نقش تغذیه در سلامت بدن و پیشگیری از بیماری‌ها

رییس دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه سردی هوا باعث سردی و رطوبت در بدن می‌شود، گفت: مزاج فصل زمستان به ‌دلیل بارندگی‌ها، سردی همراه با رطوبت یا به بیان دیگر سرد و تر است و افراد باید سبک زندگی خود را با قرار گرفتن در هر فصل همراه کنند.
دکتر مهدی یوسفی افزود: نخستین موردی که در این فصل باید به آن توجه شود پوشش بدن است و به همه افراد به‌خصوص افرادی که مزاج سرد دارند توصیه می‌شود لباس‌های پشمی و گرم بپوشند و در حد امکان موقع بیرون آمدن از منزل از کلاه یا پیشانی بند استفاده کنند و ناحیه سر را بپوشانند، به‌ویژه کسانی که سینوزیت دارندو افرادی که سردی در دست و پا دارند باید خودشان را بپوشانند.
وی با بیان اینکه مصرف غذاهای با طبع گرم برای زمستان مناسب‌تر است، ادامه داد: به دلیل مزاج سرد و تر در فصل زمستان باید از خوردن غذاهایی که طبع سرد و ‌تر دارند خودداری شود، هر فصل سال مزاج خاص خود را دارد و با توجه به مزاج آن فصل باید موادغذایی خاص و مناسب مصرف شود.

رییس دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: مصرف غذاهای گوشتی در فصل زمستان موجب افزایش قوای بدن می‌شود، به دلیل اینکه سیستم هضم بدن قوی‌تر است و حرارت به داخل بدن می‌رود، بر عکس اینکه در فصل تابستان سیستم هضم بدن ضعیف‌تر بوده و اینگونه تغذیه مناسب نیست، اما در فصل زمستان توصیه می‌شود.
وی با بیان اینکه بهتر است در فصل زمستان شام در حد فاصل ساعت‌های هفت و هشت شب میل شود تا افراد با مشکلاتی همچون اضافه وزن، سوزش معده مواجه نشوند و خواب راحتی داشته باشند، افزود: در هر فصل باید میوه فصل مصرف شود و در شب‌های زمستان باید از خوردن میوه‌هایی همچون خیار و گوجه و انواع سالادهایی که مزاج سرد دارند خودداری گردد، اما در مقابل توصیه می‌شود که میوه‌هایی مانند سیب، انار، نارگیل و انگور یا میوه‌های خشک همچون انجیر، مویز و توت خشک که عارضه‌ای ندارند مصرف شود.
یوسفی ادامه داد: استفاده از نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های با طبع گرم مانند سکنجبین، آویشن، گل محمدی،اسطوخودوس و زنجبیل و همچنین مصرف عرق‌های بیدمشک، بهارنارنج و نعنا در این فصل توصیه می‌شود، ضمن اینکه باید از مصرف آب سرد و لبنیات تا حد امکان خودداری شده و در صورت استفاده از لبنیات، به‌همراه چاشنی میل شود.
 طبیب سنتی و عضو هیأت علمی دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز گفت: سلامت دستگاه گوارش و مصرف غذاهای متناسب با مزاج و ویژگی‌های ذاتی هر فرد جزو اصول مهم و کلیدی در حفظ سلامت از دیدگاه طب سنتی است.
دکتر ملیحه متوسلیان افزود: توجه به سلامتی دستگاه گوارش و مصرف غذاهای متناسب با مزاج یا ویژگی‌های ذاتی هر فرد از اصول مهم و کلیدی حفظ سلامتی در مکتب حکمی طب سنتی ایران به شمار می‌رود.
وی ادامه داد: در متون طب ایرانی برای هر فصل توصیه‌های تغذیه‌ای متناسب با تغییرات آب و هوا داده شده است و با توجه به سردشدن هوا این توصیه‌ها در ۲ بخش توصیه‌های مرتبط با الگوی صحیح غذاخوردن و توصیه‌های مربوط به موادغذایی تفکیک شده است.
عضو هیأت علمی دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد درخصوص الگوی صحیح غذاخوردن، گفت: آغاز کردن غذا با نام خدا و پایان آن با حمد پروردگار، اهمیت دادن به صرف وعده صبحانه، شستن دست‌ها قبل و بعد از هر غذا، خوب جویدن غذا، پرهیز از درهم خوری و ترکیب غذاهای مختلف در یک وعده، پرهیز از نوشیدن مایعات به ویژه نوشابه‌های گازدار همراه غذا، نشسته غذا خوردن، توجه و تمرکز بر غذا و نه تلویزیون و موبایل، نخوابیدن سریع بعد از غذا، رعایت فاصله زمانی بین شام تا خواب و عدم استفاده از غذاهای چرب و سنگین در وعده شام همواره توصیه می‌شود.
وی با بیان اینکه مصرف موادغذایی سالم، مفید و مقوی همواره مورد تأکید است افزود: انتخاب نان مناسب و سازگار با دستگاه گوارش، استفاده از سبزی خوردن و زیتون همراه غذا و پرهیز از شوری‌ها و ترشی‌های سرکه‌دار، مصرف سبزی‌ها و میوه‌های فصل مانند انار، به، کدو حلوایی، ترب، شلغم و زردک و غذاهایی مانند خورشت‌های به آلو، سیب آلو و کدو حلوایی و همچنین دسر و ته‌چین، هویج پلو، حلوای هویج، مربای شلغم، مربای به، رب انار و رب به از مواردی هستند که استفاده از آنها توصیه شده است.
متوسلیان ادامه داد: نان سنگک بیشتر برای معده‌های دارای سردی و رطوبت توصیه می‌شود همچنین نان‌های حجیم که درصد جوش شیرین بیشتری دارند برای مبتلایان به علائم گوارشی توصیه نمی‌شوند.
وی گفت: همچنین با آغاز سرد شدن هوا از عناب، زرشک، بادام و مغزها نیز بهره‌مند می‌شویم، ضمن اینکه شیره انگور، شیره توت و مویز می‌توانند به عنوان شیرین ‌کننده همراه چای کمرنگ و سایر نوشیدنی‌ها مصرف شوند.

