ضرورت امر به معروف و نهی از منکر برای اصلاح امور جامعه

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایرنا، کارشناسان در این نکته که امر به معروف و نهی از منکر به عنوان ۲ واجب الهی باید در جامعه نهادینه شود،دارای دیدگاه مشترک هستند.
آنان معتقدند با نگاه ریشه ای به آسیب های اجتماعی؛ نشان می دهد بسیاری از مشکلات و معضلات مانند طلاق، اعتیاد، بیکاری، بزهکاری، وجود مشکلات در سیستم های اداری و تشکیلاتی، قاچاق و قانون گریزی از پیامدهای بی توجهی به نهادینه نشدن فرهنگ امر به معروف ونهی از منکر است.
این در حالیست که وصیت حضرت علی(ع) به امام حسن و امام حسین (ع) هنگامی که بر اثر ضربت شمشیر ابن ملجم مرادی در بستر به سر می برد این بود که امر به معروف و نهی از منکر را ترک نکنید زیرا در این صورت افراد نادرست بر شما مسلط می گردند، آنگاه دعا می کنید و دعایتان مستجاب نمی شود.
**رشد و سلامت جامعه اسلامی به احیای امربه معروف ونهی از منکر بستگی دارد
مدیرکل تبلیغات اسلامی هرمزگان درخصوص فلسفه امر به معروف و نهی از منکر گفت: در مکتب حیات بخش اسلام امر به معروف و نهی از منکر به عنوان ۲ فریضه مهم و حیاتی همواره مورد توجه قرار گرفته است و تاکید شده که این ۲ مهم را مد نظر داشته باشیم.
حجت الاسلام علی اکبر انصاری افزود: با توجه به اینکه در قرآن کریم این ۲ فریضه واجب مورد توجه قرار گرفته ، وظیفه مسلمانان نسبت به انجام این امر سنگین است و رشد ، سلامت و توان جامعه اسلامی و اقتدار، انسجام و پویایی نظام به این ۲ امر الهی بستگی دارد.
امام جمعه موقت بندرعباس و رئیس ستاد اقامه نماز هرمزگان هم می گوید: امر به معروف و نهی از منکر یک امر واجب الهی است که تمام فرائض دیگر به این ۲ فریضه بستگی دارد.
حجت الاسلام محمد حسن فروزان نژاد افزود: سلامت جامعه به امر به معروف و نهی از منکر بستگی دارد و به وسیله این مهم جامعه اصلاح می شود و همان گونه که مقام معظم رهبری فرمودند همه باید نسبت به این ۲ فریضه واجب الهی احساس مسئولیت کنند.
رئیس ستاد احیای امربه معروف و نهی از منکر هرمزگان گفت: امربه معروف و نهی از منکر یک واجب الهی است که در قرآن به صراحت از آن یاد شده و در روایات و احادیث فراوانی هم بر اهمیت این مهم پرداخته شده است تا جایی که امام باقر(ع) می فرمایند: اگر امر به معروف و نهی از منکر در یک جامعه ای احیا شود راه ها امن می شود، کسب ها پررونق می شود، رزق ها حلال می شود و امنیت در جامعه حاکم می شود.
حجت الاسلام محمدرضا اسماعیلی افزود: در قران کریم آیه ۱۰۴ و ۱۱۰ سوره آل عمران خدا به مسلمانان می فرماید که شما بهترین امت هستید به شرطی که امر به معروف و نهی از منکر کنید.
وی بیان داشت: جامعه ای که در آن امر به معروف و نهی از منکر به درستی انجام شود به طور قطع چنین جامعه ای بسوی سعادت و رستگاری و پیشرفت حرکت خواهد کرد و طبیعی است در جامعه ای که این ۲ فریضه مهم به حیطه فراموشی سپرده شود، رفته رفته آن جامعه انسجام و یکپارچگی اجتماعی خودش را از دست خواهد داد.
