موحدی: شرطی‌کردن اقتصاد به لغو تحریم‌ها، جهش تولید را خشکاند / دولت در تحقق شعار سال موفق نبود

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، آخرین روز‌های سال ۹۹ را پشت سر می‌گذاریم، روز‌هایی که با چالش‌ها و مشکلاتی که به زعم بسیاری از کارشناسان اقتصادی، سخت‌ترین روز‌های اقتصاد ایران در دهه‌های اخیر بوده، مردم ایران تورم سنگینی را تحمل کردند؛ در حالی که به زعم کارشناسان اگر تولید رونق می‌گرفت و جهش می‌یافت بسیاری از مشکلات اقتصادی برطرف شده بود. ” جهش تولید” نامی است که در آغازین روز سال ۹۹ به عنوان شعار و اسم سال توسط مقام معظم رهبری عنوان شد، موضوعی که پیش از این در سال‌های گذشته با عناوین دیگری با محوریت تولید از دولت خواسته و مطالبه شده بود. مهدی موحدی بک نظر؛ اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد در گفتگو با ما عملکرد دولت در موضوع شعار سال و تحقق جهش تولید را مورد بررسی قرار داده است.

مقام معظم رهبری همه ساله اسمی را برای سال جدید انتخاب می‌کنند، امسال ” جهش تولید” عنوان سال ۹۹ شد، نامگذاری سال جدید از چه رو حائز اهمیت است؟
نامی که مقام معظم رهبری هر ساله بر سال جدید می‌گذارند را از این جهت می‌توان مورد تحلیل و بررسی قرار داد که معظم له با توجه به اهمیت و ضرورت مسائل موجود کشور و با اعتنا به یک روند تاریخی در عرصه‌های مختلف اعم از فرهنگی، سیاسی، اجتماعی یا اقتصادی بنا به فرآیند طی شده و نیاز موجود کشور انتخاب می‌کنند. بعد از نامگذاری سال، چون موضوعی که سال جدید بدان نامگذاری شده موضوع بسیار مهمی است، لذا اگر سیاست گذاران و تصمیم گیران کشور متناسب با اسم انتخاب شده به موازات آنچه رهبر انقلاب بر آن تاکید کرده اند حرکت کنند قطعا اتفاقات خوبی در عرصه‌های مختلف رخ می‌دهد، یعنی توجه به نام سال و حرکت به سمت تحقق آن به عنوان راه میانبری می‌تواند در گذر از مشکلات موجود به شدت کمک کننده باشد.

به نظر شما در تحقق شعار و نام سال ۹۹ دولت آقای روحانی تا چه حد موفق عمل کرده است؟
چالش‌ها و مشکلاتی که در اقتصاد کشور به وجود آمده را باید از دریچه‌ها و دلایل خاص آن مورد بررسی قرار داد. به طور خاص بعد از شوک تورمی سال ۹۱ و ۹۲ و بعد از شوک تورمی سال‌های ۹۷ و ۹۸ و بلافاصله بعد از آن اقتصاد کرونا زده و شوک تورمی که در ابتدای سال ۹۹ تجربه کردیم، با نگاهی به آنچه به عنوان فرآیند تولید در دولت آقای روحانی بر تولید کشور گذشته، با جرات می‌توان گفت در هشت سال گذشته روند رو به جلویی نداشته ایم. طبیعتاً عدم تحقق جهش تولید به دلیل شرطی کردن و وابسته کردن اقتصاد و انتظاری کردن اقتصاد کشور به مقوله تحریم به صورت خاص صورت گرفته است. انتظاری کردن و وابستگی اقتصاد به لغو تحریم‌ها و بازگشت آمریکا به برجام باعث افت در رشد اقتصادی و افت درآمد ملی کشور شد، موضوعی که متاسفانه به تدریج شاهد کاهش آن هستیم و وضعیت اقتصادی ومعیشتی مردم را تهدید می‌کند.

