شرح دعای روز بیست و هشتم ماه رمضان/اصرار بر دعا کلیدی برای اجابت

حجت‌الاسلام والمسلمین‎ هادی عباسی‌خراسانی، مدرس سطح عالی حوزه علمیه در شرح دعای روز بیست و هشتم ماه رمضان گفت: در دعای این روز می‌خوانیم: «اللَّهُمَّ وَفِّرْ حَظِّی فِیهِ مِنَ النَّوَافِلِ وَ أَکْرِمْنِی فِیهِ بِإِحْضَارِ الْمَسَائِلِ وَ قَرِّبْ فِیهِ وَسِیلَتِی إِلَیْکَ مِنْ بَیْنِ الْوَسَائِلِ یَا مَنْ لا یَشْغَلُهُ إِلْحَاحُ الْمُلِحِّینَ؛ خدایا بهره‏‌ام را در این ماه از مستحبات‏ فراوان کن، و مرا با تحقق درخواست‌ها اکرام فرما، و از میان وسایل وسیله‌‏ام را به‌سویت نزدیک‏ کن، ای که پافشاری اصرارورزان مشغولش نسازد».
وی با اشاره به فراز «اللَّهُمَّ وَفِّرْ حَظِّی فِیهِ مِنَ النَّوَافِلِ» افزود: اولین خواسته انسان روزه‌دار در روز بیست و هشتم ماه رمضان این است که خداوند بهره‌اش را از نوافل زیاد کند؛ نوافل جمع نافله و از ماده نفل است که در لغت به معنای زیاده و اضافه است، نافله در اصطلاح به هر عمل مستحبی اطلاق می‌شود و به‌طور خاص به نمازهای مستحبی روز و شب گفته‌ می‌شود که اضافه بر ۱۷ رکعت نماز واجب است و ۳۴ رکعت است.
 عظمت قرب نوافل از فرایض بیشتر است
این مدرس حوزه تصریح کرد: از امام صادق(ع) روایت شده‌ است که نماز نافله در مقام هدیه انسان به خدا است؛ هرگاه به جای آورده شود، پذیرفته می‌شود، (الکافی، ج۳، ص ۴۵۴)؛ نوافل انسان را به کمال می‌رساند و عظمت قرب نوافل از فرایض بیش‌تر است.
وی افزود: از امام صادق(ع) روایت شده‌است:  ما یتقرب الی عبدی بشی احب الی مما افترضت علیه و انه لیتقرب الی بالنافله حتی احبه فاذا احببته کنت سمعه الذی یسمع به، و بصره الذی یبصر به، و لسانه الذی ینطق به، ویده الذی یبطش بها، ان دعائی اجبته و ان سالتی اعطیته، و ما ترددت عن شی انا فاعله کترددی عن موت المومن، یکره الموت واکره مساءته؛ و هیچ بنده‌ای با هیچ چیز به من نزدیک نشده است که از واجبات نزد من محبوب‌تر باشد، همانا بنده به‌وسیله نوافل و مستحبات به من نزدیک می‌شود تا محبوب من می‌گردد و همین که محبوب گشت، من گوش او می‌شوم که با آن می‌شنود و چشم او می‌شوم که با آن می‌بیند و زبان او می‌شوم که با آن سخن می‌گوید و دست او می‌شوم که با آن برگیرد، اگر مرا بخواند اجابت می‌کنم و اگر از من بخواهد می‌بخشم، (کافی، ج ۲، ص ۳۵۲).
این مدرس حوزه گفت: در قرب نوافل خداوند تنزل می‌کند و گوش، چشم و زبان و دست عبد می‌شود، کسی که به نوافل اهتمام ورزد به درجه‌ای از کمال می‌رسد که تمام حالاتش حالات الهی می‌شود و حق در وجودش متجلی می‌شود؛ امام علی(ع) می‌فرمایند: صَلاهُ اَلَنَّوافِلِ قُربانُ کُلِّ مُومِنٍ؛ نماز نافله، وسیله تقرّب هر مؤمنی به خداست، (ثواب الأعمال، ص ۴۸).
 نمازهای نافله، سستی‌های نمازهای واجب را جبران می‌کند
عباسی خراسانی تصریح کرد: نوافل و نمازهای مستحبی انسان را برای ادای هرچه بهتر واجبات نیز یاری می‌کنند، در روایت آمده‌ است که نمازهای نافله، کمبود و سستی‌های نمازهای واجب را جبران می‌کند؛ امام باقر(ع) فرمودند: اِنَّما جُعِلَتِ النّافِلَهُ لِیتمِّ بِها ما یفسُدُ مِنَ الفَریضَهِ؛ نافله قرار داده شده تا به‌وسیله آن، آنچه که از نمازهای واجب فاسد شده است، جبران شود، (وسائل‌الشیعه، ج ۴، ص ۷۴)؛ امام صادق(ع) نیز فرمودند: گاهی از نماز بنده، نصف یا ثلث یا ربع و یا خمس آن بالا می‌رود (پذیرفته می‌شود)؛ چرا که پذیرفته نمی‌شود از او مگر نمازهایی که با توجه قلبی (و خلوص نیت) باشد و بجای آوردن نافله را دستور دادیم تا کاستی‌های (نماز) واجب را جبران کند، (الکافی، ج ۳، ص ۳۶۳).