رئیس ستاد احیای امربه معروف و نهی از منکر هرمزگان ادامه داد:بروز ناهنجاری ها، بزهکاری ها و آسیب های اجتماعی از عواقب اجرا نشدن امربه معروف ونهی از منکر است
مدیرکل تبلیغات اسلامی هرمزگان اظهارکرد: در جامعه ای که در آن امر به معروف و نهی از منکر صورت نگیرد،ناهنجاری ها، بزهکاری ها و آسیب های بزرگ اجتماعی افزایش می یابد.
انصاری راد گفت: در جامعه به طور بایسته و شایسته به این ۲ فریضه مهم توجه لازم صورت نمی گیرد و لذا می بینیم که آسیب های اجتماعی و کجروی های اجتماعی در برخی از موارد رو به افزایش گذاشته و همین امر سبب شده که ما در جامعه با بسیاری از مشکلات مواجه باشیم.
رئیس ستاد امربه معروف ونهی از منکر هرمزگان نیز نسبت به عواقب اجرا نشدن این ۲ امر الهی هشدارداد: معضل طلاق، اعتیاد، قانون گریزی، بی تفاوتی، گرانی، احتکار، ظلم، بد اخلاقی، قاچاق، بیکاری و تنبلی از عواقب نهادینه نشدن فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر یا همان فرهنگ نظارت همگانی است.
حجت الاسلام اسماعیلی اضافه کرد: وجود مشکلات در سیستم های اداری و تشکیلاتی، وضعیت مخرب محیط زیست، باند بازی و سیاسی بازی، عرفان های کاذب و انحراف از اصول دین از دیگر مشکلات ناشی از اجرا نشدن صحیح امر به معروف و نهی از منکر است.
البته عوامل و دلایلی که موجب بروز آسیب ها در حوزه امر به معروف و نهی از منکر می شود می توان به پنج شاخه تبدیل کرد که عوامل نگرشی، روحی، قانونی، مدیریتی و اجتماعی است.
به گفته وی یکی از مسایلی که به امربه معروف و نهی از منکر آسیب زده، تعریف سلیقه ای از آن است و به عنوان مثال چندین سال است که مردم فقط امر به معروف و نهی از منکر را در پوشش و حجاب ظاهری می شناسند و این آسیب است.
این کارشناش مذهبی و فرهنگی ادامه داد:کوتاهی نخبگان در نهی از منکر در جامعه، ضعف تولیدات فرهنگی، نبود نهاد مردمی توانمند در اجرای امر به معروف، سیاست بازی ها و درگیری های سیاسی، بی توجهی به سیستمی بودن جامعه، کم کاری حوزه و دانشگاه در بیان مفهوم و تبیین احکام الهی، اولویت دادن به منافع فردی و نهادی بر منافع اجتماعی و کم توجهی به مسائل تبلیغی در نهادهای آموزشی این ها مشکلاتی است که در حوزه امر به معروف و نهی از منکر شاهد هستیم.
اسماعیلی اضافه کرد:یکی دیگر از دلایلی که امربه معروف و نهی از منکر به درستی شکل نگرفته ، تعریف و تبلیغ نامناسب است.
این درحالیست که اجرا نشدن امر به معروف و نهی از منکر موجب رنگ باختن ارزش های دینی و رونق ضد ارزش ها می شود و در غیاب این فریضه دینی، رنگ باختن ارزش های دینی و رونق ضد ارزش ها را در جامعه شاهد خواهیم بود.
یکی دیگر از مشکلاتی که جامعه با آن روبروست اینست که مردم آن طور که باید نسبت به محیط پیرامونی خودشان مسئولیت پذیر نیستند، مصادیق معروف را هیچ کسی غیر از خود مردم نمی شناسند.
