همه ‌چیز درباره ویروس کرونای جهش ‌یافته برزیلی

یک سال پیش، ویروس‌کرونا به عنوان یک ویروس‌خاردار میکروسکوپی در جهان شناخته‌شد. این ویروس کوچک، اما هر روز جهش پیدا می‌کند و حالا با جهش روی پروتئین‌های آن به یک بمب اتمی تبدیل شده‌است؛ بمبی که نسبت به ویروس کرونای یک سال پیش یعنی ویروس ووهان چین، قدرت سرایت بیشتری دارد و عفونی‌تر است.

شاید خیلی‌ها دلشان هنوز گرم واکسیناسیون است، اما دانشمندان می‌گویند بمب کرونای برزیلی به این راحتی‌ها خنثی نمی‌شود و هیچ کدام از واکسن‌هایی که تا امروز ساخته‌شده و حتی مراحل بالینی خود را با موفقیت گذرانده‌اند، نمی‌توانند ایمنی مورد نیاز در برابر این ویروس را ایجاد کنند.

حالا در شرایطی که همه خود را برای واکسیناسیون آماده می‌کنند، ویروس جهش‌یافته با قدرتی بیشتر، آمار مرگ و میر ناشی از کرونا را در دست گرفته‌است؛ در دو روز گذشته، کرونای جهش‌یافته‌برزیلی، جان بیش از ۲۰۰۰برزیلی را گرفته‌است.

ویروس جهش‌یافته، اما سایه خود را آرام در بسیاری از کشور‌ها پهن و هر روز کشور جدیدی را فتح می‌کند. این ویروس هنوز پایش به ایران نرسیده این، اما به معنای آن نیست که کشور در برابر ویروس جهش‌یافته‌برزیلی در امان است.

حمید سوری رئیس کمیته‌اپیدمیولوژی کووید-۱۹و رئیس تیم واکنش‌سریع کووید-۱۹ و علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات و آزمایشگاه ویروس شناسی بیمارستان مسیح دانشوری نیز معتقدند بعید نیست ویروس جهش یافته‌برزیلی وارد کشور شود.

تولدی نحس

اولین بار در ژاپن و اواخر دی ماه بود که ویروس جهش یافته‌برزیلی کشف شد. در آن زمان چهار مسافر از شهر آمازوناس برزیل وارد توکیو شدند؛ مسافرانی که به ویروس کرونا مبتلا بودند. پس از شناسایی این چهار نفر بود که مشخص شد ویروس کرونا در شهر آمازوناس جهش پیدا کرده‌است.

پس از بررسی‌های بیشتر کشف شد ۴۵درصد مردم این شهر، اواخر آذرماه به گونه جدیدی از ویروس کرونا مبتلا شدند. ویروس کرونای جهش‌یافته، ویژگی‌های پیچیده‌ای دارد که در هیچ منطقه‌ای دیده‌نشده‌بود. علیرضا ناجی به ما می‌گوید ویروس برزیلی دو بار جهش پیدا کرده‌است که به دو نوع ویروس جهش‌یافته P.۱ و P.۲ برزیلی نامگذاری شدند.

هر کدام از این نوع جهش‌ها در یکی از شهر‌های برزیل ظهور کردند. محل تولد ویروس جهش یافته P.۲ در ریودوژانیرو است. ویروس‌های جهش‌یافته‌برزیلی P.۱ و P.۲، مشترکاتی با جهش ویروسی که در آفریقای جنوبی و بریتانیا داشته، دارند. شرایط ابتلا و مرگ و میر در کانون ویروس جهش‌یافته، یعنی برزیل این قدر بد است که سازمان‌جهانی‌بهداشت، شرایط ابتلا و مرگ و میر ناشی از کرونا در این کشور را وخیم خوانده‌است. در یک روز، بیش از ۲۰۰۰ نفر به خاطر ابتلا به بیماری کرونا جان خود را از دست داده‌اند.

