با پلیس فتا؛ از کلاهبرداری با ترفند ماساژ تا اخاذی درپوشش خواستگار/جای «سواددیجیتال»خالی است!

گروه انتظامی خبرگزاری فارس- مریم عرب انصاری: مرد پیامی را که اسکرین شات گرفته نشانم می دهد: « ارائه ‌خدمات ماساژ به طور ۲۴ ساعته، هم در سالن هم در محل و دارای ماساژور خانم و آقا با مدارک بین المللی و ماساژ فول حرفه‌ای» .

کلاهبرداری با ترفند ماساژ!

مرد می‌گوید: آگهی تبلیغاتی ماساژ  توجهم را جلب‌کرد.چند وقتی که استخر و باشگاه‌های بدنسازی تعطیل بود دیگر حس می‌کردم که واقعاً بدنم خشک شده و نیاز به یک مشت و مال و ماساژ حرفه‌ای دارم. بنابراین تصمیم گرفتم برای دریافت خدمت، مراحل کار ذکرشده در این آگهی را دنبال کنم ؛ غافل از اینکه این راه آغاز یک کلاهبرداری از پیش برنامه ریزی شده است…ای کاش می دانستم!

مرد ادامه داده و می گوید: برای دریافت خدمات ابتدا باید نوبت رزرو می کردم یعنی ویزیت اولیه  را می پرداختم.پس به سایت مورد نظر رفته و با تکمیل فرم دریافت ویزیت به یک درگاه پرداخت الکترونیک ارجاع شدم.اول همه چیز عادی بود تا اینکه بعد از ثبت اطلاعات کارت بانکی در درگاه پرداخت ابتدا‌ هیچ وجهی کسر نشد و با پیغامی مبنی بر عملیات ناموفق مواجه شدم اما به ناگاه  بعد از گذشت چند دقیقه تمام موجودی حسابم ‌برداشت شد.

***

«واریز پول برای ثبت نهایی آگهی» ترفند خالی کردن حسابم بود 

 جوان آرام و قرار ندارد. می‌گوید: ۳ میلیون و هشتصد هزار تومان از من کلاهبرداری کرده اند؛ این مبلغ پس انداز چند ماهه من از کار در پیک موتوری است. برای یک فست فود کار می‌کنم.شب و روز و باد و باران فرقی برایم ندارد. از همه‌چیزم زدم تا این مقدار را پس انداز کردم.

یک دستگاه بازی قدیمی داشتم. دیگر نه خودم وقت بازی داشتم نه انگیزه اش را. هفته پیش یکی از دوستان تعریف کرد که برای پسرش یک ‌‌دستگاه‌ بازی  از سایت …خریده است.

یهو یادم‌ آمد‌ که‌ من هم دو سه مدل پایین تر از همان دستگاه بازی را در خانه دارم.به بچه‌ها گفتم؛آنها هم پیشنهاد دادند تا مدلش‌ قدیمی تر نشده ، بفروشم. بنابراین به همان سایت خرید و فروشی که بچه ها اسمش را گفته بودند مراجعه کردم.مشخصات خواسته شده را وارد کرده و کار درج آگهی تمام شد.

چند ساعتی نگذشته بود که پیامکی مبنی بر پرداخت هزینه برای درج آگهی دریافت کردم؛ با این مضمون که به جهت جلوگیری از حذف آگهی خود اقدام به پرداخت ۲ هزار تومان از طریق درگاه زیر کنید.

با خودم گفتم مبلغی نیست که؛  پرداخت می کنم.به آدرسی که در پیامک آمده بود وارد شدم غافل از اینکه همه اش ترفند کلاهبرداری بود و تمام حسابم را خالی می کنند ؛ از خدابی خبرها کلاهبردار بوده و امثال من قربانی را به درگاه‌های جعلی پرداخت هدایت کرده بودند.

