دستگاه دیپلماسی و تبیین ابعاد و پیامدهای ترور شهید سلیمانی

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار سیاسی ایرنا، بامداد سیزدهم دی ماه ۱۳۹۸ برابر با سوم ژانویه۲۰۲۰، دولت آمریکا با حمله پهپادی در خاک کشور عراق سردار «قاسم سلیمانی» فرمانده سپاه قدس و «ابومهدی المهندس» معاون سازمان نیروهای مردمی عراق را به همراه ۸  نفر دیگر از محافظان آن‌ها به شهادت رساند. شهید سلیمانی به دعوت رسمی دولت عراق به این کشور سفر کرده بود که در فرودگاه بغداد مورد حمله پهپادهای آمریکایی قرار گرفت. دستگاه دیپلماسی از همان ساعات اولیه وقوع این حادثه تروریستی تلاش‌های خود را برای تبیین این اقدام تروریستی آغاز کرد و در یک سال اخیر علاوه بر همراهی با دستگاههای مرتبط برای پیگیری و به میز محاکمه کشاندن آمران و عاملان این اقدام تروریستی، نقش غیر قابل انکاری در آشکار کردن ماهیت تروریستی رژیم حاکم بر آمریکا داشته است.

مروری بر اقدامات وزرات خارجه

در نخستین سالگرد شهادت سردار سلیمانی، سخنگوی وزارت امورخارجه و نیز معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزیر امور خارجه در روزهای اخیر گزارشی از اقدامات یک سال اخیر وزارت امورخارجه در پیگیری ابعاد بین المللی ترور شهید سلیمانی را ارائه و منتشر کردند. «سعید خطیب زاده» ۸ دی، در نشست خبری با اصحاب رسانه باتشریح اقدامات وزارت خارجه برای پیگیری شهادت سردار سلیمانی  گفت: وزارت امور خارجه بعد از این مسئله به صورت تمام قد وارد ماجرا شد. اصلی‌ترین هدف ما روشن شدن ماهیت این اقدام تروریستی بود که با ابزارهای دیپلماتیک این هدف را دنبال کردیم.»

گزارش تفصیلی و همراه با جزییات «محسن بهاروند» معاون امور حقوقی و بین‌المللی «محمدجواد ظریف» هم حکایت از تلاش یک ساله و مداوم این وزارتخانه در واکنش به ترور غیرانسانی شهید سلیمانی داشت. مهم‌ترین اهداف وزارت امورخارجه در پیگیری شهادت سردار سلیمانی، ابتدا برداشتن نقاب صلح طلبی و حقوق بشر خواهی دولت آمریکا و نشان دادن خشونت عریان و بی‌اعتنایی به قوانین بین المللی بود. در این مسیر وزارت امور خارجه با توجه به پروپاگاندای سنگین رسانه‌ای، سیاسی و بین المللی دشمن، با دشواری‌های بسیاری مواجه بود. هدف و مسوولیت دیگری که وزارت خارجه طی این مدت عهده دار آن بود، تشریح و تبیین عملکرد و اقدامات شهید سلیمانی در مبارزه با پدیده تروریسم و مظهر آن یعنی داعش بود. منطقه غرب آسیا جز با تلاش و مبارزه خستگی ناپذیر فرماندهان ایران و عراق از وجود تروریسم داعشی پاک نمی شد و این مهم با ترور شهید سلیمانی باید بارها و بارها تکرار شده و مورد توجه قرار می گرفت. هدف دیگر وزارت خارجه تلاش برای ایجاد محکومیت جهانی این اقدام بود. گرچه ایالات متحده آمریکا نشان داد که چندان به قوانین بین المللی و دیدگاه‌های دیگر کشورهای جهان پایبند نبوده و اعتنایی ندارد اما این اصل مانع از تکاپوی یک ساله برای محکومیت ترور سردار سلیمانی در محافل بین المللی نشد. در مسیر اجرای اهداف اشاره شده با وجود شیوع کرونا در جهان و کاهش بی‌سابقه دیدارهای دیپلماتیک، وزارت امورخارجه کارنامه موفقی دارد که بهاروند در بخشی از گزارش خود با رعایت اصل محرمانگی به آن ها اشاره کرده است:

 الف) مواضع علنی وزیر امور خارجه: ظریف طی یک سال گذشته ۱۲ بار درباره شهادت سردار سلیمانی به صورت رسمی و علنی اعلام موضع کرده است. از این موارد می‌توان به اعلام موضع در دیدار حضوری با «محمد بن عبدالرحمن بن جاسم آل ثانی» وزیر امور خارجه قطر، «فواد حسین» وزیر خارجه عراق و «فائق زیدان» رییس شورای عالی قضایی عراق، «استف بلاک» وزیرامور خارجه هلند اشاره کرد. ظریف در صدها گفت و گو و دیدار غیررسمی و نیز توییت‌های متعدد درباره ابعاد و تبعات ترور شهید سلیمانی سخن گفته است که می‌توان به سخنان وی در حاشیه نشست امنیتی مونیخ سال گذشته، گفت و گو با «فرید زکریا» در شورای روابط خارجه در نیویورک، گفت و گو با شبکه تلویزیونی سی ان ان اشاره کرد.

