این ۵ آیه حجاب را برای زنان واجب کرده است

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛به نقل از ندای اصفهان– حجت الاسلام قربانعلی خالوشاهان/ در بین این همه عناوین و جایگاه های دنیوی و شئونی که ما داریم مثل فرزندی، برادری و خواهری، شهروندی، دوستی، استادی یا شاگردی و… یک عنوان از همه مقدم تر و مهمتر است و آن عنوان «بندگی» است؛ یعنی هرکدام از آن شئون با توجه به زمان، سابقه، نیازمندی، ارتباط، اهمیت طرف مقابل و… معیار سنجش هستند که از همه مهمتر و لازم تر همان عنوان بندگی است که خداوند هم در قرآن کریم بارها به آن اشاره فرموده است.

علاوه بر آیاتی که بطور مستقیم ما را مخلوق و عبد خود خطاب فرموده و دستور به اطاعت و پیروی داده است، عموما دستور به اطاعت و پیروی از پیامبر اکرم و جانشینان آن حضرت هم داده شده است. در قسمتی از آیه ۷ سوره مبارکه حشر خداوند می فرماید «…ما اتیکم الرسول فخذوه و ما نهیکم عنه فانتهوا…) که ایـن آیـه شریفه، صـرفـنـظـر از سـیـاقـى کـه دارد، شـامـل تـمـامـى اوامـر و نـواهـى رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله و سلم) مى شود، و تنها منحصر به موضوع آیه نیست، بلکه شامل همه اوامر و نواهی اى که صادر مى فرماید هست.

با بیان این مقدمه کوتاه به موضوع مهم حجاب اشاره می کنیم که طبق صریح فرموده خداوند در قرآن، حجاب یک واجب الهی و در حقیقت حق خداوند است و لذا پروردگار متعال در قرآن کریم در مورد واجب بودن حجاب و حدود آن در پنج آیه صریحا دستور فرموده است، ولى در مورد حفظ عفّت و پاسدارى از حریم آن در قرآن بیش از ده آیه وجود دارد.

آیاتى که به طور صریح اصل حجاب را براى زنها واجب و لازم و ضرورى دانسته پنج آیه مى باشند که عبارتند از آیه ۳۰ سوره نور، و آیه ۵۹ و ۵۳ و ۳۳ و ۲۳ سوره احزاب که به ترتیب به بررسى آنها مى پردازیم.

در آیه ۳۰ سوره مبارکه نور مى خوانیم:

اى پیامبر! به بانوان با ایمان بگو چشمهاى خود را (از نگاه کردن به نامحرمان) فرو بندند و عورتهاى خود را بپوشانند، و زینت هاى خود را جز آن مقدارى که نمایان است، آشکار نسازند و با روسرى و چادر، سر و گردن و سینه و اندام خود را بپوشانند و زینت و (برجستگی هاى اندام) خود را هم از زیر چادر ظاهر نکنند، مگر براى شوهرانشان و پدرانشان و پدر شوهرانشان و پسرانشان و پسران همسرانشان و برادرانشان و پسر برادرانشان و پسران خواهرانشان و زنانِ هم مذهبشان و کنیزانشان و مردانی که به هر دلیل تمایلى به زن ندارند و کودکانى که از امور جنسى بى اطلاعند (غیر از ممیّزین). و پاهاى خود را به زمین نکوبند تا زینتهاى پنهانشان ظاهر شود و همگى به سوى خدا توبه کنید اى مؤمنان، باشد که رستگار شوید.

حجاب در کتاب آسمانى

دومین آیه اى که بر وجوب رعایت حجاب براى زنان در برابر نامحرمان ، دلالت صریح مى کند، آیه ۵۹ سوره احزاب است که مى خوانیم:

اى پیغمبر! به همسران و دخترانت و بانوان مومن بگو: با روپوشها و روسرى ها و چادرها و جلبابها خود را بپوشانند. زیرا این کار (چادر پوشیدن) موجب مى شود که بهتر به عفت شناخته شوند، و مورد آزار و تعرض هوسرانان قرار نگیرند. (و اگر تاکنون خطا و کوتاهى از آنها سر زده توبه کنند، زیرا) خدا همواره آمرزنده، و مهربان است.

این آیه نیز به اصل وجوب حجاب براى بانوان، تصریح نموده و در پایان به یکى از فلسفه هاى حجاب که عدم آزار از ناحیه مزاحمها است اشاره کرده است.

