وقتی چالش واکسن دستمایه تحریک افکار عمومی برای اهداف مغرضانه می‌شود

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرگزاری فارس از شیراز، پس از گذشت بیش از یک سال از شیوع کرونا در جهان و حدود یک سال در ایران و کشف انواع و اقسام واکسن‌های مختلف در دنیا، اکنون تزریق واکسن به یکی از چالش‌های جدی مردم تبدیل شده است. 

واکسنی که در برخی کشورها تزریقش آغاز شده و برخی در مرحله آزمایش است.این روند در حالی روی ریل خود حرکت می‌کرد که به ناگاه با درگذشت دو تن از ورزشکاران معروف کشورمان موج جدی از اعتراضات با هشتگ #واکسن_بخرید! شدت گرفت و عده‌ای از روی بی‌اطلاعی و عده‌ای دیگر از روی غرض و دشمنی، این موضوع را دستمایه‌ای برای تزریق نا امیدی و ایجاد جو روانی در جامعه قرار دادند. 

گروهی که سردمداران‌شان سلبریتی‌هایی هستند که مردم را به پیوستن به این هشتگ تحریک می‌کنند تا با چشم‌پوشی از تلاش‌های دانشمندان و مسئولان ارشد کشوری در حوزه مدیریت بیماری و کشف واکسن اوضاع را به گونه دیگری جلوه دهند. 

این در حالی است که واکسن ایرانی فاز انسانی را با موفقیت گذرانده و واکسن روسی با ضریب اطمینان بیش از ۹۱ درصد وارد کشور شده است؛ چرا که مسئولان امر بارها بر خرید واکسن مطمئن از کشورهای دیگر خبر داده‌اند. 

این درحالی است که در کشورهای دیگر نیز هزاران نفر بر اثر ابتلا به کرونا جان باخته‌اند و در کشور خودمان نیز علاوه بر مردم عادی، هنرمندان و سیاست‌مداران بسیاری با ابتلا به کرونا درگذشته‌اند، اما فوت این دو ورزشکار جوان که بدون شک برای همه مردم ایران غم‌انگیز بود دستمایه موج‌سواری عده‌ای برای شدت بخشیدن به این ماجرا شد. 

در این شرایط شرایط بهتر و پایداری که کشورمان پیدا کرده، ورود واکسن خارجی به کشور که قطعا از ماه‌ها پیش برایش برنامه‌ریزی شده است، نتایج مثبت واکسن ایرانی و مواردی از این قبیل واقعیت‌هایی است که عده‌ای می‌خواهند از دید مردم پنهان بماند. 

ذکر این نکته ضروری است که عده‌ای دشمن در پی پاشیدن بذر ناامیدی و ایجاد جو روانی در کشور هستند و برخی خواسته یا ناخواسته آب به آسیاب دشمن می‌ریزند، مصاحبه‌ زیر بررسی علمی واکسن‌های مختلف از زبان استاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز است که دید ما را نسبت به انواع واکسن‌ها بازتر می‌کند.

دکترای بیوتکنولوژی دارویی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در گفتگو با فارس از وجود چهار چالش جدی در مورد واکسن هایmRNA که هنوز برای دانشمندان مبهم است، خبر داد و گفت: اولین واکسن‌های ژنتیکی مورد استفاده در انسان – یعنی واکسن های کووید-۱۹ متعلق به شرکت های فایزر- بیونتک و مدرنا – به سرعت در سراسر جهان در حال پخش است. 

احمد غلامی اظهار داشت: این واکسن‌ها از جنس mRNA ، که با لیپیدها روکش‌دار شده به سلول ها منتقل می‌شوند. پس از ورود، بدن شما از دستورالعمل‌های mRNA برای ساختن پروتئین‌های تاجی ویروس سارس- کو- ۱۹ (همان کرونای خودمان) استفاده می‌کند. هر دو واکسن با ایجاد پاسخ ایمنی در حدود ۹۵٪ از ابتلای افراد واکسینه شده به COVID-19 محافظت می‌کند. 

وی افزود: چنین واکسن‌های ژنتیکی فواید زیادی دارند.  طراحی آنها سریع است، بنابراین پس از راه‌اندازی بستر تولید، می‌توان واکسن‌های mRNA را برای هدف قرار دادن ویروس‌ها یا انواع مختلف میکروب‌ها، خیلی سریع طراحی کرد.  

این استاد دانشگاه با بیان اینکه تولید واکسن نیز کاملاً مصنوعی است و نیازی به سلول‌های زنده مانند تخم مرغ یا رده‌های سلولی کشت شده ندارد، گفت: بنابراین این فناوری پیشرفته در این نقطه جذاب قرار دارد. با این وجود، هنوز مواردی وجود دارد که باید آنها را بهبود بخشیم تا واکسن‌های mRNA برای همه دنیا عملی‌تر و مقرون به صرفه‌تر شوند.  

غلامی ادامه داد: در اینجا چهار مسأله وجود دارد که محققانِ واکسن mRNA روی آنها کار می‌کنند، اول اینکه چگونه آنها را در دماهای بالاتر پایدارتر کنیم؟ 
وی در پاسخ به این سوال گفت: ما می‌دانیم که mRNA و پوشش لیپیدی آن در یخچال یا در دمای اتاق نسبتاً ناپایدار است.  به این دلیل که RNA نسبت به DNA در برابر آنزیم‌های موجود در محیط حساس‌تر است که باعث تخریب آن می‌شود. 