عضو هیأت علمی دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه در کنار مصرف غذاهای سالم، مفید و مقوی باید به پرهیزهای غذایی هم توجه شود، افزود: از مواردی همچون پرخوری (حتی غذای سبک)، درهم‌خوری (حتی غذای سودمند)، سنگین‏ خوری (حتی به مقدار معمول) و مصرف غذاهای خمیری و سرخ شده و چرب مانند نان‌های خمیری، کته، ماکارونی چرب، الویه با گوشت‌های صنعتی، سوسیس، حلیم و آش گوشت غلیظ، پنیر پیتزا و فست‌فودها باید به‌شدت پرهیز شود.
وی در ارتباط با مصرف مقدار زیاد یا مکرر غذاهای خاص در برخی گروه‌ها، ادامه داد: به افراد دارای ضعف گوارش (نفخ، ترش و امثال آن) مصرف شیر، ماست، دوغ، خامه، شیرینی‌‏های چسبنده و چرب، مرغ ماشینی و سفیده تخم‌ مرغ و غذاهای نفاخ از قبیل حبوبات و به افراد مستعد خشکی پوست، بی‌‏خوابی و شقاق مقعد، مصرف قهوه، نسکافه و شکلات تلخ به ‌ویژه در ساعات عصر و شب، ادویه‏ جات گرم و خشک و تندوتیز مانند فلفل قرمز، خردل و سس‌های تند، ترش مزه‏ ها مانند سرکه و آبغوره و انواع ترشی‌های خانگی، شورمزه‏ ها مانند خیارشور، پنیر شور و نمک زیاد در غذا و گوشت گاو، سوسیس و کالباس و غذاهای سرخ کرده توصیه نمی‌شود.
متوسلیان گفت: نکته قابل توجه این است که در  طب ایرانی انتخاب خوراکی‌ها باید متناسب با مزاج فرد و دستگاه گوارش صورت گیرد، به عنوان مثال افرادی که زمینه سردی مزاج و ضعف هاضمه دارند در فصل سرد سال باید از مصرف خوراکی‌هایی مانند ماست، شیر، هندوانه، خیار و گوجه‌فرنگی اجتناب کنند و در صورت ضرورت استفاده از این مواد توصیه می‌شود همراه با مصلحات مصرف شود و به ‌طور مثال شیر همراه با شکر و عسل استفاده گردد.