***

فروش مانتو بهانه بود/ شماره فروشنده از دسترس خارج شد

زن میانسال است.وقتی کنارش می نشینم می پرسد از شما هم کلاهبرداری کرده اند؟

وقتی برایش می گویم که خبرنگار هستم و سوژه گزارشم کلاهبرداری های مجازی است می‌گوید:گول خوردم.باور می کنید من که یک زن ۴۷ ساله هستم و خودم را زرنگ عالم و آدم می دانستم گول یک سایت جعلی لباس را خوردم.

برایم جالب می شود.جزئیات را می پرسم.می گوید: یک مانتو دیدم.طراحیش عالی بود.خودم دستی در خیاطی دارم.خیلی خوب درآورده بودند.کار دست هم داشت.زیبا و مجلسی تا انجا که من را که آنقدر دنبال مدلهای جدید هستم محو الگو، برش و دوختش کرد.قیمتش هم خوب بود.

یکی دو روز فکرم را مشغول کرده بود.در نهایت با شماره آگهی مزون درج شده تماس گرفتم.خانمی در آن سوی خط هم صحبتم شد. گفت مراجعه حضوری ندارند و سفارشات آنلاین است؛ چراکه آنها فقط فروشنده اند و کار دوخت و دوز را خانمهای دیگر انجام داده و برایشان می فرستند.

توضیحاتش برایم معقول بود.بالاخره با چرب زبانی متقاعدم کرد که همان مدلی که انتخاب کرده ام  بخرم. تاکید هم می کرد که پول پرداختی فقط  پول پارچه اش می شود به غیر از مزد دوخت و گلدوزی و سنگهایی که خرج کار شده است.در نهایت مراحل سفارش و خرید را توضیح داده و گفت که بعد از یک هفته مانتو بدست تان می رسد.

من هم طبق روالی که آن خانم گفته بود پول را پرداختم.یک هفته گذشت اما مانتویی نیامد.با شماره تماس گرفتم هیچ کس پاسخگو نبود..با خودم گفتم شاید دستشان بند است.فردا و فردایش هم تماس گرفتم اما دیگرخبری نشد.

***

آقای خواستگار یک اخاذ بود/ باجگیری با عکسهای شخصی

دختر که‌ روبروی ‌ما کنار دیوار ایستاده و شاهد گفت‌وگوی ماست می گوید: خدا را شکر کنید که به مالتان ضرر خورد نه به آبروی تان.

نگاهمان به سمتش جلب می شود.این پا و آن پا می کند و می گوید: انگار مورد من از همه بدتر است.آبروی مرا بردند باور می کنید.دیگر نمی توانم توی چشم پدر و مادرم نگاه کنم.حتی رویم نمی شود که با آنها سر یک سفره بنشینم.

چشمان دختر تر می شود.انگار بغضش می‌ترکد‌‌.زنی که کنارم نشسته به سمتش می رود و دلداریش می دهد.دختر می گوید: فریب خوردم.در یکی از شبکه های اجتماعی ‌با او آشنا شدم .عکسش نشان می داد که پسر ‌خوش قیافه ای است. می گفت که تحصیل‌کرد‌ه‌ کاناداست.‌دبدبه و کبکبه اش مرا تسلیم خود کرد.من هم که انگار مرد رویاهایم را پیدا کرده بودم چشم و گوش بسته اسیرش شدم.از من خواست عکس‌هایم را بفرستم.همین نادانی کافی بود تا آرامش زندگی ام بر باد رود.

یک روز صبح  یکی از دوستانم با من تماس گرفت. صدایش می لرزید فقط به من گفت که گوشیت را نگاه کن. تا صفحه را باز کردم صورت خودم را دیدم در عکسی که واقعیت نداشت. در جا فرو ریختم عکس من با آن وضعیت یعنی چه.سریع شماره دوستم را گرفتم. اوهم این عکس را دیده بود و از من توضیح می خواست.بعد که فهمید من‌ از‌ ‌همه جا‌ بی‌خبرم‌‌ ، خواست که تمرکز کنم ‌‌ و‌ ببینم عکسم را کجا‌ به‌اشتراک‌گذاشته‌ام اما من که عکسی جایی منتشر نکرده بودم.

