موافقان و مخالفان طرح جنجالی مجلس؛ حذف زندان برای مهریه بالای ۵ سکه + حواشی

  تحریریه پارسینه – گروه اجتماعی: «مهریه دکان تجارت برخی زنان شده است.» این اظهارنظر نائب رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس است. حسن نوروزی با اعتقاد بر اینکه مهریه مشکل بزرگی برای فضای دادگاه و اطلاله دادرسی و افزایش پرونده‌های دادگاه و زندان ایجاد کرده، از بررسی طرحی در این کمیسیون خبر داد که در صورت تصویب نهایی، حکم زندان برای مهریه بالای ۵ سکه، حذف خواهد شد.

عقد ازدواج به عنوان یک قرارداد حق و حقوق و تکالیف بسیاری را متوجه زن و مرد می‌کند. در این میان، مهریه یکی از ابزارهایی ا‌ست که در صورت به هم خوردن زندگی مشترک، می‌تواند دست زن را برای ادامه گذران زندگی بگیرد، اما گویا این روز‌ها با قوانین جدیدی که تدوین می‌شود و بخشنامه جدید قوه قضائیه, رسیدن به آن بسیار مشکل شده است به نحوی که حتی ممکن است زنان عطایش را به لقایش ببخشند و از خیر مهریه خود بگذرند تا اینکه درگیر راهرو‌های دادگاه شوند و برای دریافت حق خود به سختی بیفتند.
چندین ماه اخیر بحث سر مهریه بسیار زیاد بود؛ از تجمع مردان در مقابل مجلس شورای اسلامی و درخواست حذف زندان از بدهکاران مهریه گرفته تا اظهارنظر‌های متفاوت توسط نمایندگان که هر روز یک حرف جدید می‌زنند و گمان می‌رود این اظهارنظر‌ها بیشتر به نفع مردان است تا زنان درصورتی که از نظر شرعی و قانونی، مهریه حق زن است و وقتی مردی قرارداد آن را امضا می‌کند، باید پای آن بایستد و اگر اتفاقی جز این رخ دهد، برخلاف قانون و مقررات تدوین شده است.

تجمع مردان معترض نسبت به مهریه مقابل مجلس

اوایل بهمن ماه بود که کمیسیون حقوقی مجلس از ارائه طرحی جدیدی در خصوص حذف زندان برای مهریه بیش از ۵ سکه خبر داد. حسن نوروزی سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: با توجه به افزایش قیمت سکه،  کمیسیون قضایی مجلس یازدهم طرحی مدنظر دارد که مهریه بیش از ۵ سکه زندان نداشته باشد.
نوروزی با تاکید بر اینکه زندان جای بزهکار است نه بدهکار گفت: در مجلس گذشته قانونی در رابطه با مهریه مصوب شد که بالای ۱۱۰ سکه مهریه زندان نخواهد داشت. در چند سال گذشته قیمت سکه متعادل و معقول بود، اما اکنون این قیمت به بالای ۱۰ میلیون تومان رسیده است و افراد بدهکار مهریه نمی‌توانند این مبلغ گزاف را پرداخت کنند. بدهکاران مهریه به جای زندان باید آزاد باشند تا بتوانند کار کند و مهریه خود را پرداخت کند.
سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس با بیان اینکه رسیدگی به این طرح در کمیته انجام شده است، بیان کرد: ۳ ماده آن در کمیسیون قضایی مجلس تصویب شده، اما یک ماده آن برای بررسی مشکلات به کمیته مورد نظر ارجاع داده شده است.

حامیان این دیدگاه اعتقاد دارند که مشکلات اقتصادی در کشور و افزایش ارزش و قیمت سکه، باعث شده است تا رویکرد در این زمینه تغییر کند. از نگاه آنان، برای مردی که درآمد معمولی کارمندی و کارگری داشته باشد، پرداخت یک سکه در سال هم کار دشواری است، چه برسد به اینکه بخواهد مهریه تقسیط شده را ماهیانه به تعداد یک عدد سکه بپردازد؛ سکه‌ای که قیمتش احتمالا چندین برابر کل حقوق یک ماه او خواهد بود.

