برنامه نامزد‌های ریاست‌جمهوری جهت مبارزه با قاچاق چیست؟

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، مرصاد قربان نژاد، در هر دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری، کاندیدا به ارائه برنامه‌ها و نظرات خود می‌پردازند. در سال‌های اخیر بسیار مشاهده شده است که فرد منتخب، حتی برای برنامه‌های و نظرات خود اهمیت قائلی نبوده و به صحبت‌های خود نیز پایبند نبوده است.

همچنین برخی از کاندیدا خود در سطوح مختلف مسئولیت‌هایی را برعهده داشته‌اند و در انجام مسئولیت به‌خوبی عمل‌ نکرده و نمره قابل قبولی نگرفته‌اند بااین‌حال در زمان انتخابات، صحبت‌های جدیدی مطرح می‌نمایند که با عملکرد آن‌ها در مسئولیت‌های قبولی همخوانی نداشته است.

یکی از اصلی‌ترین مباحث این دوره از انتخابات، صحبت پیرامون قاچاق در میان نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری است. نکته جالب دراین‌خصوص اینجاست که در ماجرای قاچاق هر هفت نامزد تأیید صلاحیت شده توسط شورای نگهبان در سال‌های اخیر مسئولیت مرتبط با این بخش داشته‌اند. در زیر به بررسی صحبت‌ها و برنامه‌های هر نامزد پیرامون قاچاق و همچنین عملکرد این نامزد‌ها در دوره مسئولیت در مواجه با این پدیده ضد تولید می‌پردازیم.

سعید جلیلی
سعید جلیلی در خصوص قاچاق اعلام کرد: قاچاق کالا معضلی است که به تولید، اشتغال و پیشرفت کشور لطمه می‌زند.

وی گفت: این از موضوعات بسیار مهم است، اما آن چه اهمیت دارد این است چه تمرکز و تعریفی از مبارزه با قاچاق کالا داشته باشیم، زیرا یک‌وقت ممکن است تلاشمان را صرف مقابله با چند کولبر کنیم و حالت دیگر این است که با درنظرگرفتن بحث‌های اساسی در قاچاق کالا آن را منحصر به قاچاق محدود نکنیم بلکه بدانیم که در این عرصه حتی از مبادی رسمی، مافیا عمل می‌کند.
وی تأکید کرد: دولت حتماً باید برای مقابله با این‌گونه قاچاق برنامه داشته باشد و یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ما این است که مبارزه با قاچاق صرفاً منحصر به مبادی نیست بلکه مقاصد را هم در برمی‌گیرد.

نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری افزود: اگر در مبادی ورود کالا، تمهیداتی برای جلوگیری از قاچاق داریم، کافی نیست و حتماً باید در مقاصدی که کالا‌های قاچاق می‌خواهد به فروش برسد نیز باید برنامه داشته باشیم و وارد عمل شویم.

جلیلی تأکید کرد: باید کاری کرد که قاچاق کالا پرهزینه شود؛ اگر جرایم و برخورد‌هایی برای قاچاقچیان وجود دارد، نباید به میزانی باشد که قاچاق، حداکثر تخلف تلقی شود و قاچاقچیان سود ناشی از قاچاق را بسیار بیشتر از جرایم بدانند در چنین شرایطی نمی‌توانیم در مبارزه با قاچاق موفق شویم.

جلیلی افزود: ما در پیرامون کشورمان همسایگانی داریم که به شدت به واردات کالا‌های تولیدی کشورمان نیاز دارند و ما در ساخت آن کالا‌ها با مازاد تولید مواجهیم.

وی گفت: با اجرای این برنامه می‌شود هم از این فرصت برای ایجاد اشتغال و ارزآوری استفاده کرد و هم جلوی قاچاق کالا را گرفت.

