ملاک‌ها و اولویت‌های دینداری تبیین شود

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایرنا، رهبر معظم انقلاب هفته گذشته در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری از ضرورت کشاندن مفاهیم ارزشی و معرفتی اسلام به عرصه عمل سخن گفته و افزودند: منظومه معرفتی و ارزشی اسلام یک مجموعه‌مفاهیمی است که آوردن این مفاهیم به میان مردم و آنها را به مرحله و منصه عمل درآوردن، یک کار بسیار بزرگ و مهمّی است که ما هر جا این کار را انجام دادیم، برای ملّت و کشور و برای آبروی اسلام و جمهوری اسلامی ارزشمند بود و هر جا غفلت کردیم، محروم ماندیم.

ایشان افزودند: در واقع عرض بنده این است که عناوین و مفاهیم معرفتی اسلام جنبه و ترجمه عملیّاتی پیدا کند و عمل به آنها ممکن و رایج بشود که این به خودی خود نمی شود و احتیاج به تلاش دارد.

ملاک دینداری فقط نماز اول‌وقت نیست

حجت الاسلام محمدرضا زائری با اشاره به این سخنان رهبر معظم انقلاب در گفت و گو با خبرنگار معارف ایرنا اظهار کرد: در دو حوزه مساله جدی وجود دارد که به آن پرداخته نشده است. یکی این که نظام تربیتی ما در تبیین معارف دینی دچار خلل ها و مشکلاتی است و مهمترین مشکل این است که اولویت ها درست تعریف نشده است. یعنی مخاطب امروز ما در جامعه دینی تصورش این است که گرایش سیاسی یا سلیقه یک نفر ملاک اصلی است.

وی دومین مساله را اولویت ها برشمرد و از ضرورت تبیین ملاک ها و معیارهای دینداری از سوی خانواده، مدرسه، حوزه رسانه و آموزش‌های عمومی در جامعه سخن گفت و افزود: ما گاهی از این جهت دچار اختلال هستیم. امام سجاد (ع) فرمود ملاک دینداری طول دادن رکوع و سجود نیست. برخی شیعیان وقتی در نماز مسجد الحرام شرکت می کنند، از این که نماز اول وقت خوانده می شود، ذوق زده می شوند و فراموش می کنند که ملاک های دیگری نیز وجود دارد. نماز اول وقت قطعا مهم است ولی آیا ملاک دینداری فقط نماز اول وقت است؟ در واقع ملاک های دیگری نیز وجود دارد که گاهی فراموش می شود.

این پژوهشگر مذهبی افزود: در روایات به طور مفصل به ملاک های دینداری پرداخته شده و به عنوان اوصاف مومن آمده است و اهل بیت (ع) اصرار داشتند که این خط کشی ها و خط قرمزها و مرزبندی ها شفاف و دقیق باشد و پیروان خود را کاملا تعریف کنند و نشان دهند و اگر در این مساله به درستی عمل کنیم بسیاری از بدبینی هایی که نسبت به دینداری وجود دارد، برطرف شود و متاسفانه به‌درستی این مساله تبیین نشده است.

وی افزود: ما حتی در گفت و گوهای روزمره شنیده ایم برخی می گویند «اگر دین این است، ما آن را  نمی خواهیم» یعنی گویا مردم در بدبینانه ترین شکل آن، زمانی که آزرده هستند در ته دل خود می دانند که دین  اینگونه نیست ولی رفتارهایی را که می بینند، احساس می کنند که نمی توانند آن را هضم کنند.

شناخت اولویت‌ها در دینداری مهم است

زائری ادامه داد: نکته دوم اولویت هاست. یعنی سلسله مراتب و شناخت اولویت ها در دینداری بسیار مهم است. شاید بتوان گفت دینداری انسان شکل نمی گیرد مگر زمانی که بتواند اولویت ها را تشخیص دهد. در روایتی داریم عاقل کسی نیست که بتواند بین خیر و شر تشخیص دهد؛ عاقل کسی است که بتواند بین دو شر، یکی را انتخاب کند. هر کسی می تواند بین گرسنگی و سیری تشخیص دهد اما آیا آن سیری ای که قرار باشد با مال حرام صورت گیرد، خوب است؟ اینجا تشخیص اولویت ملاک می شود و آنچه که در دنیای امروز مساله اصلی در زندگی مردم است تشخیص اولویت هاست.