ب) پیگیری ترور از طریق سازمان ملل متحد: بر اساس گزارش معاون حقوقی وزیر امورخارجه، طی یک سال گذشته ۵ فقره یادداشت سیاسی و حقوقی نزد شورای امنیت سازمان ملل متحد و دبیر کل آن سازمان ثبت و بعنوان سند سازمان ملل منتشر شده است. نامه‌های مختلف به رییس شورای امنیت، دبیرکل سازمان ملل و نهادهای بین المللی دیگر نوشته شده و دیدارهای متعدد در سطح نمایندگی‌ها، وزرا و قائم مقام و معاونان وزیر بین ایران و کشورهای مختلف جهان برقرار شده است.

ج) فعالیت‌ها و رایزنی های فرهنگی: نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در کشورهای مختلف با وجود بحران کرونا میزبان ۲۰۰ مراسم یادبود، ۸۰۰ مقاله و تحلیل از ترور شهید سلیمانی، ۱۵۰ گفت و گوی تلویزیونی، رادیویی و مطبوعاتی توسط نمایندگان و سفرا، صدها یادداشت رسمی، نیمه افراشتن پرچم از مهم‌ترین اقدامات صورت گرفته در مجموعه وزارت امورخارجه به منظور تبیین جایگاه شهید سلیمانی و نیز تشریح ترور غیرانسانی ایشان بوده است.

تلاش‌های وزارت امورخارجه به منظور بیان حقایق ترور شهید سلیمانی سبب شد که گزارشگر ویژه سازمان ملل، ترور سپهبد قاسم سلیمانی را نقض قوانین بین المللی خوانده و تصریح کند: در این عملیات یک مقام بلندپایه ایران که یک کشور با حق حاکمیت است، هدف قرار گرفت. «اگنس کالامارد» تیر ماه سال جاری در نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد تاکید کرد: «ایالات متحده آمریکا نتوانسته است، اسناد و شواهدی محکم درباره ضرورت حمله به کاروان حامل سردار سلیمانی ارائه کند. بر همین اساس عملیات آمریکا در به شهادت رساندن فرمانده نیروی قدس سپاه نقض منشور ملل متحد است». 

روشن‌سازی ابعاد جنایت برای جهان

دفاع پیشدستانه، عنوان ادعایی مقامات کاخ سفید در توضیح دلیل ترور سردار سلیمانی بود. این ادعا اگر تلاش بی وقفه وزارت امورخارجه وجود نداشت می‌توانست مبنای تازه ای بر مشروعیت بخشی به اقدامات تروریستی آمریکا باشد؛ اما اقدامات صورت گرفته طی یک سال گذشته این بهانه را از کاخ سفید گرفت. این تلاش‌ها اما پایان کار نیست. خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه در این زمینه تاکید کرده است: «آمرین این مسئله در دولت آمریکا را تا زمانی که در محضر عدالت نیاوریم، متوقف نخواهیم شد. این مسئله بعد از ۲۰ ژانویه نیز پیگیری خواهد شد. بخش مهمی از دیدارهای وزیر خارجه در این باره بوده است. تقریبا هیچ دیدار و تماسی نبوده است که وزیر خارجه در این رایزنی نکند.»

به گفته بهاروند معاون حقوقی وزیر امورخارجه، آمر این اقدام تروریستی «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکاست و وزیر امور خارجه، رییس ستاد مشترک، رییس سازمان سیا و مشاور امنیت ملی این کشور از مشاوران ترامپ در این اقدام غیرانسانی هستند. فرماندهان و خلبانان پایگاه‌های آمریکایی و منابع اطلاعاتی محلی هم از مباشران این ترور به شمار می‌روند که ایران طی یک سال گذشته با همکاری های بین المللی و منطقه‌ای تلاش کرده است آن‌ها را شناخته و بستر موردنیاز برای مجازات را آماده کند. اخراج نیروهای آمریکا از عراق به عنوان مهم‌ترین پاسخ ایران به ترور سردار خود در نتیجه رایزنی های گسترده وزارت امورخارجه با همتایان و مسوولان عراقی بوده است. بغداد به عنوان میزبان رسمی شهید سلیمانی، در واکنش به ترور وی همان روزهای ابتدایی وقوع این اقدام خواستار خروج کامل نیروهای آمریکا از خاک این کشور شد.