نکته جالب در خصوص سعید جلیلی اینجاست که او وی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده است. جای سؤال دارد که با وجود چنین عضو مؤثری، مجمع چگونه به لایحه تأسیس مناطق آزاد که خود یکی از گذرگاه‌های اصلی قاچاق کالا به کشور بوده است رای داده است. همچنین جلیلی در مقاطعی مسئولیت‌هایی در وزارت امور خارجه داشته است، و ذکر این نکته ضروری است که یکی از راه‌های کنترل قاچاق، تفاهماتی است که با همسایگان مرزی دراین‌خصوص برنامه‌ریزی می‌شود، بااین‌وجود خبری از این‌گونه تفاهمات به گوش نرسیده است.

سید ابراهیم رئیسی
حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی در خصوص برنامه دولت احتمالی‌اش برای مقابله با قاچاق و واردات بی‌رویه گفت: باید با قاچاق به‌ویژه قاچاق سازمان‌یافته برخورد کرد، اما اگر مشکل صرفاً با برخورد‌های پلیسی و قضایی حل می‌شد تاکنون باید قاچاق ریشه‌کن می‌شد.

وی افزود: تاکنون با قاچاق کم برخورد نکرده‌ایم و در قوه قضاییه بیشترین دادگاه‌ها مربوط به برخورد با قاچاق کالاست، ولی باید حتماً ریشه قاچاق در دولت خشکانده شود.

نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری تصریح کرد: باید در نظامات پولی و مالی کشور تجدیدنظر شود تا قاچاق کالا برای قاچاقچی صرف نکند.

وی بر همین اساس خاطرنشان کرد: برای جلوگیری از قاچاق باید پول ارز حاصل از صادرات وارد چرخه تولید شده و تولید را رونق دهد، اما هدایت این پول‌ها به‌سوی دلالی، قاچاق سازمان‌یافته را شکل می‌دهد.

رئیسی گفت: بسیاری از آنچه امروز به‌عنوان پرونده فساد و قاچاق به دستگاه قضایی ارجاع می‌شود محصول عدم اقدام به‌موقع و فقدان نظارت صحیح دولت است.

وی خاطرنشان کرد که یکی از کار‌هایی که دولتش برای اصلاح این روند انجام می‌دهد پیوند سامانه‌های الکترونیک بانک مرکزی، وزارت اقتصاد، سازمان بنادر و کشتیرانی و گمرکات برای نظارت بر خط بر کل روند تبادلات پولی و کالایی کشور است.

رئیسی گفت که با نظارت دقیق بر زنجیره تأمین، تولید، توزیع و مصرف کالا، قاچاق به‌طورجدی کاهش می‌یابد و تأکید کرد دولت آینده این مسئله را با جدیت دنبال می‌کند.

رئیسی در حالی از برخورد با قاچاق و عدم نظارت صحیح صحبت می‌کند که در دوره مسئولیت خود در قوه قضائیه با اینکه اقداماتی دراین‌خصوص صورت گرفت، اما در موضوع ترک فعل مدیران در قاچاق عملکردی مشاهده و گزارش نشد. بی‌تردید رسیدگی به ترک فعل مدیران در حوزه قاچاق، آنان را مجبور می‌ساخت مطابق با قانون عمل کرده و شاهد چنین حجم بالایی از قاچاق نباشیم.

امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی
سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست پیرامون قاچاق گفت: این معنا ندارد که هم سیاست‌گذار هم ناظر و هم مجری مبارزه با قاچاق در یک ستاد با هم تجمیع شوند و فعالیت کنند بلکه باید این سه مقوله از هم جدا شده و اصلاح شود.
وی افزود: این‌که نهادی فراقوه‌ای برای مبارزه با قاچاق فعالیت می‌کند و پاسخگو نیست، نشان می‌دهد که ما نیازمند اصلاحات جدی در این زمینه هستیم. باید وزیر و مسئول مربوطه همچون وزرای اقتصاد و صنعت در این باره مسئولیت بپذیرند و پاسخگو هم باشند.
وی گفت: برخی نگاه‌ها به‌جای اصلاح ساختار‌ها به سمتی می‌روند که کارت‌های بازرگانی افراد را باطل کنند؛ درحالی‌که اصل مطلب این است که اهلیت را باید محور قرار دهیم.