**راهکارها و راه های برون رفت از مشکلات اجتماعی با اجرای عملی امر به معروف ونهی از منکر
مدیرکل تبلیغات اسلامی هرمزگان در خصوص راه های برون رفت از مشکلات اجتماعی با اجرای امربه معروف ونهی از منکر خاطرنشان کرد: برای برون رفت از مشکلات اجتماعی و آسیب های جدی که در برابر ما قرار گرفته است باید به امر به معروف و نهی از منکر به طورعملی بپردازیم و اگر چنانچه نتوانیم امر به معروف و نهی از منکر واقعی را به انجام برسانیم باید به حداقل آن که همان تذکر لسانی (زبانی) است، اکتفا کنیم.
این مسئول اضافه کرد: تذکر لسانی برای اقشار مختلف جامعه هزینه ای ندارد و همیشه فرد باید در برابر آسیب های اجتماعی، ناهنجاری ها، بزهکاری ها و جرائم، وظیفه خودش را انجام بدهد و یک تذکر بدهد خود تاثیرگذار است همان گونه مقام معظم رهبری تاکید بر تذکر لسانی در حیطه امر به معروف و نهی از منکر دارند.
انصاری راد یادآورشد: با توجه به هجوم دشمنان و جنگ نرم دشمن، باید به این ۲ اصل قرانی برگردیم و اصل هشتم قانون اساسی نسبت به انجام این مهم تاکید کرده و هم به لحاظ قانونی و هم به لحاظ شرعی و دینی وظیفه داریم که این فریضه مهم را تبلیغ کنیم و هم خودمان تا آنجایی که برایمان امکان پذیر است،آمر به معروف و ناهی از منکر باشیم.
وی گفت: در قران هم داریم: آن کسانی که ما به آنان رخصت دادیم و به آن ها جایگاه و عزت بخشیدیم ، آنان کسانی هستند که نماز را اقامه می کنند، زکات می دهند و امر به معروف و نهی از منکر می کنند.' بنابراین در قرآن کریم این ۲ مهم به طور مشخص و صریح وارد شده و وظیفه را برای ما تبیین کرده است.
رئیس ستاد اقامه نماز هرمزگان در این بخش گفت: کسی که امربه معروف و نهی از منکر می کند، باید شیوه های آن را یاد بگیرد که با تندی برخورد نکند بلکه با اخلاق و رفتار خوش و درعمل این اقدام را انجام دهد.
حجت الاسلام فروزان نژاد یادآورشد: این عمل مصداق این امر است که پیرمردی مشغول وضو گرفتن بود، اما طرز صحیح آن را نمی دانست. امام حسن(ع) و امام حسین(ع) که در آن هنگام طفل بودند، اندیدشیدند که به طور غیرمستقیم پیرمرد را متذکر اشتباهش کنند و آن ها در حضور پیرمرد وضو گرفتند و ایشان را حاکم قرار دادند که طبق قرارعمل وضوی هر۲ صحیح بود و پیرمرد به اشتباه خود پی برد.
وی گفت: هرکسی موظف است که رفتار خود را اصلاح کند و اگر این رفتار اصلاح شد رفتار دیگران هم به مرور زمان اصلاح می شود و اگر مستقیم و با تندی با مردم رفتار کنیم، نه تنها اصلاح نمی شوند بلکه در مقابل ما موضع می گیرند.
بنابراین راهش اینست که همان گونه که به پیامبراکرم (ص) گفتند با زبان نرم و ملایم و با محبت و مودت مردم را به کارهای خوب دعوت کنیم.
بنابراین یکی از وظایف اصلی همه افراد جامعه همین امربه معروف ونهی از منکر است.
رئیس ستاد احیای امر به معروف ونهی از منکر هرمزگان هم مصونیت جامعه اسلامی در احیای این ۲ فریضه دانست و گفت: اگر این واجب الهی احیا شود، مردم حقوق خود و دیگران را خواهند شناخت، حلال و حرام خدا را خواهند شناخت و به قوانین احترام می گذارند و توسعه و رشد و بالندگی فردی و اجتماعی بوجود می آید و جامعه توسعه یافته هم از بسیاری از آسیب های اجتماعی مصون است.