مى توان گفت: این آیه در قرآن جامع ترین آیه در حفظ حجاب و حریم عفّت است، به خصوص با توجه به آیه قبل از خود، و آیه بعد که شدیدترین هشدارها را به متجاوزین حریم عفّت داده است. در این آیه دو مطلب در مورد حجاب هست که با بررسى آن دو حقیقت مطلب آشکار مى گردد، یکى آنکه منظور کلمه یُدنینَ چیست و دوم آنکه منظور از جلباب چه مى باشد؟

یُدْنِینَ در اصل از دُنُوّ به معنى نزدیک کردن است، منظور از آن در این آیه این است که زنان باید لباس حجاب مثلاً چادر را از خود دور نسازند، و صورت و بدن خود را به وسیله آن بپوشانند.

علاّمه شهید مطهّرى در توضیح این مطلب مى نویسد:

استفاده زنان از روپوشهاى بزرگ که بر سر افکنده اند، دو جور بوده است؛ یک نوع صرفا جنبه تشریفاتى و اسمى داشته است، همانگونه که در عصر حاضر بعضى از بانوان چادرى را مى بینیم که چادر داشتن آنها صرفا جنبه تشریفاتى دارد، با چادر هیچ جاى بدن خود را نمى پوشانند، بلکه آن را رها مى کنند، وضع چادر بر سر کردنشان نشان مى دهد که اهل پرهیز از معاشرت با مردان نامحرم نیستند، و از اینکه مورد بهره بردارى چشمها قرار بگیرند، امتناعى ندارند.

نوع دیگر بر عکس بوده و هست، زن آن چنان با مراقبت لباسها و چادر خود را مى گیرد و آن را رها نمى کند که نشان مى دهد که اهل عفاف و حفاظ است، و این کار نیز خود به خود آژیر دور باشى براى دزدان ناموس ایجاد مى کند و ناپاک دلان را مایوس مى سازد).

نتیجه اینکه جمله یُدنینَ بیانگر آن است که از پوشش باید به صورت صحیح استفاده شود، و آن را جّدى گرفت، نه صورى و تشریفاتى، وگرنه چه بسا بعضى از پوشش ها حتّى مثل چادر به خاطر رها نمودن آن، همچون ویترین هاى مغازه ها، هیجان انگیزتر شده، و نبودش بهتر از بودنش است.

جمله جلباب جامه گشادى است که از روسرى بزرگتر و از عبا کوچکتر است. و یا پیراهن و یا جامه اى گشاد و بزرگى است که از ملحفه، (ملافه یا روپوش بزرگى همانند چادر است) که زنان به وسیله آن (بنا به تفسیر المیزان) صورت و گردن و جامه هاى خود را مى پوشانند…

نتیجه اینکه آیه مذکور مى گوید: زنان باید با پوششى گشاد و وسیع سر و سینه خود را (تا پا) به خوبى بپوشانند، به گونه اى که موجب تهیج هوسبازان، و به دنبال آن مورد مزاحمت آنها قرار نگیرند، بنابراین زنان مسلمان، براساس این آیه، نباید با لباسهاى چسبان، در برابر چشم مردم ظاهر شوند.

اصلاً، فلفسه حجاب و پوشش، بیشتر از این رو است که باعث تهیج مردان و جوانان و فساد و گسترش فحشا نگردد.

سومین آیه اى که حجاب را براى عموم بانوان واجب و ضرورى دانسته آیه ۵۳ سوره احزاب است که فرموده: هر گاه از زنان (پیامبر) متاعى یا چیزى را از وسایل زندگى خواستید از پس پرده و حجاب بخواهید زیرا این کار براى قلبهاى شما و ایشان پاک و پاکیزه و بهتر است .

این آیه نیز اختصاص به زنان پیامبر دارد زیرا یکى از فوائد حجاب عدم ارتباط غیر ضرورى زن و مرد را متذکر مى شود.

چهارمین و پنجمین آیه حجاب، آیه ۳۲ و ۳۳ سوره احزاب است که مى خوانیم:

اى همسران پیامبر شما مثل زنهاى معمولى نیستید، تقوا پیشه کنید، و به طور هوس انگیز حرف نزنید تا بیماردلان در شما طمع کنند و سخن شایسته بگوئید و در خانه هاى خود بمانید و مثل دوران جاهلیت میان مردم ظاهر نشوید.

دو آیه فوق گرچه خطاب به زنان پیامبر اکرم (ص ) است، ولى بانوان دیگر نیز در حکم و معنا با آنها شریک هستند، و راز خطاب به آنها به خاطر الگو قرار دادن آنها است و بخاطر تاکید بیشتر است. مثلاً بقول خودمان به در مى گویند که دیوار بشنود، و الا بانوان پیغمبر مبرّا هستند…

در آیه نخست به یکى از دستورهاى حفظ حریم عفّت دستور داده شده که زنان با ناز و کرشمه و صداى نرم و تهیج انگیز سخن نگویند، تا کسانی که دلشان بیمار است به طمع هوسهاى جنسى بیفتند، بلکه به خوبى و شایستگى سخن بگویند.