وی گفت: شایسته است که انسان هرگاه قلب و نفسش برای انجام نوافل آمادگی داشت، اقدام کند؛ زیرا پیامبر(ص) فرمودند: قلب انسان دارای دو حالت است: گاهی پذیرش دارد و گاهی ندارد؛ هرگاه قلب پذیرش داشت، پس به نافله و عبادت‌های مستحبی بپردازید و هرگاه آمادگی نداشت، به همان واجبات اکتفا کنید.
عباسی خراسانی بیان کرد: قبلاً بیان کردیم که توفیق در هر کاری را باید از خداوند خواست و این خداوند است که به انسان توفیق در عبادات را عطا می‌کند؛ «وَمَا تَوْفِیقِی إِلاَّ بِاللّهِ»، (هود/۸۸)؛ بنابراین در این روز از خداوند می‌خواهیم قلب ما را متمایل به نوافل کند و بهره ما را از نوافل افزون کند تا ان‌شاءالله به‌واسطه نوافل به قرب الهی برسیم به‌گونه‌ای که مظهر اسمای الهی شویم.
وی گفت: در فراز دوم این دعا، «وَ أَکْرِمْنِی فِیهِ بِإِحْضَارِ الْمَسَائِلِ» از خداوند می‌خواهیم ما را به جواب دادن و حاضر کردن مسائل یاری رساند تا بتوانیم مسائل را جواب دهیم؛ انسان باید اهل سؤال باشد و اگر چیزی را نمی‌داند، بپرسد و برای یافتن پاسخ مناسب پرس و جو و بررسی کند، خداوند در قرآن می‌فرماید: «فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّکْرِ إِن کُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ؛ پس اگر نمی‌دانید، از اهل ذکر جویا شوید»، (نحل/ ۴۳).
وی افزود: از رسول خدا(ص) روایت شده است: برای عالم سزاوار نیست که با داشتن علم سکوت کند [و آن را کتمان نماید] و برای جاهل سزاوار نیست که با وجود جهل، سکوت کند [و مجهول خود را نپرسد]، در حالی که خدا فرموده است: «فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّکْرِ إِن کُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ» (الدرالمنثور، ج ۵، ص ۱۳۳).
این کارشناس حوزوی یادآور شد: در روایت دیگری پیامبر(ص) در مورد این آیه فرمودند: مقصود از ذکر من هستم و مراد از اهل ذکر امامان هستند، امام علی(ع) نیز فرمودند: نحن اهل الذکر. انسان باید تکالیف و احکام را یاد بگیرد و پاسخگو باشد، به روزی می‌رویم که روز سؤال و جواب است و انسان باید در دنیا خود را برای چنین روزی آماده کند، روزی که انسان در مورد تمام اعمالش بازخواست می‌شود و باید پاسخگو باشد؛ از خداوند می‌خواهیم که در این روز ما را برای حاضر کردن خود برای بازخواست و تمرین در دنیا یاری کند.
وی یادآور شد: در فراز سوم از دعای امروز، «وَ قَرِّبْ فِیهِ وَسِیلَتِی إِلَیْکَ مِنْ بَیْنِ الْوَسَائِلِ» از خداوند می‌خواهیم از میان وسائل، وسیله رسیدنمان به حضورش را نزدیک گرداند؛ وسیله در اصل به معنای تقرب جستن یا چیزی است که از روی علاقه و رغبت سبب تقرب به دیگری می‌شود؛ خداوند در آیه ۳۵ مائده می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَهَ وَ جاهِدُوا فی‏ سَبیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُون؛ ای کسانی که ایمان آورده‌‏اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید! و وسیله‏‌ای برای تقرب به او بجوئید! و در راه او جهاد کنید، باشد که رستگار شوید».
