اجماع عدم تغییر برجام نسبی است؛ نه قطعی

رئیس‌‌جمهوری آمریکا چندی است بر این موضوع تاکید دارد که باید با متحدان اروپایی‌ از نزدیک همکاری کنند و به توافقات بین‌‌المللی بازگردند. لذا اکنون کشورهای اروپایی احساس می‌‌کنند فرصت خوبی ایجاد شده تا مطالباتشان را مطرح کنند. درواقع آنها با موضع‌گیری‌های اخیر یک سنگی انداخته‌‌اند تا ببینند می‌‌توانند به امتیازات بیشتری دست یابند یا ایران را ترغیب کنند که برجام پلاس را مورد موافقت قرار دهد. صحبت‌های وزیر خارجه آلمان درباره توان دفاعی ایران شاید هم عکس‌‌العملی باشد به مصوبه طرح اقدام راهبردی مجلس شورای اسلامی برای لغو تحریم‌‌ها؛ زیرا جو بایدن نیز پس ‌از این مصوبه مجلس به‌ نوعی عکس‌‌العملی هرچند ضعیف‌‌تر نسبت‌به این مساله از خود نشان داد. تا قبل از این موضوع، بایدن اصرار داشت که آمریکا به برجام بازمی‌گردد اما بعد از این مصوبه او تاکید کرد که بازگشت به برجام، کار بسیار مشکلی است و ما باید با اروپایی‌ها صحبت ‌کنیم. مشخصا یکی از عللی که ترامپ نتوانست در عرصه بین‌المللی آن‌گونه که می‌خواهد بر ایران فشار وارد کند، عدم همراهی اروپا با سیاست‌های او بود؛ همراهی‌ای که به نظر می‌رسد از ماه آینده با بایدن صورت گیرد و این امر نگرانی‌هایی درخصوص تنش‌های سیاسی ایران و اروپا در چند هفته اخیر به وجود آورده است. در راستای بررسی این مساله  گفت‌وگویی با عبدالرضا فرجی‌راد، سفیر پیشین ایران در نروژ داشته است که در ادامه می‌خوانید.

  ریشه تنش‌های سیاسی اخیر ایران و اروپا چیست؟

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از روز نو :مساله ایران و اروپا و مشکلاتی که وجود دارد به دو علت برمی‌گردد؛ نخستین اختلاف بر سر برجام است که اظهارنظرهای متفاوتی از سوی اروپایی‌ها در خصوص آن شنیده می‌شود. هایکو ماس،‌ وزیر خارجه آلمان گفته بود که برجام باید به مسائل دیگر نیز برسد که حساسیت‌های زیادی ایجاد کرد اما بلافاصله پس از آن برخی کشورهای اروپایی آن را اصلاح کردند. برای نمونه، اتریش که میزبان برجام بوده و به نحوی برای خود حق آب و گل در خصوص برجام قائل است نیز در موضعی صریح گفته است که نباید تغییری در برجام ایجاد شود. دیدگاه‌ها متفاوت است اما پس از مواضع تند وزیر خارجه آلمان، اروپایی‌ها آن را تا حدودی تعدیل کردند. این بخش از اختلافات ایران و اروپا تا حدودی به پیروزی جو بایدن ارتباط دارد؛ زیرا آنها تصور می‌کنند که امروز دیگر شریکی مطمئن دارند. علت دوم اختلافات ایران و اروپا در روزهای اخیر مساله حقوق بشر بوده است که از اول آنها نیز در خصوص اعدام در ایران حساسیت نشان داده‌اند. اعدام اخیر نیز به علت اینکه این شخص در فرانسه ساکن بوده و روی آن حساسیت داشته است و به همین علت فرانسه در حال تحریک سایر کشورهای اروپایی است تا اطلاعیه صادر کنند و به نحوی آنها میدان‌گردانی کرده‌اند. این ادعاهای اروپا از گذشته وجود داشته اما امروز نیز به‌عنوان یکی از دو علت اختلافات ایران و اروپاست.