بر فرض مثال اگر دولت عزم راسخی برای جهش تولید به کار می‌گرفت، چه اقداماتی لازم بود، چگونه و از کجا باید کار را کلید می‌زد؟
مقام معظم رهبری در اولین روز سال ۹۹، سال جاری را به نام جهش تولید نامگذاری کردند. همه ما به خوبی می‌دانیم کشور چند سال است تحت تحریم‌های خفیف و شدید است در این مساله شکی نیست که تحریم‌ها روی تولید و اقتصاد به هر حال تاثیرات منفی به جا می‌گذارد، بنابراین دراین باره بی انصافی نمی‌کنیم که تحریم‌ها بر روی تولید، چه برسد به جهش تولید تاثیر نامطلوبی باقی می‌گذارد، اما مردم از مسوولین و تصمیم بگیران و فعالان اقتصادی در رده‌های بالا انتظار داشتند که تمام تمرکز خود را بر جهش تولید، کمک به تولید و ترغیب سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری در بخش‌های مولد بگذارند، به این معنا که مسوولین و هر کسی که کاری از دستش می‌رود شوک مثبتی به تولید وارد کند تا همه چیز کشور در مسیر جهش تولید قرار بگیرد تا در مجموع به جهش تولید منتهی شود.

عمده‌ترین مسائل و محور‌هایی که دولت برای حمایت از جهش تولید در سال ۹۹ باید مورد توجه قرار می‌داد از نظر شما چیست؟
اگر به طور خاص از تولید کننده پرسیده شود اولین مشکل شما به عنوان تولید کننده چیست؟ قطعا از مشکلات و سنگ اندازی‌های نظام بانکی و عدم دسترسی به نقدینگی و عدم تامین مالی بنگاه خود گلایه می‌کند. علی رغم اینکه در دولت آقای روحانی بالاترین رشد نقدینگی را داشته ایم، سوال این است که چه اتفاقی افتاده و افزایش نقدینگی نصیب چه کسانی شده است؟ انتظار بر این است که افزایش نقدینگی که با این حجم از رشد صورت می‌گیرد، بزرگترین مشکل تولید کنندگان که دسترسی به تامین مالی است را برطرف کند. اما نکته اینجاست که نقدینگی مسیر دیگری را طی می‌کند و به جای تزریق به بخش تولید به واسطه سودآور بودن فعالیت‌های غیرمولد به بخش‌های سوداگری می‌رود، بنابراین اگر دولت به دنبال جهش تولید بود در وهله اول می‌بایست فعالیت‌های اخلال زا و دلالی وسوداگری را ناامن می‌کرد. به اصطلاح دولت باید راه ورود نقدینگی به این مسیر‌ها را می‌بست تا نقدینگی ایجاد شده به سمت تولید را باز می‌کرد. مشکل دوم بحث بیمه و مالیات است، یعنی تامین اجتماعی و نظام مالیاتی با فشار‌هایی که به تولید کنندگان وارد می‌کند هر گونه تمایلی برای تولید را در نطفه خفه می‌کند در حالی که تمامی فشار‌های مالیاتی باید از روی اشخاص حقوقی برداشته شود و تا جای ممکن افراد حقیقی یعنی ثروتمندان و صاحبان درآمد‌های بالا مالیات بپردازند. از آن سو هر چه جلو‌تر می‌رویم مشکلات اخذ مجوز که گفته می‌شود، تولید کنندگان برای راه انداختن کسب و کار باید از نهاد‌های مختلف نزدیک به ۲ هزار مجوز اخذ کنند، مشاهده می‌کنیم دولت تمایلی برای جهش تولید نداشته است در حالی که با یک برنامه ریزی جامع می‌توانست به این خواسته برسد.

در پایان نظر شما درباره عملکرد تولیدی دولت در سال جاری چیست؟
به نظر می‌رسد تمام آنچه برای رفع موانع تولید نیاز داشتیم متاسفانه کنار گذاشته شد و آنچنان که از دولت خواسته شد و انتظار می‌رفت در سال جهش تولید که می‌توانست سال خلاصی ما از بحران‌های اقتصادی باشد، امکانات به کار گرفته نشد. دولت می‌توانست با عبور از شرطی کردن و وابسته کردن اقتصاد به لغو تحریم‌ها و برجام، اقتصاد را مصون و بیمه کند تا آنچه در ۹ ماه اول سال ۹۹ به عنوان رشد منفی اقتصادی تجربه کردیم و کماکان ادامه دارد در اقتصاد ایران اتفاق نمی‌افتاد.