در بسیاری اوقات آن نقاط عطفی که افراد را دچار مشکل می کند این است که بتوانند اولویت را از روابط خانوادگی و مسائل اجتماعی گرفته تا مسائل دینداری و اصل دین جدا نمایند که مساله این است که انسان بتواند اولویت ها را تفکیک کند. متاسفانه این دو حوزه یعنی ملاک های دینداری به درستی تبیین نشده و از طرف دیگر اولویت ها به خوبی تشریح نشده است. به همین دلیل در بسیاری موارد افراد آن قدر که به مسائل حاشیه ای گرفتار می شوند و شیطان موفق می شود آن ها را به انحراف بکشاند، در مسائل بنیادین نمی توانند با هم کنار بیایند.

یکی از مسائلی که در طول سال های گذشته رهبر انقلاب بارها بر آن تاکید داشتند مساله انقلابی و غیر انقلابی بوده است. ایشان بارها فرمود که ملاک ما زوایای سیاسی و اختلافات جناحی نیست بلکه ملاک ما این است که آیا کسی پای اصل انقلاب ایستاده است یا نه ولی در بسیاری موارد نیروی جریان انقلاب و مومنان صرف حواشی می شود.

در ماه های آینده شرایط سخت تری خواهیم داشت. چون به انتخابات نزدیک می شویم و پیش بینی و نگرانی جدی این است که به جای پرداختن به مسائل اصلی دچار مسائل فردی و حاشیه ای شویم و نیروی جریان مومن و انقلابی که قرار است با وحدت و همدلی، صرف سازندگی کشور شود و همه کمک کنند که مشکلات اصلی کشور حل شود، این نیرو را صرف حواشی و مسائل بی ارزش کنند.

این کارشناس مذهبی با اشاره به نقش حوزه های علمیه در این زمینه گفت: به طور طبیعی مردم انتظار دارند حوزه های علمیه هم به جهت نظری این مبانی را تبیین کند و مرجعیت حوزه در این موضوع در همه سطوح بین مردم جا افتاده است؛ اگر چه این مرجعیت کاهش پیدا کرده ولی هنوز مردم حوزه های علمیه و  روحانیت را مرجع تبیین این موضوع می دانند. در عرصه عمل نیز مردم انتظار دارند که روحانیت پایبند به این ملاک ها و اولویت بوده و این ملاک ها را اجرا کرده و تطبیق دهند. اگر مردم ببینند روحانیت به جای اصرار بر  حفظ اصول و مبانی دینداری، دچار مسائل حاشیه ای و فردی شده اند، نمی توانند آن را هضم کنند.

وی افزود: مردم نگاه می کنند اصل دینداری جامعه در معرض تهدید است و روز به روز شرایط دشوارتر می شود و گرایش‌های دینی مردم آسیب بیشتری می بیند ولی در جایی مساله یک امام جمعه به عنوان یک مساله حاشیه ای مطرح می شود و مردم نمی توانند چنین مسائلی را هضم کنند و برای مردم این سوال پیش می آید اگر آن مطالبی که در سخنان و تبیین های علمی آنان شنیده اند، درست  است چرا خودشان عمل نمی کنند و چنین رفتاری دارند.

حوزه‌های علمیه کوتاهی خود را بپذیرند

واقعیتی که نمی شود آن را انکار کرد این است که سرعت تحولات اجتماعی در این سال‌ها و شتاب تغییرات و آسیب هایی که در جامعه با آن روبرو بودیم آن قدر زیاد است که اگر اکنون نیز بخواهیم بسیاری از مشکلات را حل کنیم، با چالش جدی روبرو هستیم. از طرف دیگر مسائل مستمری که در جامعه به وجود آمده مثلا آشفتگی های دوران انقلاب یا جنگ تحمیلی باعث غفلت شده که این کوتاهی یک ایراد و نقصی است که حوزه های علمیه باید صادقانه به آن اعتراف کنند.

وی اضافه کرد: البته در این سال ها انصافا تلاش هایی برای افزایش شناخت مردم و بالابردن آگاهی مردم صورت گرفته و در بسیاری موارد تلاش های فردی انجام شده است و کسانی که در مصدر امر بودند نتوانستند همه چیز را تغییر دهند. به هر حال در فضای حوزه و روحانیت، چند صدایی قابل دفاعی وجود دارد که از ارزش های نظام روحانیت است ولی همین مساله باعث شده نهادهایی که مهم تر بودند، قدرت بیشتری داشتند و بیشتر مورد مراجعه بودند در این زمینه کوتاهی هایی بکنند که باید این کوتاهی ها را پذیرفت. 

این پژوهشگر مذهبی افزود: اگر ما در مقابل چالش های اجتماعی و مسائل جدید ریشه هایمان را محکم کرده باشیم، جای نگرانی نیست ولی اگر ریشه ها محکم نباشد هر بادی که بوزد می تواند ما را دچار تزلزل کند و متاسفانه در بسیاری از موارد از این ریشه ها غافل بودیم.