پاک شدن تدریجی حافظه تاریخی چهارمحال و بختیاری با تخریب بناها

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایسنا، در چهارمحال و بختیاری نیز مانند سایر نقاط کشور بناهای تاریخی بسیاری در دوران‌های مختلف احداث شد، این بناها طبق گفته کارشناسان حوزه میراث فرهنگی در نوع خود بی‌نظیر یا کم‌نظیر بود، اما بیشتر این ابنیه تاریخی در گذر زمان دچار تخریب شدند و  اثری از آن‌ها باقی نمانده است.

بناهای تاریخی نشان‌دهنده پیشنه تاریخی هر  منطقه هستند، اما امروز مشاهده می‌شود که برخی از بناهای تاریخی تغییر کابری داده و تبدیل به پاساژ، سفره‌خانه، مرکز خرید، رستوران و … شده‌اند، امروز می‌توان گفت شهرکرد شهری بدون حافظه تاریخی است، بسیاری از بناهای تاریخی یا تخریب شده‌اند و یا برای جلوگیری از تخریب نیازمند اقدام فوری مسئولان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری هستند.

متاسفانه برخی ابنیه تاریخی چهارمحال و بختیاری که مقرر بود در طول سالیان قبل توسط مسئولان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مورد بازسازی و مرمت قرار بگیرد، تبدیل به یک مکان مخروبه شده و مشکلاتی را برای ساکنان مجاور این بنا به‌وجود آورده است.

بسیاری از این بناهای تاریخی چهارمحال و بختیاری در گذر زمان تخریب شدند

قاسم فتاحی یکی از تاریخ‌شناسان چهارمحال و بختیاری و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه اطلاعات و داده‌های تاریخی نشان می‌دهد که هنرمندان این استان اولین بناهای تاریخی خود را در خارج از استان احداث کرده‌اند، اظهار کرد: بناهای تاریخی موجود در استان از زمان صفویه به جا مانده‌اند که بیش‌تر این بناها در گذر زمان دچار تخریب شده‌اند، این بناها دارای ویژگی‌های خاص معماری هستند.

وی ادامه داد: قلعه چالشتر یک بنای بازمانده از دوران صفویه است، حمام و مسجد تاریخی شهر کیان که در دوران صفویه احداث شده بود در مرور زمان تخریب شد و تنها بقای کوچکی از آن باقی مانده است.

فتاحی با اشاره به اینکه مسجد اتابکان شهرکرد در دوره اتابکان ساخته شده است، گفت: اما معماری این بنا به‌دلیل بازسازی در دوره قاجار دچار تغییرات شده است، همچنین حمام حاج عبدالله در دوره افشاریه در این شهر ساخته شد که اکنون توسط سازمان اوقاف تبدیل به پاساژ موقوفه حاج عبدالله شده است.

این تاریخ‌شناس ادامه داد: از دوره زندیه عمارت آزاده در شهر چالشتر به یادگار مانده است، همچنین مسجد جامع شهر کیان که مربوط به دوران افشاریه است در دوران صفویه مورد بازسازی قرار گرفت.

وی با بیان اینکه در دوره قاجاریه بناهای تاریخی بسیاری از جمله قلعه، حمام، مسجد و … در شهرکرد و سایر نقاط چهارمحال و بختیاری احداث شد، عنوان کرد: عمده این بناها شامل حمام و مسجد هستند، مسجد جامع شهرکرد با ویژگی‌های معماری خاص در زمان ناصرالدین‌شاه احداث شد و به مسجد خان معروف است، اما بسیاری از این بناهای تاریخی در گذر زمان تخریب شدند.

فتاحی یادآور شد: در دوران قاجار قدرت خوانین در چهارمحال و بختیاری افزایش پیدا کرد، بنابراین در این دوران کاخ قلعه‌های بسیاری در استان توسط این اشخاص ساخته شد، به‌علت سفرهای خارجی خوانین معماری این بناها تحث تاثیر معماری اروپایی قرار گرفت.

 این تاریخ‌شناس با اشاره به اینکه در دوره پهلوی شیوه معماری برای ساخت و سازها دچار تغییر و تحول شد، بیان کرد: این مسئله تحث تاثیر فرهنگ غرب قرار گرفت، همچنین در دوران رضاشاه اولین ساختمان‌های آپارتمانی ساخته شدند و عشایر به سمت یکجا نشینی در این خانه‌ها سوق داده شدند.