او ادامه دهد: برای غلبه بر این مشکل، دانشمندان در حال ارزیابی موادی هستند که به‌عنوان مواد افزودنی به ترکیب اضافه شود. آنها امیدوارند که این مواد باعث ماندگاری بیشتر واکسن‌ها شود.  این مواد افزودنی قبلاً در واکسن‌ها استفاده شده اند و به‌عنوان مثال حاوی مقادیر کمی قندهای معمولی هستند. 

غلامی در ادامه روش دیگر را ذخیره و نگهداری واکسن‌های mRNA به‌صورت پودر خشک دانست و گفت: ایده این است که پودر واکسن قبل از تزریق با استفاده از آب مقطر استریل، محلول شود. شرکت آمریکایی Arcturus این استراتژی را در آزمایش بالینی مرحله سوم در سنگاپور آزمایش می‌کند، شرکت CureVac که در حال توسعه واکسن mRNA COVID-19 است، قبلاً بر برخی از این چالش‌ها غلبه کرده و این شرکت واکسن را به مدت سه ماه در دمای یخچال پایدار تولید کرده است. 

وی دومین چالش را نحوه کاهش مقدار واکسن در هر بار تزریق عنوان کرد و افزود: ️دوزهای واکسن mRNA فعلی از ۳۰ میکروگرم (Pfizer / BioNTech) تا ۱۰۰ میکروگرم (Moderna) است. در آزمایشات بالینی فاز اول ، دوزهای پایین واکسن Pfizer / BioNTech نیز موثر بودند. 

او با طرح این سوال که آیا می‌وانیم از این دوز پایین‌تر برویم؟ ادامه داد: CureVac واکسن COVID-19 mRNA ایجاد خلاقیت در توالی mRNA و فرمولاسیون لیپیدی دوز موثر ۱۲ میکروگرمی تولید کرده است، با این حال، جزئیات این امر همچنان نامکشوف است. 

وی در ادامه خود‌تقویت‌کنندگی  mRNA را روش دیگری برای کاهش دوز واکسن دانست و ادامه داد: mRNA خود‌تقویت‌کننده طوری ساخته شده است که پس از انتقال به سلول‌ها، نسخه‌های بیشتری از خود ایجاد کند. این به این معنی است که به دوز اولیه کمی نیاز است.

غلامی ادامه داد: محققان کالج امپریال لندن و آرتوروس از این روش برای تولید واکسن COVID-19 استفاده می‌کنند، اگرچه این آزمایشات فقط فاز اول را به پایان رسانده‌اند. 

درست است که برای درک سلامت واکسن‌های mRNA خود‌تقویت‌کننده تحقیقات بیشتری لازم است اما این امر می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد زیرا مواد کمتری مورد نیاز است. 

وی مورد بعد را کاهش تعداد تزریق از دو دوز به یک دوز عنوان کرد و ادامه داد: واکسن‌های mRNA COVID-19 فعلی نیاز به بوستر یا “یادآور” دارند. در مورد این واکسن‌ها، اولین تزریق باعث برانگیخته شدن سیستم ایمنی بدن و سپس تزریق دوم سه تا چهار هفته بعد باعث افزایش پاسخ ایمنی می‌شود. 

غلامی تاکید کرد: بسیار ساده‌تر خواهد بود اگر یک تجویز بتواند همان کارایی را داشته باشد و اگر COVID-19 با ما در کره زمین باقی بماند، در آینده باید به طور منظم، مانند واکسن‌های سالانه آنفلوانزا، پاسخ ایمنی را تقویت کنیم، در این حالت، یک تزریق یادآور سالانه به جای استراتژی فعلی بسیار سهل الوصول‌تر است. 

وی با تاکید بر اینکه در این مورد هم، mRNA خود تقویت کننده ممکن است مفید باشد، ادامه داد:  Arcturus نتایج دلگرم‌کننده یک تزریق واکسن mRNA خود تقویت کننده را اعلام کرد. 

این استاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: در یک مطالعه حیوانی، که به صورت آنلاین گزارش شده و هنوز نتایج آن به طور رسمی در یک ژورنال منتشر نشده است، تک تزریق واکسن mRNA خود تقویت کننده پاسخ ایمنی قوی نشان داد. 

وی در ادامه خاطرنشان کرد: رویکرد دیگری توسط محققان موسسه فناوری ماساچوست برای واکسن‌های پروتئینی ایجاد شد، این تکنولوژی از میکروکره‌های پلیمری استفاده می‌کند که می‌تواند واکسن را در روز یک و ۲۱ آزاد کند. این رویکرد می‌تواند باعث تزریق یادآور در همان تزریق اول شود. چنین رویکردی می‌تواند با واکسن‌های mRNA نیز امتحان شود. 

غلامی در بخش پایانی این گفتگو در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان انواع ویروس‌های جهش یافته را پشت سر گذاشت و بوسترها را آماده کرد؟ 
ما می‌دانیم که فناوری واکسن mRNA برای پاسخ سریع به انواع ویروس‌های در حال ظهور مناسب است. به این دلیل که خصوصیات شیمیایی و فیزیکی mRNA برای مقابله با سویه‌های جهش یافته حتی با تغییرات ناچیز در توالی‌ها ثابت می‌ماند.  این بدان معنی است که ساخت واکسن mRNA اصلاح شده برای مقابله با جهش‌ها سریع و ساده است. 

او افزود: مانع اصلی برای توالی‌های متنوع، تأیید‌های سازمان‌های نظارتی است. با این حال سازمان غذا و داروی ایالات متحده پیشنهاد کرده است که واکسن‌های mRNA در برابر نسخه‌های جهش یافته با یک آزمایش بالینی کوچک (یا عدم آزمایش برای جهش‌های بعدی) قابل قبول است. هنوز مشخص نیست سایر کشورها چه رویکردی در برابر این رویکرد خواهند داشت.