نقش محوری پارک علم و فناوری در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان استان یزد

اقتصاد دانش بنیان اقتصادی است که در آن تولید، توزیع و کاربرد دانش عامل و محرک اصلی رشد اقتصادی، تولید ثروت و اشتغال در تمامی صنایع است که دولت تدبیر و امید نسبت به توسعه اقتصادی دانش بنیان در موضوع اقتصاد مقاومتی توجه ویژه‌ای را در حمایت از شرکت‌های دانش بنیان در پیش گرفته است.

اسحاق جهانگیری, معاون اول رییس جمهور درخصوص رویکرد دولت به اقتصاد دانش بنیان در دولت می‎گوید: یکی از بندهای اقتصاد مقاومتی تاکید بر دانش بنیان بودن اقتصاد است، دولت یازدهم از ابتدا موضوع دانش بنیان بودن اقتصاد را در اولویت برنامه‎های خود قرار داده و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و معاونت علمی و فناوری رییس جمهور نیز این موضوع را با جدیت دنبال می‎کند.

پارک علم و فناوری یزد وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است و به عنوان دومین پارک کشور در سال۱۳۸۰ با ماموریت ایجاد ثروت در جامعه از طریق ترویج فرهنگ نوآوری و به‏ کارگیری فناوری‌‏های جدید تاسیس شد که هم اکنون به شبکه گسترده‌‏ای شامل واحدهای فناور و دانش ‏بنیان، پردیس‌‏ها و مراکز رشد همکار، مراکز توسعه فناوری و نوآوری و شتاب‏ دهنده ‏ها توسعه یافته است. 

رسالت کلیدی این مجموعه در چند سال آینده، توسعه اکوسیستم نوآوری و فناوری استان یزد به منظور ارتقای سهم اقتصاد دانش ‏بنیان از اقتصاد استان به بیش از ۲۰ درصد تعیین شده که تحقق آن مستلزم رشد انفجاری در ایجاد کسب و کارهای فناور و دانش ‏بنیان جدید و افزایش رقابت ‏پذیری آنهاست و این امر مهم تنها با مشارکت هدفمند بخش خصوصی توانمند در فعالیت‏‌های بنیادین پارک امکان‏پذیر خواهد شد.

هم اکنون بیش از ۳۰۰ شرکت فناور در مجموعه ‏های پردیس زیست ‏فناوری و سیستم های پیشرفته صنعتی، پردیس فناوری اطلاعات و ارتباطات، پردیس علوم انسانی و هنر و مراکز رشد اقماری (شامل مرکز رشد دانشگاه شهید صدوقی، مرکز رشد دانشگاه آزاد، مرکز رشد دانشگاه پیام نور، مرکز رشد کشاورزی، مرکز رشد ابرکوه و مرکز رشد میبد) مستقر و در حال فعالیت هستند و این مراکز به عنوان کانون شکل ‏گیری و تقویت شرکت‌های فناور نقش مهمی در ارتقا سطح فناوری استان ایفا می ‏کنند.

تقویت زیرساخت‌های پارک علم و فناوری یزد

 به منظور توسعه زیرساخت فیزیکی مورد نیاز برای فعالیت و کسب و کارهای نو، پهنه ‏سازی در مجموعه‏ های “کارخانه نوآوری درخشان”، “ناحیه نوآوری اقبال” و “پردیس جامع پارک علم و فناوری یزد”  در دستور کار قرار گرفته است.

کارخانه نساجی درخشان با بهره ‏گیری از مدل کارخانه اقبال و به منظور هم ‏افزایی جوانان تحصیل ‏کرده و خلاق در کنار کارآفرینان و مربیان کسب و کار و سرمایه ‏گذاران، به عنوان یکی از پهنه ‏های نوآوری انتخاب و توسعه آن بر عهده سازمان عامل منطقه ویژه علم و فناوری گذاشته شده است.

“ناحیه نوآوری اقبال” حول کانون مرکز فناوری اقبال تشکیل و در این راستا ۶ هزار مترمربع فضای باقی مانده کارخانه اقبال به این فضا ملحق شده و با پیگیری ‏های لازم، مجوز این ناحیه به عنوان نخستین پهنه نوآوری از سوی شورای عالی عتف صادر شده است.

اقدامات زیرساختی “پردیس جامع پارک” به عنوان محل استقرار شرکت‏ های بزرگ فناور از آذرماه ۱۳۹۸ آغاز و قراردادهای مربوط به آماده‏ سازی و اصلاح خط پروژه ۲۰ هکتاری و پیگیری ‏های مربوط به تخصیص انشعاب های آب، برق و گاز آن انجام شده و به دنبال برگزاری ۲ فراخوان پذیرش و درخواست ۲۰ شرکت برای استقرار، ۱۳ قرارداد واگذاری تنظیم شده و ۳۱ قطعه زمین به شرکت ‏های فناور و دانش ‏بنیان واگذار شده است. 