** ضرورت فرهنگ سازی تذکر لسانی درمقابله با منکرات
رئیس ستاد احیای امربه معروف ونهی از منکر هرمزگان گفت: به سه شکل می توان امر به معروف و نهی از منکر کرد و آن تذکر قلبی، لسانی (زبانی) و عملی است که تذکر لسانی در اولویت نخست این ستاد در مقابله با منکرات قرار دارد.
در امر به معروف قلبی یعنی اینکه از لحاظ قلبی و از ته دل از کارزشت متنفر باشیم و از کار خوب هم خوشمان بیاید اما امربه معروف زبانی که بسیار وسیع و گسترده هم هست اینست که مردم جامعه نسبت به محیط پیرامونی احساس مسئولیت کنند و بی تفاوت نباشند.
در مرحله آخر اگر معروف و منکر توسط مردم انجام شد اما باز اصلاح نشد کار به مرحله عملی می کشد که در این مرحله دولت، دستگاه های نظامی، انتظامی و امنیتی وارد عمل می شوند.
مهم ترین رکن اجرای امر به معروف و نهی از منکر توسعه و نهادینه شدن فرهنگ و تذکر لسانی است که ما به همدیگر حق بدهیم که قدردان خوبی ها باشیم و زشتی ها را تذکر بدهیم.
مدیرکل تبلیغات اسلامی هرمزگان تاکید کرد: در محیط های علمی، مراکز تجاری و بازار، ایستگاه های قطار، فرودگاه ها و در دیگر جاهای پر از جمعیت و شلوغ، ما نیاز به امر به معروف و نهی از منکر جدی داریم که اگر چنانچه به همین تذکر لسانی هم اکتفا کنیم بخشی از وظایف خودمان را در حوزه امر به معروف و نهی از منکر به انجام رسانده ایم.
حجت الاسلام انصاری گفت: البته امر به معروف و نهی از منکر شرایطی دارد که با حفظ شرایط آن باید امر به خوبی ها و نهی از بدی ها کرد و در جاهایی هم که تاثیر ندارد از وظیفه ما ساقط است اما باز می توان در همان جاهایی که تاثیر ندارد هم اگر چنانچه ما یک تذکر ساده هم بدهیم بازهم اثرگذار خواهد بود زیرا مقام معظم رهبری تاکید کردند که اگر یک قرن هم طول بکشد ما باید وظیفه تذکر لسانی را احیا کنیم و آن را در جامعه خودمان همواره مدنظر داشته باشیم.
** آسیب شناسی امربه معروف ونهی از منکر در رسانه ها
امام جعه موقت بندرعباس و رئیس ستاد اقامه نماز هرمزگان همچنین به نقش رسانه ها در گسترش امربه معروف ونهی از منکر اشاره کرد و گفت: رسانه ها نقش اثر گذاری در گسترش خوبی ها و جلوگیری از شکل گیری بدی ها دارند.
حجت الاسلام فروزان نژاد ادامه داد: یکی از مواردی که رسانه ها لازم است به آن توجه کنند اینست که واقعیت ها را منعکس کرده و از اغراق پرهیز کنند.
باید همه رسانه ها به ویژه فضای مجازی خیلی دقت کنند که هر حرف و مطلبی را تا یقین کامل از صحت ، منتشر نکنند و در قرآن کریم هم داریم که اگر برای شما خبری را آوردند ابتدا تحقیق کنید .
وی اضافه کرد: فضای مجازی هم می تواند حُسن و قوت برای جامعه باشد و هم نقطه آسیب جامعه باشد، چون اکنون تلفن همراه در اختیار همه مردم است و از طریق آن می توان در یک آن، فضای جامعه را متشنج و یا آرام کرد.
در احادیث داریم که مردم را امید دهید و نگذارید روحیه مردم یا زندگی اجتماعی آن ها با خبرهای فضای مجازی که خیلی از آن ها صحت هم ندارد، آسیب ببیند.