برخی بناهای تاریخی نشان‌دهنده وجود اختلاف طبقاتی در دوران‌های مختلف بوده است

وی با اشاره به اینکه بناهای تاریخی مانند کاخ قلعه‌ها نشان‌دهنده وجود اختلاف طبقاتی در دوران‌های مختلف تاریخی بوده است، توضیح داد: همچنین در برخی دوره‌های تاریخی رونق اقتصادی، پیشرفت و توسعه وجود داشته است و خوب بودن معیشت مردم در بناهای احداث شده در آن دوران به وضوح قابل مشاهده است.

فتاحی اضافه کرد: زمانی که رونق اقتصادی وجود داشته باشد، مردم از امکانات فرهنگی نیز برخوردار هستند، بنابراین در آن دوران نیز افت وضعیت اقتصادی موجب تاثیرات منفی می‌شد.

این تاریخ‌شناس با بیان اینکه شهر شهرکرد به‌صورت قلعه قلعه بود، تصریح کرد: هر کدام از طوایف در یکی از این قلعه‌ها ساکن بودند و این قعلعه‌ها باتوجه به بنیه مالی صاحبان دارای امکاناتی نظیر آسیاب، حمام، مسجد، کارخانه روغن‌گیری و … بودند، هم اکنون بسیاری از این بناها تخریب شده‌اند.

وی با اشاره به اینکه بناهای تاریخی می‌توانند در جذب توریست تاثیرگذار باشند، یادآور شد: معمولا بناهای تاریخی در بهترین نقاط شهر واقع شده‌اند، بنابراین ارزش ریالی این بناها بسیار بالا است و باتوجه به اینکه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری توان مالی برای تملک این بناها را نداشت، در مقابل تخریب این بناها در سال‌های قبل اقدام خاصی انجام نداد.

فتاحی ادامه داد: در منطقه چالشتر شهرکرد بناهای تاریخی بسیاری وجود داشته است، در سفرنامه‌های افراد مشهور به این بناها اشاره شده، اما این بناها به دلایل گوناگون تخریب شدند و اثری از آن‌ها باقی نمانده است.

این مدرس دانشگاه همچنین تاکید کرد: در برخی مواقع نیز بناهای تاریخی به‌علت توسعه شهری توسط شهرداری‌ها تخریب می‌شوند، برخی مرمت و بازسازی‌های غیراصولی موجب می‌شود هویت بنا تغییر پیدا کند.

وی در پایان با اشاره به سرقت کاشی‌های درب ورودی امامزاده حلیمه و حکیمه خاتون شهرکرد، توضیح داد: متاسفانه از این بناهای تاریخی به‌درستی محافظت نمی‌شود، این کاشی‌ها بسیار ارزشمند هستند و هرگز مانند آن‌ها نمی‌توان تولید کرد.  

۹۰ بناهای تاریخی چهارمحال و بختیاری نیازمند مرمت اضطراری است

کورش بابائیان معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه اگر  ابنیه دارای ارزش تاریخی، معماری و فرهنگی باشند توسط این اداره‌کل در آثار ملی ثبت می‌شوند، گفت: نوع مالکیت در این روند تاثیر ندارد و بناهایی که دارای مالک خصوصی باشند نیز توسط میراث فرهنگی حفاظت و نگهداری می‌شوند.

وی افزود: خانه مرتضوی‌ها نمونه یک بنای تاریخی در شهرکرد است که دارای مالک خصوصی است، اداره‌کل  میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری بخشی از این ملک را تملک کرده و بخش دیگر آن در اختیار مالک است و توسط این اداره نگهداری می‌کند.

بابائیان خاطرنشان کرد: در گذشته برخی از ابنیه تاریخی به‌علت نداشتن آگاهی مالکان از ارزش واقعی این بناهای تاریخی توسط صاحبان تخریب می‌شد، اما در حال حاضر این اتفاق به ندرت رخ می‌دهد، دهیاری‌ها و شهرداری‌ها قبل از صدور مجوز ساخت و ساز، تخریب و بازسازی بناهای قدیمی باید از میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استعلام بگیرند و اگر ملک دارای ارزش تاریخی باشد اجازه تخریب صادر نمی‌شود.

معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری در مرمت آثار و ابنیه تاریخی نیازمند تامین اعتبار هستیم، اعتباراتی که سالانه به این امر اختصاص پیدا می‌کند اندک است، اداره‌کل اوقاف نیز به‌دنبال مالکیت برخی ابنیه است.

وی در پایان با اشاره به اینکه ۹۰ بناهای تاریخی چهارمحال و بختیاری نیازمند مرمت اضطراری است ، گفت: اعتبارات در این حوزه بر اساس اولویت اختصاص پیدا می‌کند.

انتهای پیام