بمب اتمی ساعتی

آن زمان که ویروس جهش‌یافته انگلیسی وارد کشور شد، همه از شدت سرایت و ابتلای بیشتر آن نسبت به ویروس چینی گفتند. حمید سوری، رئیس تیم واکنش سریع کشور، اما ویروس جهش‌یافته برزیلی را متفاوت از ویروس‌های جهش‌یافته انگلیسی و آفریقای جنوبی می‌داند.

او به ما می‌گوید این ویروس مانند یک بمب اتمی عمل می‌کند. هرچند سوری تأکید می‌کند هنوز اطلاعات دقیقی درباره ویروس جهش‌یافته برزیلی وجود ندارد، اما ویروس کرونای برزیلی، عفونی‌تر از جهش‌های دیگر است. او می‌گوید: سرایت ویروس جهش‌یافته برزیلی به‌مراتب از ویروس‌های جهش‌یافته انگلیسی و آفریقای جنوبی بیشتر است. ویروس جهش‌یافته برزیلی ۵/۱تا ۲/۲ برابر بیشتر از ویروس‌های جهش‌یافته انگلیسی و آفریقای جنوبی سرایت دارد.

از دیگر ویژگی‌های ویروس جهش‌یافته برزیلی این است که در جوان‌ها بیشتر دیده می‌شود و احتمال مرگ‌ومیر ناشی از آن نسبت به دیگر ویرو س‌های جهش‌یافته بیشتر است. دلیل نام‌گذاری این ویروس به بمب اتمی نیز به ویژگی بعدی آن برمی‌گردد؛ این ویروس نسبت به آنتی‌بادی‌ای که در بدن ترشح می‌شود، قوی‌تر است و با شدت بیشتری فرد را به ویروس مبتلا می‌کند. به این معنی که هیچ‌یک از واکسن‌هایی که تاکنون ساخته‌شده‌اند، روی ویروس کرونای جهش‌یافته برزیلی مؤثر نیستند.

به همین دلیل علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات و آزمایشگاه ویروس‌شناسی بیمارستان مسیح دانشوری از شرکت‌های واکسن‌سازی نام می‌برد که در تلاشند واکسنی مقاوم در برابر ویروس جهش‌یافته برزیلی تولید کنند.

او می‌گوید شرکت‌های واکسن‌سازی که واکسن‌های فایزر، مدرنا و آسترازنکا را تولید می‌کنند، تحقیقات خود را شروع کردند تا واکسن قوی‌تری در برابر ویروس جهش‌یافته برزیلی تولید کنند. به گفته ناجی، تحقیقات روی این واکسن‌ها شروع‌شده و به‌زودی واکسن‌های تولید جدید و مناسب برای مقابله با ویروس جهش‌یافته برزیلی وارد فاز انسانی می‌شوند.

راه‌های خنثی‌سازی با بمب برزیلی

هر لحظه ممکن است وزیر بهداشت و درمان پشت تریبون حاضر شود و از شناسایی اولین فرد مبتلا به ویروس کرونای برزیلی در کشور بگوید. این خبر بعید نیست، وقتی ویروس کرونای جهش‌یافته برزیلی در کشور‌های آسیایی هم کشف شده و پشت در‌های ایران به انتظار ایستاده است.

همه این‌ها لزوم مقابله با ویروس کرونای جهش‌یافته برزیلی را نشان می‌دهد. اما برای مقابله با ویروس کرونای جهش‌یافته برزیلی باید چه کار کرد؟ از نظر سوری فرقی ندارد ویروس جهش‌یافته انگلیسی، آفریقای جنوبی، برزیلی یا کالیفرنیایی باشد، چون در مواجهه با همه ویروس‌ها باید دستورالعمل‌های بهداشتی را رعایت کرد. همه باید ماسک بزنند و فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنند و دست‌ها را بشویند.

به‌جز رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، او راه‌حل دیگری هم دارد: حالا که واکسیناسیون بر روی ویروس جهش‌یافته برزیلی تاثیری ندارد، بهترین کار این است محدودیت‌های تردد بین شهری با شدت بیشتری رعایت شود.

