فریاد دلسوزان محیط زیست برای جلوگیری از یک طرح / انتقال آب دریای خزر ۱۰۰ هکتار جنگل را نابود می‌کند

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، مهدیه حسینی نسب؛ * دریاچه خزر به عنوان بزرگترین دریاچه جهان شناخته شده و از این روی به دریای خزر معروف شده است. این دریاچه ۵ کشور را در اطراف خود جای می دهد که شامل اکوسیستم منحصر به فردی است.
متاسفانه طی چند سال گذشته ناملایمت‌هایی را نسبت به این دریاچه شاهد بوده ایم که یکی از این موارد قضیه انتقال آب این دریاچه به فلات مرکزی است.
انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی موضوعی است که چندسالی‌ است مورد بحث کارشناسان قرار گرفته است. این موضوع برای اولین بار به صورت جدی در دولت نهم مطرح شد؛ اما از آن زمان تا دولت دوازدهم اجرای این طرح مسکوت ماند تا اینکه سال گذشته رئیس جمهوری اعلام کرد که دولت آمادگی کامل برای انتقال آب دریای خزر را دارد. سازمان حفاظت محیط زیست نیز همان زمان این اقدام را به شرط رعایت ضوابط زیست محیطی بلامانع دانست.
عیسی کلانتری – رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با انتشار نامه‌ای به وزیر نیرو موافقت این سازمان را با انتقال آب دریای خزر اعلام کرد. این اقدام کلانتری واکنش نمانیدگان مجلس، منابع طبیعی کارشناسان محیط زیست را در پی داشت.    
وقتی به صورت علمی به قضیه انتقال آب دریاچه خزر نگاه نکنیم، شاهد اتفاقاتی خواهیم بود که تا چند نسل آینده مضرات آن را مشاهده خواهیم کرد.طرح انتقال آب دریای خزر باعث نابودی دست کم ۱۰۰ هکتار از جنگل‌های هیرکانی شمالی می‌شود که جبران این کمبود عملا ناممکن است.
برای انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی باید ارزیابی بیشتری شود که از چه مسیری و با چه تکنولوژی انجام می‌شود. آن چیزی که مشخص است جابه‌جایی آب از بخش به بخش دیگری خود به خود اثرات زیست محیطی دارد و ما مجاز نیستیم آب را از آبخیزی به آبخیز دیگری انتقال دهیم. برای این انتقال باید بخشی از اکوسیستم منابع طبیعت را تحت تاثیر قرار می‌دهد و این اکوسیستم جنگل‌ها و منابع طبیعی ما است.   تخریب اکوسیستم با انتقال آبی دریا محسن محمدی، دانشیار دانشگاه گیلان معتقد است طرح به این بزرگی نیاز دارد در چند سال ارزیابی اثرات شود و ارزیابی اثرات انتقال آب دریای خزر باید در اختیار مردم قرار گیرد و حتی امکان دارد این نگرانی‌ها بی مورد باشد، اما این حق مردم است که بدانند برای محیط زیست خود قرار چه اتفاقی قرار است بیفتد و این که کلی گفته می‌شود قرار است آب دریا خزر به فلات مرکزی انتقال یابد اگر این اتفاق با بهترین تکنولوژی و کمترین آسیب زیست محیطی باشد، چون مبهم صحبت می‌شود همراه با نقد‌های وارد است.
محمدی می‌افزاید: در شمال کشور به اندازه کافی جاده‌های احداث شد که باعث تخریب اکوسیستم شود و این انتقال هم تخریب دیگری به بار می‌آورد. بر فرض مثال این انتقال صورت گرفت، برای شیرین کردن آب چه اقداماتی قرار صورت بگیرید و نتیجه نمک‌های بازیافتی از آب دریا چه خواهد شد.
