استغفار یعنی حق الناس را ادا کنیم

 آیت‌الله نصرالله شاه‌ آبادی، مباحث علمی که ستون دین را تقویت کند را مقدم بر دعا دانست و گفت: مباحث علمی و دعا قابل جمع هستند، انسان می‌تواند فرصت خود را تقسیم کند و بخشی از آن را به یادگیری و بخشی از آن را به تلاوت دعا بپردازد.
او یکی از مهمترین و مقدم‌ترین برنامه‌ها در شب‌های قدر را پاک کردن دل‌ها از گناه عنوان و اظهار کرد: معنای استغفار این است که خدایا من تو را نمی‌دیدم و خلاف کردم و اگر تو را می‌دیدم جسارت نمی‌کردم. اولین زمینه استغفار معذرت‌خواهی از حق است چرا که گنهکار هتک حضور او را کرده است
 متن گفت وگوی شفقنا با آیت الله شاه آبادی را می خوانید:
* بهترین عبادت در شب‌های قدر چیست؟
بهترین عبادت در این شب‌ها انجام واجباتی است که در ایام دیگر ترک شده است. انسان سعی کند اگر نمازی از او ترک شده به جا بیاورد. مستحبات زیاد است؛ ولی انسان نماز مستحب را نخواند هم، مواخذه‌اش نمی‌کنند؛ اگر بخواند یک مقدار زعفران روی غذایش می‌ریزند اما نماز قضا را باید به جا آورد. ادای واجباتی که به گردن انسان است از هر برنامه‌ای بهتر است. مستحبات جای واجبات را نمی‌گیرد و غضب الهی را هم نمی‌خواباند.
* برای کسانی که واجبی بر گردنشان نیست چه پیشنهادی دارید؟
یکی از مهمترین و مقدم‌ترین برنامه‌ها در شب‌های قدر پاک کردن دل‌ها از گناه است. لذا استغفار، از اعمال مهم این شب‌هاست. چرا که قلب، بدون پاک شدن، مرکز فیض خداوند قرار نمی‌گیرد. اول باید قلب را پاک کرد و بعد آن را در مقابل فیوضات الهی قرار داد. باز در مرحله دوم جنبه ایمان است. جنبه ایمانی ما به ولایت امیرالمومنین علیه السلام محقق می‌شود و لذا یکی از اعمال مستحب در این شب لعن بر قاتلین حضرت است. وقتی که دل پاک و ایمان محقق شد، این دل مرکز فیض الهی قرار می‌گیرد و فیوضاتی که درباره آن گفته شده «لیله القدر خیر من الف شهر» بر دل نازل می‌گردد. باید به این آیه دقت کرد. معنای اینکه شب قدر بهتر از هزار شب است چیست؟ در واقع همه عنایات الهی در این شب واقع می‌شود؛ اما این احتیاج به ظرف دارد. عنایت نازل می‌شود و  ظرف نگهداری آن قلب است.  این قلب باید آمادگی پیدا کند. این قلب باید از کینه و دشمنی و گناه و پلیدی پاک شود تا نور خدا به آن بتابد.
* منظور شما از استغفار بیان همان اذکاری است که در این خصوص بیان شده است؟
معنای استغفار این است که خدایا من تو را نمی‌دیدم و خلاف کردم و اگر تو را می‌دیدم جسارت نمی‌کردم. اولین زمینه استغفار معذرت‌خواهی از حق است چرا که گنهکار هتک حضور او را کرده است. لذا یکی از سوال‌های قیامت این است که تو من را حاضر نمی‌دیدی یا حضور مرا محترم نمی‌شمردی؟ گنهکار نه می‌تواند بگوید تو را حاضر نمی‌دیدم و نه می‌تواند بگوید حضور تو را محترم نمی‌شمردم چرا که در مقابل یک بچه هم انسان دست به گناه نمی‌زند لذا اولین مرحله اسغفار، استعاذه و سپس طلب عفو کردن است.
