“گردو شکستن” و “بخت­‌گشایی” آیین کهن رمضانی در یزد

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار فارس از یزد، در برخی روایات عامه است که شب ۲۷ ماه رمضان نیز شب قدر است که مردم یزد در برخی مناطق علاوه ­بر این‌که آیین مناجات و احیای شب قدر را دارند به برپایی مراسم هایی می پردازند که در نوع خود دیدنی است.

شبهای قدر در یزد نیز مانند سایر نقاط کشور به شب زنده داری با خواندن دعای جوشن کبیر و سوره‌­هایی از قرآن و قرآن به سر گرفتن می‌گذرد اما برگزاری مراسم شب قدر در شب ۲۷ ماه رمضان در برخی مساجد یزد نیز مرسوم است و در کنار این آیین مذهبی، نوعی شادی و سرور در بین مردم یزد دیده می­شود.

“گردو شکستن” و “بخت‌­گشایی” رسم رایج مردم یزد در ۲۷ رمضان

پژوهشگر یزدی و کارشناس میراث فرهنگی یزد در مورد آداب و رسوم مردم یزد در شبهای قدر و شب بیست و هفتم ماه رمضان به خبرنگار فارس گفت: یکی از رسومی که در این ایام برگزار می شود و از گذشته تاکنون به قوت خود باقی است، رسم “گردو شکستن” است.

صدیقه رمضانخانی در گفت­‌وگو با خبرنگار فارس با بیان این‌که رسم “بخت­‌گشایی” در حال حاضر در مسجد جامع رایج است اظهار کرد: این رسم برای بخت گشایی دختران در گذشته رایج بوده و اکنون هم رایج است که در ظهر جمعه هر هفته و شب بیست و هفتم ماه رمضان برگزار می‌شود.

وی در توضیح این آیین کهن مردم یزد با بیان این‌که “گردو شکستن” و “بخت‌­گشایی” با شیرینی و هدیه به خادم مسجد همراه است افزود: دخترانی که به سن ازدواج رسیده و به اصطلاح عامیانه دم بخت هستند مقداری گردو یا بادام و یک عدد قفل را که بسته‌اند همراه پیرزن یا ملا (زنی که نزدش قرآن می خواندند) به طرف مسجد جامع راه می افتادند.

رمضانخانی با اشاره به انجام رسم “گردو شکستن” و “بخت­‌گشایی” در پله‌­های مسجد جامع یزد ادامه داد: اصل این رسم این‌گونه است که دختران در هر پله‌ای که بالا می‌رفتند، یک عدد گرد و یا بادام زیر پا می‌گذاشتند و می‌شکستند تا به بالای مناره برسند و اگر گردو یا بادام زیاد می آمد، آن را به فال نیک می‌گرفتند.

پژوهشگر یزدی و کارشناس میراث فرهنگی با اشاره به این‌که این رسم اکنون هم وجود دارد و در پله‌های مسجد جامع یزد، هنوز هم پوسته‌های گردو و بادام دیده می‌شود عنوان کرد: پوسته های بادام و گردو در پله‌­های مناره‌های مسجد جامع یادآور رسوم کهن یزدی­ها است که به عقاید خود پای­بند هستند و حتی با نور­ ماه میزان طول عمر اشخاص را معین می‌­کنند.

وی بیان کرد: مردم یزد برای بزرگداشت این شب‌ها برنامه‌های ویژه‌‍ای در سطح مساجد استان برگزار می‌کنند که مهمترین آنها قرائت قرآن، نماز، دعاهای مخصوص شب قدر، احیا و شب زنده داری تا اذان صبح و قرآن بر سر گذاشتن و طلب استغفار است.

مولودی خوانی در شب ۲۷ رمضان

رمضانخانی از دیگر رسومات مردم یزد را مولودی خوانی در شب ۲۷ رمضان با آداب و رسوم خاص توسط زنان یزدی دانست و به خبرنگار فارس گفت: این مولودی خوانی به صورت نذر برگزار می‌­شود که برای برپایی آن از چند روز قبل تدارک می­‌بینند و به صورت خانوادگی برگزار می‌شود.

وی در توضیح خاص بودن این مراسم با اشاره به پوشیدن لباس نو و گذاشتن حنا در کف دست و موی سر افزود: زنان با شادمانی در مجلس شرکت می‌کردند و اشعاری در مدح حضرت علی (ع) و لعن قاتل آن حضرت می‌خواندند.

“دوست‌­دوست، دوست­‌علی” آیین رایج یزدی­ها

این پژوهشگر فرهنگ عامه مردم یزد، برپایی آیین “دوست‌­دوست” یا “قاشق‌­زنی” را از دیگر رسومات ماه رمضان یزدی­ها دانست و افزود: از این رسم با نام “کمچلی ‌زنی” هم یاد می­‌شود که مانند گذشته پر رنگ و بو و با شیوه خاص خود در میان مردم از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

رمضانخانی در خصوص جزئیات این سنت زیبای یزدی‌ها با اشاره به تشکیل گروه­‌های هفت نفره و اجرای آن بعد از افطار تصریح کرد: معمولا اعضای گروه با روی پوشیده به در هفت خانه که رو به قبله بود، می‌ رفتند و با پشت قاشق به پشت در می‌کوبیدند و از افراد داخل خانه چیزی به عنوان تبرکی می‌گرفتند و بین خودشان تقسیم می‌کردند یا به نیت شفا، به مریض می‌ دادند.

وی با اشاره به حضور گسترده کودکان در این آیین عنوان کرد: کودکان با خواندن اشعاری در مدح مولای متقیان، با روی خوش صاحبخانه روبرو می­‌شدند و مقداری خوراکی از انواع شیرینی جات و نخود مشکل­گشا و کشمش و… می‌گرفتند.

رمضانخانی با بیان اینکه بسیاری از آیین­‌ها با فرهنگ مردم عجین شده و هنوز در میان مردم رایج است گفت: برخی آداب و رسوم نیز به فراموشی سپرده شده که لازم است با بررسی­‌های بیشتر و پژوهش‌­های کاربردی برای احیای آن اقدام کرد.

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از فارس، یزدی‌ها به برپایی مراسم‌های مذهبی با شور و شکوه بسیار معروفند و این مراسم­ را از گذشته تاکنون با شور و حال خاصی برگزار می­‌کنند و در کنار این آیین‌‍­های مذهبی عقاید خاص فرهنگی که با اسلام گره خورده را نیز دنبال می‌­کنند.

مردم یزد در این روز(شب ۲۷ رمضان) به جشن و شادی مشغولند و آن را مبارک می‌دانند و خواسته و حاجتی را که دارند از خدا طلب می‌­کنند.