همین طور که صفحات گوشیم را بالا و پایین می کردم یادم آمد که عکس هایم را برای مرد رویاهایم ارسال کرده ام.شماره اش را‌ گرفتم‌ جواب نمی داد… عاقبت یک پیام داد؛ در نهایت وقاحت، که اگر می خواهی بقیه عکس‌هایت منتشر نشود به شماره زیر پول بریز.دنیا روی سرم خراب شد.

چه باید ‌می کردم. یکی دو روز نفهمیدم که چه بر من گذشت.نهایتا به تماس همان دوستم جواب دادم.خوشبختانه او عاقل تر از من بود.راهنمایی ام کرد و گفت چه کنم.قبل از اینکه فک و فامیل عکس را به خانواده ام نشان دهند خودم موضوع را به مادرم گفتم.حالا هم با پدرم آمده ایم برای شکایت…جالب است پلیس می گوید آن پسر یک‌ فرد‌ اخاذ است؛ یک‌‌کلاهبردار‌‌ حرفه ای که از چند دختر دیگر هم کلاهبرداری کرده است.

***

در‌ دادسرای جرائم رایانه‌ای با شهروندانی برخورد می‌کنید که هر کدام به نوعی در دام مجرمان سایبری گرفتار شده‌اند. یکی پولش به سرقت رفته و دیگری کالای بنجلی را به قیمت گزاف خریده، آن دیگری آبرو و حیثیتش در فضای مجازی از سوی کسی به حراج گذاشته شده است؛ یکی تهدید شده و از دیگری اخاذی، نکته‌ اینجاست در میان شاکیان دادسرای جرائم رایانه‌ای افراد بی‌سواد نمی‌بینی بلکه حتی برخی از آنها افراد تحصیل کرده و متخصص جامعه هستند که در معاملات یا فعالیت خود در فضای مجازی نکات ایمنی را رعایت ‌نکرده‌ و در دام مجرمان سایبری گرفتار شده‌اند.

 تنوع جرایم سایبری ما را بر آن داشت  تا با «سرهنگ علی محمد رجبی» رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرائم سایبری پلیس فتا ناجا به گفت‌وگو بنشینیم.

ارتقاء سواد دیجیتال، راهکار مناسب پیشگیری از تهدیدات و آسیب‌های مجازی

*به عنوان اولین سوال بفرمائید افراد‌ برای تامین امنیت خود در فضای مجازی چه مواردی را باید لحاظ کنند؟

 برای تامین امنیت در فضای مجازی باید دانش و آگاهی خود را در خصوص فضای مجازی و تهدیدات و آسیب‌های این فضا بالا برد به قولی سواد دیجیتال خود را افزایش داد.

سواد دیجیتال برای حضور افراد در دنیای مجازی اهمیت بسیاری دارد؛  چراکه به افراد کمک می‌کند تا بهره‌وری خود از فضای مجازی را با کاهش تهدیدات و آسیب‌ها به حداقل برسانند.

امروز شاهد یک شکاف دیجیتال بین والدین و فرزندان هستیم و شاید مهمترین علت آن نداشتن سواد دیجیتال است که نمی‌توانند فرزندان خود را در این فضا همراهی کرده و خطرات و آسیب‌های این فضا را برای فرزندان خود کاهش دهند، از این رو نه تنها فرزندان آنها بلکه حتی خود آنها به راحتی در دام مجرمان سایبری گرفتار شده و قربانی می‌شوند.

باید تاکید کرد هر چقدر استفاده و بهره‌برداری ما از فضای مجازی افزایش می‌باید به همان اندازه باید سواد دیجیتال ما افزایش بیابد.

قطعا کم سوادی ما در استفاده و بهره‌برداری از این فضای ما و خانواده‌مان را تهدید می‌کند. 

بایدها و نبایدهای حضور کودکان در فضای مجازی

 *شما صحبت از شکاف دیجیتال میان والدین و فرزندان کردید، امروز با توجه به آنلاین شدن مدارس و آموزش فکر می‌کنید والدین باید چه کنندکه فرزندانشان کمترین آسیب ببینند؟

در حال حاضر به خاطر بیماری کرونا محل تدریس از مدارس به خانه تغییر پیدا کرده است.

