ما سینمای قهرمانی نداریم/ جریان روشنفکری بسیاری از ریشه‌های قهرمان‌سازی را از بین برد

 به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، چهارمین قسمت از فصل اول سلسله نشست رسانگاه، شنبه ۲۵ بهمن برگزار شد. دکتر روح الله رجبی، پژوهشگر سینما در این نشست به جایگاه پیشرفت و آینده در سینمای ایران پرداخت.

رجبی ابتدا به جایگاه پیشرفت اشاره کرد و اظهار داشت: «پیشرفت مبتنی بر مفهوم امید به آینده است؛ پیشرفت زمانی رخ می‌دهد که با امید، آینده را بسازید. سینما یکی از بهترین بستر‌ها برای تحقق مسیر پیشرفت است. امید و حرکت در سینما زمانی تحقق پیدا می‌کند که ما چیزی به عنوان قهرمان داشته باشیم. اگر قهرمان معنادار نشود، شما سینما ندارید. ما سینمای قهرمانی نداریم، البته در دهه شصت داشتیم و جمشید هاشم‌پور را تبدیل به قهرمان کردیم، اما جریان روشنفکری حاکم، بسیاری از ریشه‌های قهرمان‌سازی را از بین برد.»

وی تاکید کرد: «روشنفکران معتقدند در جامعه افسرده‌ی کنونی، قهرمان جایگاهی ندارد، اما جامعه‌ای که تحت فشار است، بیشتر به قهرمان نیاز دارد. حتی ما قهرمان‌سازی‌هایی در آمریکا علی‌رغم پیشرفت‌ها یا در هند با وجود فقر شدید داریم. ما قهرمان سازی را در اروپا نیز داریم؛ امثال شرلوک هلمز، پوآرو و خانم مارپل در ژانر جنایی-معمایی نمونه‌هایی از این دست هستند.»

این پژوهشگر سینما با اشاره به دو ژانر علمی-تخیلی و آخرالزمانی به عنوان ژانر‌هایی که مستقیم به آینده می‌پردازند ادامه داد: «ژانر علمی تخیلی قصه‌ای مبتنی بر حدسیات علم درآینده با ابرقهرمانان دارای توانمندی‌های مختلف است، این ژانر در ایجاد باور پیشرفت علمی میان مردم نقش موثری دارد. سینمای ما گذشته گراست و باید تغییراتی در خود ایجاد کند تا بتواند به آینده نیز بپردازد. ژانر آخرالزمانی نیز مانند ژانر علمی-تخیلی، قهرمانی ایجاد می‌کند که در برابر بلایی طبیعی و غیر طبیعی می‌ایستد. در این ژانر تیپ هم ایجاد کرده‌اند؛ مثل زامبی‌ها.»

وی به قهرمان‌سازی در سینمای ایران اشاره کرد و افزود: «قهرمان ویژگی‌هایی دارد، ما اگر بخواهیم برای قهرمانی فیلم بسازیم، اولین گزینه حاج قاسم به ذهن‌ها متبادر می‌شود؛ حاج قاسمی که از مرز‌های قهرمانی هم عبور کرده. اما آیا این ایده به‌خودی‌خود سینمایی‌ست؟ خیر، ولی باید سینمایی شود، در مدیومی به نام سینما. تجاری سازی یکی از روش‌های قهرمان‌سازی است، با عکس شهید نمی‌شود به طور مستقیم تجاری سازی کرد.»

رجبی تاکید کرد: «سریال آقازاده نتوانست نسبت بین قهرمان و ضدقهرمان را مشخص کند. یک آقازاده نمی‌تواند یک آقازاده دیگر را بگیرد، این مردم هستند که می‌توانند قهرمان شوند. ما هم مفهوم را نمی‌توانیم بفهمیم، که قهرمان کیست و چیست و هم بلد نیستیم قهرمان را تصویر کنیم. این قهرمان است که امید می‌دهد.»

در انتها دکتر روح الله رجبی به مشکلات سینمای ایران پرداخت و اظهار داشت: «اولین مشکل ما نظری است، ما مشکل سیاست‌گذاری در طبقه روشنفکر را هم داریم. علاوه بر آن نیاز به قصه‌پردازی و قصه‌گویی داریم تا بتوانیم قصه‌ها را تبدیل به تصویر کنیم.»