مشکل جدی تامین فضای استقرار شرکت ‏ها و تیم ‏های فناور اجاره بیش از هفت هزار مترمربع فضا را در قالب فضای کارگاهی، مراکز توسعه ‏ای و فضای استقرار شرکت‏ ها سبب شده و در راستای تامین فضا، تکمیل اسکلت و عملیات نازک ‏کاری ساختمان مراکز رشد اقبال در مساحت بیش از سه هزار مترمربع در حال انجام است.

توسعه اکوسیستم نوآوری با مشارکت بخش خصوصی

رشد اکوسیستم نوآوری استان یزد و نیاز به توسعه‏‌های آتی، بالغ شدن شرکت‌‏های پارک با بیش از ۲ دهه فعالیت و محدود بودن منابع دولتی، ضرورت مشارکت بخش خصوصی توانمند در تحقق رسالت ‏های پارک را دوچندان کرده که این امر در سه سر فصل “فرهنگ‏سازی، ترویج و آموزش”، “توانمندسازی، تیم‏ سازی و تجاری‏ سازی” و “ارائه خدمات عمومی و تخصصی کسب و کار فناورانه”  از سال گذشته در دستور کار پارک و علم فناوری استان قرار گرفته و پیگیری شد. 

راه ‏اندازی نخستین مدرسه نوآوری کشور در یزد از دیگر اقدامات پارک علم و فناوری این استان در راستای توسعه کسب و کارهای نو و اقتصاد دیجیتال است، مدرسه نوآوری یک طرح جامع با مشارکت کامل شرکت‏‌های توانمند بخش خصوصی است که به عنوان مکمل سیستم آموزشی دوره متوسطه در قالب دوره ‏های پروژه محور و کاربردی درحوزه ‏های مختلف توسط مرکز نوآوری پارک طراحی و تدوین شده است.

این مدرسه در مردادماه سالجاری با حضور سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس جمهوری و جمعی از مسوولان محلی در پارک علم و فناوری یزد افتتاح شد و فعالیت خود را در سه سرفصل بیوتکنولوژی، چاپ سابلیمیشن و اینترنت اشیاء در تابستان ۹۹ آغاز کرده و سایر سرفصل‌های آن در حوزه‌های فنی مهندسی، علوم پایه، هنر، کسب و کار و توسعه فردی در حال تدوین است.

بهره ‏گیری از ساختارها، پتانسیل‌ها و بسترهای فیزیکی موجود در سطح استان و ملی وجه تمایز این مدرسه است تا با عدم تمرکز فیزیکی، محیطی پویا برای پرورش خلاقیت، سعی و خطا و توانمندسازی نوجوانان و جوانان فراهم آورد، پارک علم و فناور یزد نظارت و راهبری این مدرسه را به عهده خواهد داشت.

تشکیل نهادهای توسعه فناوری و نوآوری از دیگر اقدامات در راستای توسعه اقتصاد دانش بنیان است این نهادها با عناوین استودیوها، شتاب ‏دهنده‌‏ها، مراکز توسعه فناوری و مراکز نوآوری با حمایت پارک علم و فناوری یزد و محوریت بخش خصوصی ایجاد شده و امید آن می رود که در آینده نزدیک به کانون‌  ارتقای سطح فناوری در حوزه تخصصی خود تبدیل شوند.

استودیو داده، خانه خلاق، شتاب ‏دهنده‌‏های سرآیند افکار نو، پیشگامان کویر، مراکز توسعه سرامیک، معدن، نساجی و انیمیشن و مراکز نوآوری اقبال، سرامیک و نساجی از نهادهای شکل ‏گرفته و تقویت شده از دیگر اقدامات در این زمینه است.

ظرفیت ‏های ایجاد شده در شرکت ‏های فناور و دانش ‏بنیان با بیش از ۲ دهه سابقه پارک یزد در رشد و پرورش آنها و نیز شناخت این مجموعه ‏ها از اکوسیستم فناوری و نوآوری، زمینه بهره ‏گیری از آنها در ارائه خدمات و توسعه اکوسیستم را فراهم ساخته است.

در یک سال گذشته ۳۰ شرکت توانمند در انجام طرح‌‏ها و یا ارائه خدمات با پارک قرارداد بسته ‏اند که ۷ شرکت در توسعه زیرساخت، ۶ شرکت در توسعه فناوری، ۳ شرکت در ارائه خدمات و ۱۴ شرکت در قالب کارگزاری در حوزه ‏های مختلف با پارک همکاری دارند.