راه‌حل ناجی برای مقابله با ویروس جهش‌یافته برزیلی، اما متفاوت از سوری است. او می‌گوید: حقیقت تلخی است که واکسیناسیون روی ویروس جهش‌یافته تاثیر ندارد، اما بهترین کار این است ایمنی را در درصد بالایی از جامعه ایجاد کنیم، بنابراین بهترین کار این است تا وقتی واکسن‌های تولید داخل به تولید انبوه می‌رسند، واکسن بیشتری از خارج کشور وارد شود. از نظر این ویروس‌شناس، روند واکسیناسیون در کشور به کندی انجام می‌شود و این می‌تواند خطر زیادی برای مردم ایجاد کند. از نظر او، چون وضعمان این است محدودیت‌های تردد باید با جدیت بیشتری در کشور و به‌ویژه در شهر‌های قرمز اعمال شود.

ناجی توضیح می‌دهد در مقابل ویروس جهش‌یافته برزیلی باید اتحاد عمل داشت و توجه را به همکاری بین بخشی جلب کرد. او می‌گوید برای این‌که ویروس جهش‌یافته برزیلی از بین برود، بهتر است همه دستگاه‌های دولتی با هم متحد شوند و وظایف خود را به‌درستی انجام دهند. او معتقد است بین دستگاه‌های اجرایی عضو ستادملی مقابله با کرونا چند دستگی وجود دارد و این می‌تواند مدیریت ویروس کرونا در کشور را سخت کند. افزایش آزمایش غربالگری و تشخیص ژنتیک هم از نظر این ویروس‌شناس می‌تواند نقشه راه مناسبی برای مبارزه با ویروس کرونا در کشور ایجاد کند.

کرونای برزیلی در ایران؟

طبق آماری که رئیس تیم واکنش سریع کووید-۱۹ می‌دهد تا‌به‌حال بیش از ۳۰۰ ایرانی به ویروس کرونای جهش‌یافته انگلیسی مبتلا شده‌اند؛ سوری با اشاره به همین آمار و شرایط بحرانی ابتلا به ویروس کرونا که در استان خوزستان وجود دارد، معتقد است که احتمال دارد در ایران هم ویروس کرونای برزیلی وجود داشته باشد.

او می‌گوید: چند روز پیش، آمار ابتلا در منطقه‌ای از سواحل خلیج‌فارس به‌یکباره افزایش پیدا کرد و ما شک کردیم که ممکن است ویروس جهش‌یافته برزیلی وارد کشور شده باشد. سوری توضیح می‌دهد که پس از بررسی‌ها و آزمایش‌های ژنتیکی، اما مشخص شد که ویروس جهش‌یافته برزیلی در این منطقه وجود ندارد، اما این به آن معنی نیست که این ویروس در کشورمان نباشد، چراکه ممکن است فردی در ایران به ویروس جهش‌یافته برزیلی مبتلا باشد و مسؤولان سلامت ندانند و این شخص نیز از شهری به شهر دیگر برود و دیگران را مبتلا کند؛ اتفاقی که برای ویروس جهش‌یافته انگلیسی هم افتاد.

از نظر او تا زمانی که تحقیق، بررسی و آزمایشات متعدد در مناطق صورت نگیرد، نمی‌توان به طور قطع از نبود ویروس جهش‌یافته در کشوری حرف زد.

از نظر علیرضا ناجی هم احتمال وجود ویروس جهش‌یافته برزیلی در کشورمان وجود دارد. او می‌گوید: باید آزمایشات ژنتیکی متعددی برای شناسایی واریانت‌ها در کشور انجام شود. این ویروس‌شناس توضیح می‌دهد که باوجود ویروس‌های جهش‌یافته در دنیا، وزارت بهداشت و درمان باید به طور مداوم، آزمایشات متعدد در مناطق مختلف انجام دهد.

از نظر او، اما انجام آزمایش‌های ژنتیکی که منجر به شناسایی ویروس‌های جهش‌یافته در کشور می‌شود، به کندی صورت می‌گیرد که این مساله می‌تواند مشکلات زیادی را برای شناسایی و مقابله با ویروس جهش‌یافته جدید ایجاد کند.