در این شرایط نقش والدین بسیار گسترده‌تر شده، علاوه بر فراهم آوردن ابزار و وسایل و فناوری‌های لازم برای آموزش‌های مجازی، ایجاد محیطی امن و آرام نیز از وظایف والدین است.

مثلا به روز بودن سیستم عامل، آنتی ویروس‌ها و نرم افزارهای کنترل والدین که باید بر روی سیستم کودک نصب باشد این امور بر عهده والدین است خصوصا در دانش آموزان مقطع ابتدایی، چرا که آنها کمترین شناخت را از این فضا و تهدیدات و آسیب‌های آن دارند.

بنابراین نقش نظارتی والدین در آموزش‌های مجازی و برخط مخصوصاً در دوره ابتدایی نقش برجسته‌ای است که بدون نظارت‌، کنترل و حمایت والدین می‌تواند فضای مجازی برای دانش آموز در بستر آنلاین به وجود آید.

مراقبت و کنترل فرزندان در برابر آسیب‌های فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در این زمان بسیار مهم است، لذا باید برای استفاده از هر وسیله‌ای به فرزندان زمان و شیوه استفاده از آن را بیاموزیم و ممنوعیت‌ها و مرزهای استفاده از وسیله را به کودکان آموزش دهیم.

کودکان ‌باید یاد بگیرند که در زمان حضور در کلاس‌های آنلاین باید چه مکاتی را رعایت کنند.

یک نکته ضروری دیگری که باید والدین در این شرایط به آن توجه کنند زمان استفاده از فضای مجازی و ابزارهای آن از سوی کودکان است.

در حال حاضر بخش زیادی از زمان کودکان به خاطر آموزش آنلاین در فضای مجازی است لذا باید برای جلوگیری از آسیب‌های جسمی و اعتیاد اینترنتی والدین بر زمان سپری کردن کودکان در فضای مجازی نظارت جدی داشته باشند، بنابراین خانواده‌ها باید بازی رایانه‌ای فرزندان را تبدیل به بازی‌های فیزیکی یا تفریحات سالم‌تری کنند تا وقت‌های آزاد آنها با انجام کارهایی غیر از فعالیت با موبایل و رایانه باشد.

* در خریدهای اینترنتی داشتن سواد دیجیتال چه کمکی به شهروندان می‌کند؟

داشتن سواد دیجیتال در خرید اینترنتی باعث می‌شود که فرد به راحتی گرفتار فیشرها و دام فیشینگ نشود.

فردی‌که می‌داند در یک خرید امن اینترنتی باید چه مواردی را رعایت کند و از چه فروشگاهی خرید کند. نه تنها گرفتار دام فیشرها نمی‌شود، بلکه از خرید اینترنتی خود لذت می‌برد و به راحتی بدون حضور در بازار می‌تواند قیمت‌ها و کیفیت کالاها را مقایسه نماید و سپس بهترین کالا را از مطمئن‌ترین فروشگاه آنلاین برای خرید انتخاب کند.

اما فردی که این اطلاعات را ندارد به راحتی در دام مجرمان سایبری گرفتار شده و از خرید آنلاین تجربه خوبی نخواهد داشت.

تصاویر و اطلاعات شخصی خود را به اشتراک نگذارید

*سوء استفاده از تصاویر و اطلاعات شخصی که افراد در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می گذارند از موارد شایع در کلاهبرداری و اخاذی است؛ در این زمینه چه توصیه ای دارید؟

افراد نبایداطلاعات شخصی و خانوادگی خود را در فضای مجازی منتشر کنند؛ دقت کنید مجرمان ‌ سایبری در فضای مجازی به دنبال فرصتی هستند تا بتوانند اقدامات مجرمانه خود را عملی کنند و گاهی کاربران با اشتباهات خود این فرصت را برای مجرمان فراهم می‌کنند.