* کسی که حق الناس بر گردنش هست چطور باید استغفار کند؟
استغفار یعنی اینکه شخص هم حق خدا را ادا کند و هم حق الناس را ادا کند. حال اگر یک دفعه نتواند این کار را بکند تدریجا این کار را انجام بدهد. شب احیاء در حسینیه آهن‌فروش‌ها در تهران در ایامی که خشک‌سالی بود، احیا گرفته بودیم. آیه «استغفروا ربکم» را خواندم و گفتم خدا به ما وعده یاری داده است. گفتم بیایید ما امتحان کنیم. از فردا هرکسی به مردم بدهکاری دارد و یا حقی به گردنش هست ادا کنید تا ببینیم «یرسل السماء علیکم مدرارا» محقق می‌شود یا خیر.
دعا که تمام شد یک بارانی گرفت که عبای نازکم را بین قبا گذاشتم که خیس نشود. استغفار یعنی حق مردم را تدریجا ادا کنیم و از خدا هم معذرت‌خواهی کنیم.
* گروهی معتقدند پرداختن به مباحثه علمی و یادگیری مباحث دینی برای کسانی که معانی دعاهای وارد شده در شبهای قدر را متوجه نمی‌شوند بهتر از تلاوت این ادعیه است. نظر شما چیست؟
البته خواندن ادعیه‌ای که انسان معنای آن را نفهمد خوب است و ثواب هم دارد اما اثر چندانی ندارد. سازندگی و تاثیر بحث علمی در چنین شرایطی بیشتر است. به خصوص اگر بحث علمی مربوط به اصول و فروع دین باشد افضل و مهم‌تر است. اگر کسی واقعا احکام دینش را نمی‌داند آموختن احکام برای او واجب است و خوب است از فرصت استفاده کند و در کنار کسانی که این مسائل را می‌دانند به آموزش بپردازد. در اسلام به آموزش علم تاکید فراوانی شده و حتی داریم که رسول خدا صل الله  علیه و آله وارد مسجد  شدند، دیدند جمعیتی نشسته‌اند. عده‌ای به عبادت مشغول بودند و عده‌ای به بحث، حضرت به جمع اهل بحث پیوستند و گفتند این بحث‌های اعتقادی افضل است لذا وقتی انسان معانی در ادعیه را نفهمد بهتر است به بحث‌های اعتقادی و یا مطالعه ترجمه همین دعاها بپردازد.
* در صورتی که انسان معانی را متوجه شود، بحث علمی بهتر است یا تلاوت دعا؟
مباحث علمی که ستون دین را تقویت کند یقینا بر دعا مقدم است. البته اینها قابل جمع هست. انسان می‌تواند فرصت خود را تقسیم کند و بخشی از آن را به یادگیری و بخشی از آن را به تلاوت دعا بپردازد.
* برنامه شما در این شب‌ها چه است؟
تا زمانی که می‌توانستم به منبر بروم در شب‌های قدر به عنوان یک طلبه وظیفه خود می‌دانستم تا با مردم درباره اهمیت این شب‌ها صحبت کنم. باید تلاش شود که جامعه به خوبی فضیلت شب‌های قدر را درک کند.
تا زمانی که امام جماعت بودیم، در شب‌های قدر ملزم بودیم که در مسجد با مردم باشیم و در مراسم مسجد شرکت کنیم تا مردم را هم به سمت انجام اموری که لازم است سوق دهیم. از اول شب تا سحر در مسجد بودیم.
برنامه ما در شبهای قدر صحبت کردن درباره اهمیت شب‌های قدر و متوجه کردن مردم به ارزش این شب بود. وقتی هم که جوان‌تر بودیم ۶ شبانه روز نماز قضا می‌خواندیم و بعد تحلیل رفت و نتوانستیم.
* امسال هم همان برنامه‌ها را ادامه می‌دهید؟
اگر حال صحبت کردن داشته باشم دلم می‌خواهد امسال هم به مسجد بروم و مراسم به سرگرفتن قرآن را برگزار کنم. اگر موفق نشدم در منزل به قرائت قرآن مشغول خواهم شد و با همین چهارنفر اهل منزل قرآن به سر خواهیم گرفت.