نامزد سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری تصریح کرد: باید به کسانی که اهلیت آن را دارند کارت بازرگانی داده و اجازه واردات و صادرات دهیم و از سوی دیگر پیچیدگی‌های مرتبط با تولید را کاهش داده و صدور مجوز را نیز تسریع بخشیم

نکته جالب اینجاست که قاضی‌زاده هاشمی که با احتساب دوره‌ی فعلی ۴ دوره نماینده مجلس بوده است و مدتی نیز در کمسیون تلفیق مجلس حضور داشته است. سؤال اصلی اینجاست که او به‌عنوان نماینده مجلس چند بار در خصوص قاچاق صحبت کرده‌اند؟ چرا به‌عنوان نماینده مجلس وظیفه نظارتی خود را به‌درستی انجام نداده‌اند که هنوز هم سامانه‌های مبارزه با قاچاق تکمیل نشده است؟

علیرضا زاکانی
زاکانی در خصوص مبارزه با قاچاق گفت: نباید در شهر به دنبال قاچاقچی باشیم، کوله بران هم قاچاقچی نیستند، قاچاقچیان واقعی را باید در پس پرده سراغ گرفت.

نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: ما باید این زمینه را که قاچاق کالا، صرفه و صلاح داشته باشد، از بین ببریم که این امر با تنظیم بازار و تلاش در ریشه‌کنی قاچاق محقق می‌شود و باید با سرکرده‌های قاچاق و عناصر اصلی که در پس پرده هستند، مبارزه کنیم.

زاکانی افزود: قاچاقچیان واقعی کوله بران نیستند بلکه کسانی هستند که به قدرت تکیه زده‌اند و بر جان، مال و حیثیت مردم مسلط‌اند، هیچ ارزشی برای مردم قائل نیستند و با همه وجود تلاش می‌کنند ریشه تولید را بخشکانند و اقتصاد را وابسته نگه دارند.

وی گفت: ما بنای صداقت را داریم و با دست‌های پنهان قاچاق به‌ویژه باند‌های سازمان‌یافته آن برخورد می‌کنیم.

در خصوص زاکانی که با احتساب دوره فعلی، سه دوره نماینده مجلس بوده است نیز انتقادات وارد شده به قاضی‌زاده هاشمی نظیر عدم نظارت و موارد دیگر وارد است. همچنین او بیش از یک سال است که ریاست مرکز پژوهش‌های مجلس را نیز برعهده دارد. مطابق با اطلاعات موجود در تارنمای مرکز پژوهش‌های مجلس فقط یک گزارش در خصوص قاچاق وجود دارد که آن‌هم به لایحه اصلاحی قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مربوط می‌شود.

محسن مهرعلیزاده
نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: دولت یا باید راهی پیدا کند که با تزریق ارز با قیمت مناسب از مجاری درست و با کنترل‌های لازم، قیمت‌ها را پایین نگه دارد و بتواند از بُروز قاچاق جلوگیری کند و یا اگر به هر دلیلی نمی‌تواند جلوی قاچاق را بگیرد، باید قیمت ارز را آزاد بگذارد و بازار، قیمت آن را تعیین کند و در این صورت هیچ صرفه‌ای برای قاچاق گوشت گوسفند، گوسفند و موارد دیگر از کشور، پیش نخواهد آمد.

وی با اشاره به قاچاق کالا از خارج به داخل گفت: قاچاق به دو صورت از کشور انجام می‌شود که یکی از مبادی رسمی است و دیگری مبادی غیررسمی.

این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری با اشاره به سمت مدیرعاملی خود در سازمان عمران کیش، گفت: در این منطقه آزاد، با تنظیماتی که بر روی عوارض ورود کالا می‌گذاشتیم، قاچاق را کنترل کرده بودیم.

