مقدس دینی توجه کنیم.

قربانی کردن به معنای گذشت و ایثار بوده و عید قربان به معنای بازگشت به فطرت و قلب و بازگشت به وجدانی است که به همت خداوند ما را متوجه ارزش‌های والای الهی می‌کند.

مردم ترکمن در ایام عید قربان آداب و رسوم خاصی دارند.گرچه این آداب و رسوم با توجه به شیوع کرونا و زندگی‌های مدرن امروزی کمرنگ شده اما هنوز بسیاری از مردم خوب ترکمن در استان گلستان این آداب و رسوم را به بهترین نحو برگزار می‌کنند.

پیغمبرقلی سعادت‌نژاد در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس درباره آداب و رسوم مردم ترکمن اظهار کرد: مردم ترکمن از چند ماه پیش از فرا رسیدن عید قربان در تدارک برگزاری این مراسمات  قبل و روز عید قربان هستند.

وی تصریح کرد: در روستاها و منازلی که مکان مناسب برای نگهداری دام وجود دارد از چندین ماه قبل از عید قربان بره یا گوساله‌های کوچک را خریداری کرده تا بتوانند آنها را خوب پروار کرده و آماده قربانی و ذبح در راه رضای خداوند و توزیع بین نیازمندان کنند.

کارشناس فرهنگی استان گلستان خاطرنشان کرد: یکی دیگر از مقدمات برگزاری مراسمات عید قربان در بین خانم‌ها و دختران بافتن فرش دستباف به صورت دسته‌جمعی است تا در روز عید قربان فرش نو و بهترین دارایی خود را برای پذیرایی از مهمانان به زیر پای آنها پهن کنند.

وی ادامه داد: گرچه امروزه بیشتر خانواده‌ها لباس ایام عید قربان را از بازار و فروشگاه‌ها به صورت آماده تهیه می‌کنند اما هنوز خانم‌هایی هستند که برای خود، فرزندان و خانواده و حتی فامیل پارچه تهیه کرده و با خیاطی کردن لباس نو بدوزند تا در ایام عید قربان از آن استفاده کنند.

سعادت‌نژاد گفت: خانه تکانی بخش مهم فعالیت‌های خانم‌های ترکمن در نزدیکی عید قربان است و بزرگان و خانم‌هایی که عمری از آنها گذشته عقیده دارند که باید همه وسایل خونه و فرش‌ها در محوطه بیرون در معرض آفتاب گذاشته شده و بعد از یک روز ماندن در آفتاب آنها را شسته و یا گردگیری کرده و با دکوراسیون جدید چیده شود.

وی بیان کرد: یکی دیگر از آداب و رسوم مردم ترکمن در سه چهار روز باقیمانده به عید قربان پختن نان و شیرینی‌های سنتی ترکمن مانند «بیشمه»، «بورگ» و نوعی نان خاص به نام «پوستوق» است که بیاد درگذشتگان و اموات خود پخته و بین همسایگان و فامیل توزیع می‌کنند.

کارشناس فرهنگی آداب و رسوم ترکمن ابراز کرد: بعد از این مراسمات معمولا همه اعضای خانواده آماده شده و با هم به خرید آجیل، میوه و شیرینی برای سفره ایام عید قربان می‌روند و اگر در این مدت افراد خانواده لباس نو برای خود ندوخته و یا نخریده باشد معمولا در این روز چنین خریدها نیز انجام می‌شود.

وی ادامه داد: برخی از نیکوکاران و خیرین ترکمن برای کمک به نیازمندان و اینکه خانواده‌هایی که توانایی قربانی کردن را ندارند نزد فرزندان خود شرمنده نباشند یک روز قبل از عید قربان با توجه به توانایی مالی خود یک یا چند راس گاو و یا گوسفند را ذبح کرده و گوشت آن را پس از قطعه‌قطعه کردن بین افراد نیازمند توزیع می‌کنند تا در روز عید قربان استفاده کنند.

سعادت‌نژاد بیان کرد: روز عید قربان برای همه مردم ترکمن روز خاص و باشکوهی است و بعد از نماز صبح در روز عید غسل کرده و مراسم «قربان‌شوره» را زمزمه کرده و خود را برای مراسم عید آماده می‌کنند. مردان ترکمن از کوچک تا بزرگ، پیر و جوان، کودک و بزرگسال به طرف عیدگاه رفته تا نماز عید قربان را به جا آورند، بعد از نماز برخی از آنها به طرف آرامگاه درگذشتگان نزدیک خود مانند پدر یا مادر و افراد خانواده مرحوم شده رفته و با قرائت فاتحه از آنها یاد می‌کنند، در این زمان زنان و دختران سفره عید و بساط آن را پهن کرده و چاقو، ساطور و دیگر ملزمات ذبح قربانی را آماده می‌کنند.

وی خاطرنشان کرد: بعد از به جا آوردن نماز عید مردان مشغول قربانی و ذبح گاو (اویله) و یا گوسفند(توقلی) کرده و گوشت‌ها را برای توزیع بین نیازمندان قطعه‌قطعه می‌کنند.

معتمد و نیکوکار ترکمن گفت: یکی از نکات مهم در روز عید قربان پختن غذا با گوشت قربانی است که به آن «قورمه شوری» می‌گویند. ترکمن‌ها باور دارند که پختن این غذا افراد خانواده را از چشم زخم محفوظ کرده و خوردن آن سبب قوت بدن خواهد شد.

وی درباره رسم سه روزه و یا در برخی جاها هفت روزه عید قربان میان ترکمن‌ها ابراز کرد: با مطالعات انجام شده به نظر می‌رسد این طور باشد که چون در گذشته مانند زمان حال خودرو و وسایل تردد وجود نداشته و مردم برای دید و بازدید از حیوانات استفاده می‌کردند و زمان بیشتری برای صله‌رحم نیاز بوده بنابراین این عید در مدت هفت یا سه روز به طول می‌انجامید، البته در روز اول عید قربان معمولا ترکمن‌ها مشغول قربانی کردن و قطعه کردن گوشت هستند و روز دوم پذیرای مهمان‌ها و در روز سوم معمولا به مهمانی می‌روند.

سعادت‌نژاد با اشاره به ذبح یک یا چند راس گاو و یا گوسفند در خانواده‌ها خاطرنشان کرد: علمای اهل تسنن ترکمن یک تراز مالی را با توجه به تورم و گرانی موجود در کشور مشخص می‌کنند و افراد با سنجیدن توانایی مالی خود به ازای هر هفت نفر یک گاو یا شتر و با تعداد کمتر یک گوسفند را ذبح و قربانی می‌کنند، لازم به ذکر است که در گذشته که معمولا مردم منطقه دامپروری می‌کردند و شرایط مالی و اقتصادی خانواده‌ها مانند امروزه سخت و طاقت‌فرسا نبوده هر زوجی که ازدواج می‌کردند به ازای هر نفر یک گوسفند قربانی کرده و در صورت توانایی مالی با به دنیا آمدن هر فرزند یک گوسفند به تعداد دام‌های قربانی آنها اضافه می‌شد، اما امروز با وجود مشکلات اقتصادی فراوان این تعداد بسیار کاهش یافته و حتی خانواده‌هایی که توانایی مالی خوبی ندارند، قربانی نخواهند داشت.

عید قربان نمادی از صله‌رحم، کمک به نیازمندان، همدلی، دلسوزی، گذشت و ایثار بین مردم ترکمن بوده که در آموزه‌های دینی نیز به آن سفارش شده است.