زنان به خاطر نداشتن حقوق برابر با مرد به تعیین مهریه سنگین روی می‌آورند

اما این ماجرا روی دیگری هم دارد. آن هم جایی که مخالفان این نگاه معتقدند، این روکیرد تنها پرداختن به دغدغه مردان است. آن هم در شرایطی که زنان به طور کلی، حقوق اندکی در ازدواج دارند.

مینا جعفری، فعال حقوق زنان در این باره گفت: زنان در پی کسب امنیت در یک رابطه مشترک‌اند. در قرارداد ازدواج نیز همانند بسیاری دیگر از قرارداد‌ها نباید تنها به امنیت مردان توجه کرد، زنان نیز نیازمند امنیت‌اند. یک رابطه نیازمند امنیت روانی، روحی و جسمی است و زنان به علت نداشتن حقوق برابر، حق طلاق و امنیت در زندگی مشترک به تعیین مهریه‌های سنگین روی می‌آورند.
 
این وکیل دادگستری با تاکید بر عدم “امنیت اجتماعی و اقتصادی” زنان در زندگی مشترک به عنوان یکی از دلایل روی آوردن زنان به تعیین مهریه‌های سنگین، ادامه داد: متاسفانه در حال حاضر جامعه پیشروتر از قانون گذار حرکت می‌کند، حتی اگر قوانینی برای جلوگیری از مهریه‌های سنگین قرار دهیم باز هم جامعه راهی برای تامین امنیت پیدا می‌کند، کما اینکه بسیاری از خانواده‌ها برای دختران مهریه‌های اندک معین می‌کنند، اما از داماد تقاضای به نام زدن سند ملک، ماشین و… به نام دختران را دارند تا اینگونه امنیت دختر در زندگی مشترک را تضمین کنند.
 
این فعال حقوق زنان معتقد است، شرایط اقتصادی فعلی به گونه‌ای نیست که یک پسر بتواند از مخارج ازدواج و مهریه برآید، اما چنین طرح‌هایی، راهکار اصلاح این شرایط نیست بلکه نیازمند تامین امنیت اجتماعی و اقتصادی جوانان هستیم، چراکه اگر امنیت جوانان را فراهم کنیم جوان به چنین مسائلی فکر نمی‌کند و به راحتی زندگی تشکیل می‌دهد.

جعفری معتقد است: جدای از زنانی که در کنار انجام مسئولیت‌های خانه و خانه‌داری شاغل هستند و بخشی از مخارج زندگی و گا‌ها تمام مخارج زندگی را تامین می‌کنند، بخش دیگری از زنان خانه‌دار در قبال بسیاری از مسئولیت‌های خانه‌داری حقوقی ندارند و تنها پشتوانه مالی آن‌ها مهریه است. اگر به مشکلات زنان توجه نشود و تنها به مشکلات مردان در پرداخت مهریه بها دهیم وضعیت خانواده متزلزل‌تر از اکنون خواهد شد. زنان در شرایط فعلی با تعهد به ازدواج بسیاری از حقوق ابتدایی خود را از دست می‌دهند، بنابراین باید حقوق برابری میان زنان و مردان در زندگی مشترک قائل شویم. نباید تنها به منافع مردان به عنوان یک کفه ترازوی زندگی مشترک توجه کرد و به زنان نیز امتیازاتی نظیر اعطای حق طلاق دهیم.