نکته عجیب در بین صحبت‌های مهرعلیزاده به این موضوع برمی‌گردد که وی یکی از راه‌های مهار قاچاق را آزادسازی قیمت ارز دانسته است. سؤال اصلی اینجاست که در حال حاضر آیا برای لوازم‌خانگی و پوشاک ارز ۴۲۰۰ پرداخت می‌شود که شاهد چنین حجم بالایی از قاچاق هستیم؟

همچنین او از مهار قاچاق در دوره مسئولیت خود در منطقه آزاد کیش سخن به میان آورده است که بیشتر به یک طنز انتخاباتی شباهت دارد. مهرعلیزاده که از مهار قاچاق در دوره خود سخن گفته است چرا راهکار‌های قاچاق را به دختر خود – دارای مدرک کارشناسی طراحی دوخت از دانشگاهی در مالزی است – که به‌عنوان دبیر راهبردی گردشگری سلامت منطقه آزاد کیش منصوب شده بودند آموزش نداده است تا در این مناطق شاهد اتفاق مثبتی در مبارزه با قاچاق باشیم؟

همچنین وی در سال ۶۹ تا ۷۱ دقیقاً چگونه مانع از قاچاق به کشور شده‌اند؟ اوج شکل‌گیری قاچاق در دو دهه اخیر بوده است و او از عملکرد خود در سال ۶۹ تا ۷۱ که هیچ‌گونه آماری در دست نیست صحبت می‌کند.

عبدالناصر همتی
عجیب اینجاست آقای همتی اعلام کرده است که قاچاق سخت نیست، ولی بانک مرکزی به‌عنوان مجموعه تحت امر او چرا در امر مبارزه با قاچاق کالا و ارز به‌درستی عمل‌نکرده است. چرا بانک مرکزی به وظایف خود در خصوص شماره‌گذاری مصنوعات طلا و نقره عمل نمی‌کند؟ آیا بانک مرکزی تبادل اطلاعات با سامانه جامع تجارت را انجام داده است؟

محسن رضایی
کاندیدای ریاست‌جمهوری در خصوص مهار قاچاق اعلام کرده است: با ادغام بازارچه‌های مرزی، تعاونی‌های مرزنشینان و تجارت‌های خرد در طرح تجارت همسایگی، این مشاغل را قانونمند و از قاچاق کالا جلوگیری می‌کنیم.

جالب اینجاست که فرمانده دفاع مقدس مناطق آزاد به‌عنوان گذرگاه قاچاق را فراموش نموده‌اند. البته آقای رضایی به‌عنوان دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در ماه‌های اخیر به‌منظور بازید از مناطق آزاد تجاری جدید به این شهر‌ها سفرکرده‌اند و سرانجام مناطق آزاد جدید در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب شد، این در حالی است که رهبر انقلاب در سخنان خود فرموده‌اند وقتی مناطق آزاد را می‌بینم غصه‌دار می‌شوم.

ماجرا هر چه هست، قاچاق به چنین صحبت‌های مهار نخواهد شد. تجربه عملکردی ۷ کاندیدای ریاست‌جمهوری نشان‌دهنده‌ی این امر است که آن‌ها در دوران مسئولیت خود توجه کافی به قاچاق نداشته‌اند. هرچند برخی از افراد اقداماتی را انجام داده‌اند، بااین‌حال ثمره و نتیجه‌ای قابل گزارش نبوده است.

مبارزه به قاچاق به این اصل مربوط می‌شود که قانون فصل‌الخطاب قرار گیرد و دولت مطابق با قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز به‌تمامی وظایف خود عمل نماید. تکمیل سامانه‌های مبارزه با قاچاق کالا و ارز، تجهیز گمرکات کشور به ایکس ری، عدم موازی‌کاری دستگاه‌ها و در یک‌کلام تمکین قانون از مواردی بوده که تا به امروز محقق نشده است.