وی می‌افزاید: سوالاتی در این زمینه مطرح است که این انتقال قرار نیست برای یک سال صورت گیرد چه اثرات بلند مدتی خواهد داشت؟
محمدی می‌گوید: آب دریای خزر مشاء است اگر هیچ اثرات زیست محیطی نداشته باشد هم این موضوع در قالب کدام قرارداد با کشور‌های همسایه مورد توافق قرار گرفته که مورد سوء استفاده قرار نگیرد. استاد دانشگاه گیلان معتقد است بهتر است قبل از انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی نکات مثبت و منفی آن ارزیابی شود.
البته بر اساس گفته سازمان حفاظت محیط زیست انتقال آب قرار است از خط لوله نفت در مسیر ری – نکا صورت گیرد، اما منابع طبیعی بر این باور است که بیش از ۱۱ کیلومتر از مسیر پیشنهادی انتقال لوله آب از جنگل‌های هیرکانی عبور می‌کند که درصورت اجرای پروژه تخریب زیادی برای جنگل در پی دارد.
در راستای این انتقال با عملیات خاکبرداری سبب از دست رفتن خاک غنی جنگل‌ها می‌شود و از سوی دیگر شورآبه و پساب ناشی از شیرین کردن آب می‌تواند دریای خزر را با مشکل مواجه کند همچنین تامین نیروی برق برای ایستگاه‌های پمپاژ به جنگل‌های هیرکانی آسیب جدی وارد می‌کند.  
ما نمی‌خواهیم با سوء مدیریت‌ها شاهد قضیه‌ای مشابه دریاچه ارومیه برای دریاچه خزر باشیم. شاهد مشکلات زیست محیطی و شیلات و کاهش سطح آب که به طبع آن به خطر افتادن بنادر نیز خواهیم بود. علاوه بر این‌ها در مبحث اقتصادی نیز طبق برآورد صورت گرفته حدود ۱۵ هزار میلیار تومان که مبلغ هنگفتی نیز است به اقتصاد کشور برای اجرایی این طرح وارد می‌شود.   با انتقال آب دریای خزر صیادی از بین می رود مهدی مدیری، دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی دانشگاه‌های گیلان در این رابطه به خبرنگار ما می‌گوید: با موافقت رئیس سازمان محیط زیست با انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی فریاد دلسوزان محیط زیست بلند شد.
مدیری می‌افزاید: دریاچه خزر یک دریاچه بسته است و هرگونه دستکاری در یک سیستم بسته مانند خزر تبعات غیرقابل جبرانی خواهد داشت، لذا در صورت اجرای این پروژه آب خزر پس‌روی خواهد کرد و تأسیسات و صنایع شمال کشور در کنار صید و صیادی از بین خواهد رفت؛ البته پس‌روی آب تبعات زیادی به محیط زیست وارد می‌کند.
دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی دانشگاه‌های گیلان معتقد است یکی از دلایل‌های مطرح شده در خصوص انتقال آب خزر به سمنان، موضوع مصارف غیرشرب در این استان است که آب مورد نیاز صنایع سنگینی تامین شود.
با توجه به مطالب گفته شده سطح آب دریای خزر حدود ۲۸ تا ۳۰ متر از آب‌های آزاد پایین‌تر است، به همین دلیل انتقال آب بدون پمپاژ مقدور نخواهد بود. ملاحظات و ارزیابی‌های فنی، اقتصادی و محیط زیستی مقرون به صرفه نبودن این طرح را تایید می کند و اجرای آن را موجب خسارت میداند.
مدیری می‌گوید: رئیس جمهور در سفر پیشین خود به استان سمنان به مردم نوید داده بودند که بحث کمبود آب را از طریق انتقال آب دریای خزر تامین می‌کند، وعده‌ای که به نظر اکثر کارشناسان موجب از بین رفتن بخشی از اکوسیستم جنگل‌های هیرکانی و پروژه‌ای که با صرف مالی چندهزار میلیاردی است که با توجه به ازعان دولت به کسری بودجه امری غیر منطقی است. از سویی فعالیت‌های عمرانی در کشور نباید بگونه‌ای باشد که گوشه‌ای از کشور آباد وبه ازای آن گوشه دیگری از کشور دچار خسران و ویرانی شود.