مطبوعات و رسانه ها باید نقش امر به معروف و نهی از منکر را پررنگ کنند، چرا که تاثیر مهمی از نظر سیاسی، معنوی، خانوادگی و اجتماعی دارد و در این زمینه با افرادی که متخصص هستند، صحبت کنند و انعکاس دهند.
امام جمعه موقت بندرعباس یادآورشد: در زمینه تبلیغات امربه معروف و نهی از منکر و سالم سازی محیط جامعه رسانه ها باید در خط مقدم باشند.
مدیرکل تبلیغات اسلامی هرمزگان هم در ادامه همین مبحث گفت: از دستگاه های فرهنگی و رسانه ها انتظار می رود در این حوزه تلاش بیشتری کنند.
وی خاطرنشان کرد: امر به معروف و نهی از منکر با وجود ریشه دار بودن،یکی از نوترین و موثرترین شیوه های تعامل اجتماعی انسان هاست و اگر شهروندان یک جامعه ای هم مسئولیت پذیر باشند و هم پاسخگو، بسیاری از اتفاقات و رفتارهای ناپسندی که در جامعه صورت می گیرد، ریشه کن خواهد شد.
رئیس ستاد احیای امر به معروف ونهی از منکر هرمزگان به نقش رسانه ها در امر به معروف و نهی از منکر اشاره داشت و گفت: رسانه ها نقش اساسی در فرهنگ سازی جامعه دارند به تبع رسانه ها اگر بیایند آسیب شناسی کنند و ظرفیت ها را بشناسانند و یک بازخوانی داشته باشند و قلمروهای شرعی و قانونی امر به معروف و نهی از منکر را تعیین و تبیین کنند و نشست های علمی برگزار کنند موجب کاهش مسائل و مشکلات در جامعه می شود.
در یک مثال ساده می توان گفت اگر اهالی محلی ببینند که نانوای محلشان نان بی کیفیت پخت می کند و چند نفر پشت سرهم برای ارتقای کیفیت نان تذکر دهند و یا درخصوص آلودگی کوچه و خیابان اگر چند نفر از افراد تذکر دهند و یا اینکه مغازه داری را که در کنار مغازه خود اقدام به کاشت نهال کرده و یا راننده تاکسی که با اخلاق و رفتار خوش با مسافران رفتار می کند تشویق کنند، این ها خود از مصادیق امربه معروف و نهی از منکر است که مردم می توانند عکس العمل نشان دهند و از خوبی ها تعریف و زشتی را یادآورشوند و همین امر به طور گسترده در عالم سیاست و جناح های سیاسی داشته باشیم.
** امربه معروف و نهی از منکر شیرین ترین و موثرترین شیوه های تعامل اجتماعی بشری
رئیس ستاد احیای امر به معروف ونهی از منکر هرمزگان گفت: امربه معروف و نهی از منکر یکی از شیرین ترین و موثرترین شیوه های تعامل اجتماعی بشری است که حوزه گسترده ای دارد.
وی بیان داشت: امر به معروف و نهی از منکر آثار و برکات فراوان معنوی، اقتصادی، اجتماعی ، سیاسی و غیره دارد که از لحاظ معنوی نجات از قهر خداست و بهره برداری از الطاف خداست و از لحاظ اقتصادی اینست که کسب ها حلال می شود و عمران و آبادانی در جامعه شکل می گیرد، محیط بازار سلامت خودش را به دست می آورد و فرهنگ کار ترویج و نهادینه می شود
از لحاظ اجتماعی هم آن است که عدالت اجتماعی برقرار می شود و بسیاری از آسیب ها و ناهنجاری اجتماعی برطرف می شود و برکات سیاسی آن نیز اینست که اگر امر به معروف و نهی از منکر در جامعه حاکم شود اشرار و نااهلان دیگر جایی پیدا نخواهند کرد که بخواهند مردم را زیر فشار قرار دهند.