با توجه به نزدیک شدن دولت بعدی آمریکا با اروپا آیا فشارها در سایر حوزه‌ها بر ایران افزایش می‌یابد؟

در یک هفته اخیر، زمانی که مواضع سیاستمداران مختلف را مشاهده می‌کنیم، بیشتر روی عدم تغییر برجام تاکید شده است. برخی از کشورها بر این باور هستند که برجام باید به همین شکل باقی بماند و در کنار آن گفت‌وگوهای دیگر شکل گیرد که می‌تواند حتی منطقه‌ای نیز باشد. وزیرخارجه روسیه نیز به گونه‌ای بر ایجاد گفت‌وگوهای منطقه‌ای صحه گذاشت و بر حفظ برجام سابق تاکید کرد. از سوی دیگر چین نیز گفته است که گفت‌وگوی ایران با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس باید مجزا از برجام باشد. ایران نیز از ابتدا خواستار گفت‌وگو با کشورهای منطقه بوده و بارها اعلام آمادگی کرده و حتی در این راستای طرح هرمز نیز مطرح شده است. آنچه امروز مشخص است و غالب طرف‌های برجام بر آن تاکید دارند، عدم تغییر در برجام است. بنابراین فشار برای تغییر برجام خواهد بود اما موانع پیش روی افرادی که چنین خواسته‌ای دارند زیاد است و عملا بعید به نظر می‌رسد تا این امر محقق شود. باید در این خصوص هوشیار بود که چگونه اجماع صورت می‌گیرد و چگونه جمع‌بندی خواهد شد. در این میان صحبت‌های وزیر خارجه آلمان درباره توان دفاعی ایران شاید هم عکس‌‌العملی باشد به مصوبه طرح اقدام راهبردی مجلس شورای اسلامی برای لغو تحریم‌‌ها زیرا جو بایدن نیز پس ‌از این مصوبه مجلس به‌ نوعی عکس‌‌العملی هرچند ضعیف‌‌تر نسبت به این مساله از خود نشان داد.

  تا چه میزان درخواست ایجاد تغییرات در برجام می‌تواند منطقی باشد؟

بیانیه اخیر سه کشور اروپایی عضو برجام یعنی فرانسه،‌ انگلیس و آلمان در رابطه با نصب سه آبشار سانتریفیوژهای پیشرفته در کارخانه غنی‌سازی نطنز و تاکیدشان بر این موضوع که این اقدام مغایر برجام است در حالی صورت گرفته است که البته صحبت هایکو ماس نیز نقض برجام محسوب می‌شود. آمریکا با ورود ترامپ به کاخ سفید از برجام خارج شد و ایران را تحت شدیدترین فشارهای اقتصادی قرار داد اما جو بایدن رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا فعلا اعلام کرده که قصد دارد به توافق برجام بازگردد. لذا در رابطه با عملکرد آمریکا باید دو آمریکای قبل و بعد از ترامپ را در نظر بگیریم. کشورهای اروپایی بعد از خروج آمریکا مدام می‌گفتند که ما تحت ‌فشار واشنگتن بودیم و شرکت‌های خصوصی‌‌مان نیز اگر در صورت همکاری با ایران جریمه می‌‌شدند خودشان باید جریمه می‌پرداختند و لذا ریسک نکردند. کشورهای اروپایی باوجود تحت‌ فشار بودن باید راهکاری‌هایی را برای همکاری با ایران پیدا می‌‌کردند تا از اقتصاد کشورمان حمایت کنند. متاسفانه نه اروپا و نه آمریکا به تعهداتشان عمل نکردند. لذا این کشورها اکنون نمی‌‌توانند خواهان آن باشند که بعد از توجه به تحولات صورت‌گرفته در آمریکا، برجام دیگری تنظیم شود و این درخواست، خارج از مفاد برجام است.

منبع:آرمان ملی