وی افزود: وسیله هر چیزی است که سبب می‌شود انسان به ذات اقدس اله نزدیک‌ شود که مهم‌ترین آن‌ها ایمان به خدا و پیامبر اکرم(ص)، جهاد، نماز، زکات، روزه، حج، صله رحم، انفاق در راه خدا و هر کار خیر و عمل صالحی است؛ امام علی(ع) در خطبه ۱۱۰ نهج‌البلاغه می‌فرمایند: بهترین چیزی که به‌وسیله آن می‌‏توان به خدا نزدیک شد ایمان به خدا و پیامبر او و جهاد در راه خدا است که قله کوهسار اسلام است، و همچنین جمله اخلاص (لا اله الا اللَّه) که همان فطرت توحید است، و بر پا داشتن نماز که آئین اسلام است، و زکات که فریضه واجبه است، و روزه ماه رمضان که سپری است در برابر گناه و کیفرهای الهی، و حج و عمره که فقر و پریشانی را دور می‏‌کند و گناهان را می‏‌شوید، و صله رحم که ثروت را زیاد و عمر را طولانی می‌‏کند، انفاق‌های پنهانی که جبران گناهان می‌‏نماید و انفاق آشکار که مرگ‌های ناگوار و بد را دور می‌‏سازد و کارهای نیک که انسان را از سقوط نجات می‎دهد.
 شفاعت پیامبران و امامان سبب تقرب انسان به خدا می‌شود
نویسنده الهی‎نامه اظهار کرد: شفاعت پیامبران، امامان و صالحان نیز یکی از مصادیق وسیله است که سبب تقرب انسان به خدا می‌شود؛ پیامبر(ص) در مورد این آیه فرمودند: نحن الوسیله الی الله؛ ما هستیم وسیله به‌سوی خدا و امام صادق(ع) نیز فرمودند: نحن الوسیله؛ ماییم وسیله ( بحارالانوار/ ج۲۵/ ص ۲۲/ روایت ۳۸/ باب ۱).
وی گفت: بنابر آن‌چه در روایات ذکر شده‌ است وجود مقدس پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصوم(ع) وسیله‌ای برای تقرب جستن به خداوند هستند و با توسل ایشان می‌توان به قرب الهی رسید؛ چنان‌چه در دعای توسل هم می‌خوانیم: «فَانَّکُم وَسیلَتی الَی الله؛ شمایید وسیله من به‌سوی خدا».
این مدرس حوزه ادامه داد: امام علی(ع) می‌فرمایند: «الائمه من ولدی أطاعهم فقد اطاع الله و من عصاهم فقد عصی الله، هم العروه الوثقی و هم الوسیله الی الله؛ تمام ائمه معصومان از فرزندان من هستند، کسی که آنان را اطاعت کند در حقیقت، خداوند را اطاعت کرده است و کسی که از فرمان آنان سرپیچی کند در حقیقت، از فرمان خداوند سرپیچی کرده است؛ آنان ریسمان محکم الهی هستند و آنان «وسیله» به‌سوی خداوند به‌شمار می‌آیند».
عباسی خراسانی اظهار کرد: پیامبر(ص) نیز فرمودند: «… اول ما خلق الله نوری… و نحن الوسیله الی الله و الوصله الی رضوان الله؛ اولین مخلوق خداوند نور من بود… و ما وسیله به‌سوی خداوند و راه اتصال به رضوان الهی هستیم»؛ قرآن و عترت(ع) وسیله‌ای هستند برای رسیدن به خداوند، در چنین روزی از خداوند می‌خواهیم از میان وسائل، وسیله ما را به خودش نزدیک گرداند.
وی بیان کرد: در فراز پایانی این دعا، «یَا مَنْ لا یَشْغَلُهُ إِلْحَاحُ الْمُلِحِّینَ» خدا را به یک صفت دیگرش می‌خوانیم، خدایی که اصرار و پافشاری نیازمندان او را مشغول نمی‌کند و از امور دیگر غافل نمی‌گرداند.
این کارشناس حوزه گفت: در دعای جوشن کبیر می‌خوانیم: «یا من هو کلّ یوم فی شأن، یا من لا یشغله شأن عن شأن؛ ای کسی که هر روز در شأن و کاری هستی و ای کسی که کاری تو را از کار دیگر مشغول نمی‌دارد»؛ خداوند در هر لحظه مشغول به کاری است و انجام آن کار سبب نمی‌شود تا از سایر کارها باز ماند و هیچ شأنی او را مشغول نمی‌کند: «یا من لا یشغله شغل عن شغل؛ یا من لا یمنعه شاءن عن شاءن».
وی گفت: نکته دیگری که از این دعا می‌توان برداشت کرد این است که یکی از شرایط استجابت دعا اصرار بر دعا است؛ این فراز بیان‌گر این است که خداوند به کسی که اصرار بر خواسته و نیازش دارد، نظر می‌کند و مشغول به امر او می‌شود؛ اما این اشتغال او را از سایر امور باز نمی‌دارد.
عباسی خراسانی عنوان کرد: به‌طور کلی در این دعا از خداوند راه‌هایی که سبب قرب او می‌شود را طلب کردیم، از خداوند خواستیم بهره ما را از نوافل افزون کند؛ چراکه انجام نوافل سبب محبت و قرب الهی می‌شود، از خداوند می‌خواهیم ما را با جواب دادن به مسائل اکرام کند و به‌وسیله قرآن و عترت به خویش نزدیک گرداند.
انتهای پیام