خدمات فناوری و ثبت ۱۰۷ پرونده اختراع

ارائه خدمات در جهت ارتقاء و افزایش رقابت‏ پذیری شرکت‌های فناور و دانش ‏بنیان یکی از مهمترین سرفصل‌های حمایت پارک از این مجموعه‏ ها به شمار می‏‌آید در این راستا ۴۳ عنوان خدمت فناوری موردنیاز شرکت‏ ها احصا و در حال شکل ‏گیری و یا توسعه است این خدمات در عناوینی مانند مدیریت کسب و کار، خدمات مالی، خدمات حقوقی، بازار و برندینگ، مالکیت فکری، عارضه‏ یابی، تبلیغات و اطلاع‏ رسانی و خدمات حوزه بین ‏الملل تعریف شده است. 

 در طول یک سال گذشته در این زمینه ضمن برگزاری ۴۹ دوره آموزشی، ۱۲ هزار و ۳۰۰  نفر ساعت آموزش و ۲۱۰ نفر ساعت مشاوره در ۶ سرفصل در حوزه ‏های مختلف انجام شده است.

 در زمینه تجاری ‏سازی محصولات نیز در یک سال گذشته ۱۰۷ پرونده ثبت اختراع تشکیل و ۲۵ اختراع ثبت نهایی شده؛ ۸۳ درخواست ثبت برند نیز ارائه و ۱۵ ثبت نهایی صورت گرفته و همچنین ۶۴ طرح ورودی برای حمایت از ساخت نمونه اولیه درخواست شده که از این میزان ۱۸ نمونه اولیه ساخته شده است.

برگزاری ۹۰ رویداد با رویکرد توانمندسازی شرکت‌ها

در طول مدت گذشته در مجموع ۹۰ رویداد با رویکردهای ترویجی، توانمندسازی و شبکه ‏سازی در پارک علم و فناوری یزد برگزار شد و ۲ هزار و ۷۸۵نفر در این رویدادها شرکت کردند، در این زمینه ۲ نمایشگاه از محصولات شرکت ‏در پارک برگزار شد و در چهار نمایشگاه نیز غرفه ارائه محصولات شرکت‏‌ها راهبری شده است.

۱۸ عنوان تفاهم ‏نامه پارک با نهادهای دولتی و یا بخش خصوصی نیز در جهت ایجاد تعاملات سازنده و هم ‏افزایی بیشتر بسته شد.

پرداخت تسهیلات ۳۰۰ میلیارد ریالی

با توجه به اینکه اجرای برنامه‏ ها برای توسعه اقتصادی کسب و کارهای نو، نیازمند تامین منابع مالی و جذب سرمایه‌‏های دولتی و خصوصی و به کارگیری شیوه‏ های نوین تامین مالی است، پارک علم و فناوری یزد در این زمینه با برقراری تعامل سازنده و مستمر با ۲ نهاد معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی را در دستور کار خود قرار داده است. 

در یک سال گذشته این سازمان موفق به اخذ ۱۵۲ میلیارد ریال منابع معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در پروژه‏ های مربوط به توسعه زیرساخت شد و همچنین از طریق صندوق پژوهش و فناوری استان نیز مبلغی بالغ بر ۳۰۰ میلیارد ریال تسهیلات در عناوین مختلف از جمله خط اعتباری، تسهیلات ضروری، لیزینگ، تولید صنعتی، سرمایه در گردش، نمونه‌سازی، زیرساخت فناوری، صندوق نوآوری، تجاری‌سازی و سهامداری به شرکت‌‏ها پرداخت شد.

همچنین در جهت انجام فعالیت‌ها یکصد عنوان قرارداد با مبلغی بالغ بر ۲۱۸ میلیارد ریال در سرفصل‏ های عمرانی، فناوری، تامین نیروی انسانی و اجاره فضا بسته شده است.

در حوزه پشتیبانی فناوری، فعالیت‌‏های دیگری نیز از جمله افزایش صد درصدی سهام پارک در صندوق پژوهش و فناوری یزد، بازبینی و بازطراحی ساختار اتوماسیون اداری پارک، قرارداد و آغاز تدوین برنامه استراتژیک پارک و استقلال هیات امنا و هیات اجرایی منابع انسانی پارک انجام شده و همچنین یکهزار و ۶۵۶ سهم از حق تقدم دولت به شرکت‌های پارک واگذار و سهام شرکت ها در صندوق پژوهش افزایش ۱۳۰ درصدی داشته است.

به نظر می رسد پارک علم و فناوری یزد در سال‌های اخیر به صورت ویژه ای برنامه‌های توسعه ای استان را در دستور کار خود قرار داده و به جد پیگیر رفع مشکلات چند ساله از جمله کمبود فضا و مشکلات دیگر برای استقرار شرکت های فناور بیشتری در این مجموعه که این فعالیت های مبین آن است که در آینده سهم اقتصاد دانش بنیان از توسعه استان یزد، رشد چشمگیری خواهد داشت.