فریده غیرت هم از دیگر کسانی بود که نسبت به این موضوع واکنش نشان داد. این وکیل دادگستری عنوان کرد: اینکه رقم مهریه بالاست و باعث مشکلات عدیده شده بحث جداست و هیچ ربطی به حذف زندان ندارد اتفاقا بنده هم با این رقم‌های نجومی که در سال‌های اخیر متداول شده مخالف هستم، اما باید توجه کرد ریشه آن کجاست؟ ریشه تعیین مهریه‌های سنگین عدم امنیتی است که خانم‌ها در ازدواج دارند چرا که اگر آن‌ها حق طلاق داشته باشند و درمورد طلاق گرفتن زن و شوهر یک مقام بی طرف مانند قاضی تصمیم بگیرد جلوی افزایش بی‌رویه مهریه گرفته می‌شود. پیشنهاد من این است که از این تاریخ تصمیم بگیرند قوانین را رفع تبعیض کنند به گونه‌ای که زن هم دارای اختیاراتی باشد و بتواند از حق فسخ و انحلال ازدواج خود استفاده کند درواقع اگر این اتفاق رخ دهد دیگر زنان دلشان را به ریال، تومان و سکه خوش نمی‌کنند.
این وکیل پایه یک دادگستری در ادامه این گفتگو با انتقاد از حذف زندان بدهکاران مهریه گفت: مهریه تنها حقی است که زنان دارند و اگر جوانی زیر بار مهریه سنگین می‌رود و تعهد به پرداخت می‌کند باید آن را بپردازد، چراکه این یک اصل حقوقی و شرعی است که کاملا دقیق و روشن ذکر شده پس اگر جوانانی به پرداخت مهریه‌ای متعهد شود که توانایی پرداخت آن را ندارد باید جلوی آن را گرفت و از طرفی اگر می‌خواهند زندان محکومین مهریه را حذف کنند باید برای سایر بدهکاران هم این کار را انجام دهند یعنی مشخص کنند به طور کلی بدهکاران تا این مبلغ زندان نمی‌روند و می‌توانند با گرفتن مهلت بدهی خود را پرداخت کنند که این کار نشدنی‌ست پس درمورد بدهکاران مهریه نیز نمی‌توان چنین قانونی گذاشت.

وکیل دادگستری: مهریه، تنها ابزار قانونی زن برای طلاق است

شیما قوشه، فعال حقوق زنان و وکیل دادگستری در گفتگو با پارسینه به پرونده‌های متعدد خود در این زمینه اشاره کرد و توضیح داد: بحث افرادی که مهریه برایشان رویکرد تجاری دارد جداست، اما این افراد مگر چه تعدادی هستند؟ مسئله اصلی در طلاق برای زنان و استفاده از مهریه، جایی است که می‌خواهد جدا شود و مهریه را به عنوان تنها ابزار خود می‌شناسد. زنی که هیچ حقی در زندگی ندارد، از حق طلاق گرفته تا اشتغال و تحصیل و خروج از کشور، اینجا این فرصت را پیدا می‌کند تا با چنگ زدن به ابزار مهریه، از آن زندگی خارج شود. در بسیاری از پرونده‌ها هم در نهایت، فقط به خاطر اینکه بتواند طلاق بگیرد مهرش را بخشیده است.

به گفته او، آنچه می‌تواند از اطاله دادرسی بکاهد و تعداد پرونده‌ها و زندانیان را کاهش دهد، نه کمتر کردن حقوق و دایره احتیارات زنان که دادن حقوقشان است: همه حرف‌ها درباره مسائل مرتبط با شروط ضمن عقد هم همین است. به زنان آگاهی داده شود که حقوقشان را قبل از عقد بگیرند و در چنین شرایطی دیگر مهریه هم عددی نخواهد بود که مشکل ساز شود. اتفاقا از همین راه هم می‌توان زندانیان مهریه را کاهش داد.

در ماه‌های اخیر، بار‌ها و بار‌ها مردان جلوی بهارستان تجمع کردند و از مشکلات مهریه گفتند و نسبت به این مسئله از مجلسی‌ها درخواست حمایت کردند. حالا مشخص نیست که اگر زنان هم سراغ چنین تجمعاتی بروند، مجلس به اعتراضات آن‌ها گوش خواهد سپرد و دنبال طرح و لایحه برای آن‌ها می‌رود یا خیر؟