رئیس ستاد امربه معروف و نهی از منکر هرمزگان یادآورشد: امر به معروف یعنی نظارت همگانی جامعه ای که در آن دولت مسئولیت پذیر و پاسخگو و مردم مسئولیت پذیر هستند و امربه معروف یعنی اینکه بی تفاوت نسبت به محیط پیرامونی خود نباشیم و فرهنگ نظارت همگانی در جامعه حاکم باشد و اگر این نظارت همگانی شکل نگیرد و نسبت به محیط پیرامونی و اجتماعی خودمان بی تفاوت باشیم مشکلات بسیاری در جامعه ایجاد می شود.
*شعاع گسترده از رفتارهای ریز فردی تا مسائل کلان سیاسی
حجت الاسلام اسماعیلی اضافه کرد: حوزه امر به معروف و نهی از منکر بسیار وسیع و گسترده است و تمام رفتارها و کردارهای نیکو و تمام رفتارها و اندیشه های زشت و ناپسند را دربر می گیرد.
این مقوله از رفتارهای ریز فردی گرفته تا مسائل کلان سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را شامل می شود.
این مسئول یادآورشد: براساس اصل هشتم قانون اساسی امر به معروف و نهی از منکر سه شکل دارد و آن امر به معروف دولت نسبت به مردم ، مردم به دولت و مردم به مردم است.
یعنی هم دولت می تواند به مردم امر و نهی کند که در قالب قوانین، لایحه و دستورالعمل هاست و هم مردم می توانند دولت را مخاطب قرار دهند و آن را امر و نهی کنند و هم اینکه مردم موظفند نسبت به خودشان امر و نهی کنند و این صراحت و اصل هشتم قانون اساسی است.
رئیس ستاد اقامه نماز هرمزگان هم گفت: بنابراین امر به معروف واجبی است که احساس مسئولیت را در افراد جامعه پررنگ تر می کند و اگر این احساس مسئولیت در جامعه شکل بگیرد، خیلی از مسائل و مشکلات حذف می شود.
رئیس ستاد اقامه نماز هرمزگان هم یادآورشد: بین امربه معروف و نهی از منکر و حاکمیت ارتباطی وجود دارد و اگر دقت کنید در جامعه ای که زندگی می کنیم مسئولان حکومت اسلامی چهار وظیفه برعهده دارند و آن اقامه نماز، احیای زکات، امر به معروف و نهی از منکر است.
فروزان نژاد تاکید کرد: بنابراین مردم باید در این فضاسازی حضور داشته باشند و هم دولت امکانات را فراهم کند که زمینه اقامه امر به معروف و نهی از منکر و پذیرش مردم در جامعه فراهم شود.
این فضا را باید دولت ایجاد کند که اگر علما، حوزه های علمیه و دیگران امربه معروف و نهی از منکر کردند، طرف مقابل از برخورد ناراحت نشود بلکه چکار کند که عیب خود را چگونه برطرف کند.
نتیجه اینکه امر به معروف و نهی از منکر از واجبات الهی و جز فروع دین اسلام است که در احکام دین اسلام به تمام واجبات و مستحبات معروف و به تمام محرمات و مکروهات منکر گفته می شود ، بنابراین واداشتن افراد جامعه به انجام کارهای واجب و مستحب امربه معروف و بازداشتن آن ها از کارهای حرام و مکروه نهی از منکر است.
با منکر نمی شود نهی از منکر کرد، با ناسزاگویی و کلمات نامناسب نمی توان نهی از منکر کرد.
در حقیقت برای امر به معروف و نهی از منکر باید از خودمان شروع کنیم و پس از بازداشتن خود از منکر و نهادینه کردن معروف در خویشتن،این دایره را بزرگ کنیم تا مصداق عالم بی عمل و رطب خورده منع کننده از رطب نباشیم.
۷۱۹۵/۲۰۹۴
خبرنگار: رقیه غلامی زاده **تنظیم و انتشار: هومن محمدکرمی