یکی از جرایمی که در فضای مجازی نسبتا زیاد اتفاق می‌افتد سوءاستفاده از اطلاعات شخصی و خانوادگی افراد است که مجرمان از این اطلاعات برای ایجاد مزاحمت، اخاذی، تهدید ، هتک حیثیت و غیره استفاده کرده و مشکلات زیادی برای افراد ایجاد می‌کنند.

 کاربران برای جلوگیری از این گونه جرایم باید هنگام انتشار اطلاعات خود در فضای مجازی نهایت دقت را داشته و قبل از انتشار اطلاعات در این فضا به تبعات آن بیندیشند.

برای دریافت جایزه نیازی به مراجعه به خودپرداز نیست!

*امروز شاهد آن هستیم که مجرمان سایبری با شیوه‌های مختلف تلفنی یا فروشگاه‌های فیک و جعلی آنلاین از شهروندان کلاهبرداری می‌کنند برای کاهش یا جلوگیری این امر چه باید کرد؟ پلیس فتادر این راستا چه اقداماتی انجام داده است؟

نا آشنایی و کم دقتی شهروندان باعث می‌شود شهروندان به راحتی فریب مجرمان سایبری را خورده و به خواسته آنها تن دهند.

مثلا زمانی که با فرد تماس گرفته و اعلام می‌کنند برای دریافت جایزه خود باید به پای دستگاه خودپرداز بانکی برود نشان از ناآشنایی شهروندان است که نمی‌دانند برای واریز وجه نیاز به مراجعه به خودپرداز نیست! 

یا اینکه مثلا هزینه ارسال جایزه با شماست و به لینک ارسالی مراجع کنید نشان از ناآشنایی و کم دقتی شهروندان است که نمی‌دانند درگاه فیشینگ بانکی چیست!

یا اینکه هنوز نمی‌دانند که فروشگاه‌های آنلاین باید ای نماد داشته باشند چگونه می‌توان از صحت ای نماد یک فروشگاه مطمئن شد.

همه اینها از کم دقتی و ناآشنایی شهروندان نشات می‌گیرد که به راحتی در دام مجرمان سایبری گرفتار می‌شوند.

اما برای کاهش این امر چه باید کرد همانگونه که گفتم به روز کردن دانش سایبری است هر چقدر دانش سایبری شهروندان بالاتر باشد بهره‌برداری امن و ایمن آنها از این فضا بیشتر خواهد شد و به راحتی از این فضا می‌توانند بیشترین استفاده را بکنند و هر چقدر دانش آنها محدود و کمتر باشد بهره‌برداری آنها کمتر بوده و از ریسک بالاتری برخوردار است. 

اما اینکه پلیس فتا چه کرده است باید یادآور شوم از روز اول تاسیس پلیس فتا، آشنایی شهروندان به تهدیدات و آسیب‌های فضای مجازی و راهکارهای برخورد با این تهدیدات و آسیب‌ها در دستور کار این پلیس بوده به گونه‌ای که در طول این سال‌ها با برگزاری نمایشگاه، کارگاه‌های آموزشی متنوع برای شهروندان در سطوح مختلف این آموزشها به شهروندان ارائه شده است.

البته درکنار فعالیت در فضای حقیقی در فضای مجازی نیز از این امر غلفت نشده است و در سایت پلیس فتا تمامی تهدیدات و آسیب‌ها و راهکارهای برخورد با آنها به زبان ساده در قالب هشدار، عکس نوشته، داده نما و… وجود دارد که شهروندان می‌توانند با مراجعه به سایت و مطالعه آنها دانش خود در خصوص تهدیدات و آسیب‌های این فضا را به روز کنند.

مراجعه به دادسرای جرایم رایانه ای و پلیس فتا، راه شکایت از مجرمان‌ سایبری

*  در صورتی که افراد گرفتار مجرمان سایبری شدند چطور باید اقدام کنند؟ 

افراد در صورت گرفتار شدن در دام مجرمان سایبری باید از طریق قانون و شکایت در دادسرای جرائم رایانه ای به دنبال احقاق حق خود باشند؛ ابتدا به دادسرا رفته و سپس با دستور قاضی به پلیس فتا مراجعه کنند.