در آیه دوم سخن از حجاب و پوشش به میان آمده و بیانگر آن است که برهنگى و رعایت نکردن حجاب از شئونات عصر جاهلیّت بوده و شما با هتک حریم حجاب، جاهلیت دیگرى بوجود نیاورید.

واژه تبرج در گفتار اهل لغت به معنى خودنمایى و جِلوه گرى است.

در لغتنامه «مصباح المنیر» آمده: تبرج زن یعنى زن زینت ها و زیبایی هاى خود را براى نامحرمان ظاهر سازد و در لغتنامه «العین» آمده: زنى که زیبایی هاى گردن و چهره اش را به نامحرمان نشان دهد تبرّج نموده است.

منظور اینکه این آیه به بانوان تاکید مى کند که حریم حجاب و عفّت خود را حفظ و زیبایی هاى اندامشان را ظاهر نسازند، و از خودنمایى و جلوه گرى به طور جدّى خوددارى کنند و جاهلیت دیگرى همچون جاهلیت عصر پیامبر (ص) را که زنان در آن هنگام رعایت حجاب نمى کردند و با جلوه گرى در برابر دیدگان هوس آلود مردان ظاهر مى شدند به وجود نیاورند.

بنابراین در منطق قرآن، بى بند و بارى زنان، و بى حجابى و بدحجابى آنها، نه تنها تمدّن و نشانه ترقى و رشد نیست، بلکه یک نوع واپس گرایى و جاهلیت و پستى است و باید به شدّت با آن مبارزه کرد.

نتیجه اینکه زن مسلمان و پیرو قرآن و شیعه و اهلبیتى و ولائى، در گفتار و رفتار و لباس پوشیدن، نباید در نزد نامحرمان خود را برجسته نشان دهد و موجب جلب توجّه آنها به خود گردد، و اگر خود را برجسته و جالب نشان دهد، مثل زنان جاهلیت رفتار کرده که در کوچه و بازار به گونه اى راه مى رفتند که نامحرمان را به سوى خود جلب کرده و به دنبال خود مى کشاندند.

حجاب سلیقه ای نیست!/ بررسی روایات

پس از  بررسی آیات نورانی قرآن کریم و پی بردن به اهمیت امر حجاب که امری سلیقه ای و منطقه ای و… نیست بلکه دستور مستقیم خالق و فرمانروای عالم است، به روایاتی هم که از پیامبر بزرگوار(ص)نقل شده اشاره می کنیم:

پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:

اِنَّ مِن خَیرِ نِسَائَکُم اَلمُتَبَرَّجَهَ مِن زَوجِها الحصَانَ عَن غَیرِه؛ بهترین زنان شما، زنی است که برای شوهرش آرایش و خودنمایی کند، اما خود را از نامحرمان بپوشاند (بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۲۳۵)

امام علی – علیه السّلام – فرمودند: ثَمَرهُ العِفَّهِ الصّیانَهُ: ثمره عفت و پاکدامنی، محفوظ ماندن از گناه می باشد (غررالحکم، ص۲۵۶). باز از حضرت علی (ع)نقل شده که فرمودند افضل العباده العفاف، یعنی برترین عبادت عفت و پاکدامنی است. (اصول کافی، ج ۲ص۷۹)

در پایان این قسمت به حدیثی نورانی از سرور زنان عالمین حضرت زهرای مرضیه که الگوی تمام عیار بندگان خداوند بویژه زنها هستند اشاره می کنیم که فرمودند خَیْرٌ لِلِنّساءِ أنْ لا یَرَیْنَ الرِّجالَ وَ لا یَراهُنَّ الرِّجالُ بهترین چیز برای حفظ شخصیت زن آن است که مردی را نبیند و نیز مورد مشاهده مردان قرار نگیرد…

در عرف جامعه نیز چنین است که هرچه ارزش و عیار وجودی بالاتر باشد حفظ آن از آفات وآسیب ها ضروری تر می نماید اگر چه بین مرد وزن تفاوتی از حیث ارزش و کرامت نیست مگر به تقوا، لکن زنها به عنایت الهی از ظرافت و توجه بیشتری برخوردارند که حفظ و صیانت این وجود باارزش اهمیت بیشتری دارد.

در فرهنگ دینی و تعالیم والای اسلام حجاب به عنوان حافظ ارزش و کرامت انسان است که هر فردی به عنوان بنده و مطیع خداوند ملزم به رعایت آن می باشد، علاوه بر اینکه جامعه اسلامی هم می طلبد از هرگونه عامل تحریک، و مخل آرامش روحی روانی، و نشانه های دهن کجی و نافرمانی خداوند، پاک و دور باشد.

حجت الاسلام قربانعلی خالوشاهان- پژوهشگر و استاد حوزه علمیه