جهان زیر پای کرونای برزیلی

برزیل محل تولد واریانت برزیلی و کانون توزیع آن در جهان است؛ بنابراین ویروس جهش‌یافته برزیلی در این کشور آمریکای جنوبی برای خود جولان می‌دهد و از شهر سائوپائولو به ریوگرانجی دوسول یا پارانا، باهینا، پارائیبا، آلاگواس و آمازوناس می‌رود.

به‌جز برزیل، اما ویروس جهش‌یافته، در خارج از این کشور نیز حکمرانی می‌کند. غیر از ژاپن که ویروس جهش‌یافته برزیلی را وارد کرده، ویروس جهش‌یافته آمریکای جنوبی در آسیا، در کشور‌هایی مانند کره‌جنوبی و سنگاپور و در آمریکا و اروپا؛ در کشور‌هایی مانند آمریکا، انگلستان، کانادا، آرژانتین، نروژ و ایرلند هم دیده شده است. هرچند که به گفته سوری، رئیس کمیته اپیدمیولوژی کووید-۱۹ و رئیس تیم واکنش سریع کشورمان ممکن است ویروس جهش‌یافته کرونای برزیلی در کشور‌های دیگری نیز وجود داشته، اما هنوز توسط مدیران سلامت آن کشور‌ها کشف نشده باشد. از نظر او، ویروس جهش‌یافته برزیلی می‌تواند وارد هر کشوری شود و به خاطر همین است که این روز‌ها ویروس کرونای برزیلی، هر روز، کشوری را به فتوحاتش اضافه می‌کند.

شرایط، اما در ایران چطور است؟ رئیس تیم واکنش سریع کووید-۱۹ می‌گوید تا به حال هیچ شواهدی از وجود ویروس جهش‌یافته برزیلی و آفریقای‌جنوبی در ایران کشف نشده است، این، اما بدان معنا نیست که ویروس برزیلی در ایران وجود ندارد
یا وجود نخواهد داشت.

ماجرای ادامه‌دار ویروس انگلیسی

درست است که ویروس جهش‌یافته برزیلی به طور رسمی هنوز در کشور شناسایی نشده است، اما دیروز سیما سادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت از شرایط وخیم ویروس جهش‌یافته انگلیسی در کشور گفت. به گفته او ویروس جهش‌یافته انگلیسی در اغلب استان‌های کشور در حال چرخش است و به همین دلیل از شهروندان خواست به سفر نروند. به گفته لاری با افزایش سفر‌های بین شهری، مراجعه به بخش‌های سرپایی، آمار بیماران بستری و مرگ و میر ناشی از کرونا افزایش پیدا می‌کند.

هشدار‌ها درباره ویروس جهش‌یافته انگلیسی و برزیلی در حالی جدی است که به گفته نادر توکلی، معاون درمان ستاد کرونای استان تهران در دو هفته اخیر حدود ۲۶۰ تا ۳۰۰ نفر روزانه در بیمارستان‌های پایتخت بستری شده‌اند. او به ایسنا گفته است روزانه حدود ۲۰۰۰ تا ۲۴۰۰ نفر به صورت سرپایی به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مراجعه می‌کنند.

شرایط، اما در آی‌سی‌یو‌ها بدتر از روز‌های قبل است. او گفت: افرادی که در آی‌سی‌یو‌ها بستری می‌شوند، بدحال ترهستند. درصد بستری افراد زیر ۱۰سال نیز حدود ۱۱درصد بیشتر شده است.

او دلیل این آمار را کاهش رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و گردش ویروس جهش‌یافته انگلیسی می‌داند و عنوان می‌کند اثرات افزایش آمار ابتلا و بستری در هفته سوم فروردین، خود را نشان می‌دهد. از نظر توکلی با آغاز سفر‌های نوروزی، اما شرایط تغییر خواهد کرد چراکه اگر مردم سفر نوروزی داشته باشند، امکان سرایت ویروس کرونای جهش‌یافته و کلاسیک بیشتر خواهد شد.

منبع: روزنامه جام جم