درمان بی‌خوابی با طب سنتی

حیدر عظمایی محقق و پژوهشگر طب سنتی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه کلینیک گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره خواب و استراحت کافی اظهار کرد: خواب و استراحت کافی یکی از نیاز‌های مهم و طبیعی بدن انسان است؛ هرگونه اختلال در خواب می‌تواند در عملکرد روزانه افراد اثری منفی بگذارد، از شایع‌ترین اختلالات خواب می‌توان به بی‌خوابی و وقفه تنفسی در خواب (آپنه) اشاره کرد، حدود ۳۰ درصد از افراد در طول زندگی خود بی‌خوابی را تجربه می‌کنند که از این میان ۱۰ درصد به بی‌خوابی مزمن مبتلا هستند؛ بی‌خوابی در زنان شایع‌تر است و آپنه بیشتر در مردان بروز پیدا می‌کند.

انواع بی‌خوابی

عظمایی بیان کرد: بی‌خوابی به چهار دسته کلی تقسیم می‌شود. در نوع اول فرد به رختخواب می‌رود، ولی ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد تا به خواب برود، در بی‌خوابی نوع دوم شخص به خواب می‌رود ولی دوباره از خواب بیدار می‌شود؛ به عبارتی خواب منقطع دارد، در بی‌خوابی نوع سوم فرد می‌خوابد، ولی قبل از صبح و پیش از ساعت مقرر از خواب بیدار می‌شود و دیگر خوابش نمی‌برد، در بی‌خوابی نوع چهارم شخص به اندازه کافی (حدود ۷ تا ۸ ساعت) می‌خوابد، اما صبح که از خواب بیدار می‌شود، احساس کسالت و خواب آلودگی دارد، مبتلایان به اختلالات خواب ممکن است به یکی از این چهار حالت یا ترکیبی از آنها دچار باشند.

بیشتر بخوانید: چگونه بی‌خوابی شبانه را جبران کنیم؟

او افزود: میزان خواب با توجه به سن و طبع افراد متفاوت است، بدن ما به حدود ۶ تا هفت ساعت خواب نیاز دارد؛ خواب نوزادان بیشتر از سایر افراد است، سالمندان هم اغلب در طول خواب چندین بار بیدار می‌شوند به عبارتی خواب منقطع دارند؛ خواب بر عملکرد سیستم‌های عصبی، ایمنی، عضلانی و اسکلتی و سایر اندام‌های بدن موثر است بنابراین بی‌خوابی عوارضی جدی را برای فرد ایجاد می‌کند.

این محقق و پژوهشگر طب سنتی تاکید کرد: به طور کلی ناراحتی‌های روانی، هیجانات عصبی، مشکلات گوارشی، ابتلا به سنگ کیسه صفرا، بیماری‌های تنفسی، اختلالات قلبی و عروقی، درد‌های عصبی، پُرخوری، مصرف فست‌فود‌ها و غذا‌های ساندویچی مانند سوسیس و کالباس، کمبود برخی ویتامین‌ها مخصوصا ویتامین‌های گروه B، استفاده مداوم از تلفن همراه و سپری کردن زمان طولانی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، نوشیدن و مصرف زیاد ترکیبات کافئین‌دار مانند چای پُررنگ، قهوه، نسکافه، شکلات و کاکائو، نوشیدن نوشابه‌های گازدار، استعمال دخانیات مانند سیگار و قلیان، مصرف مشروبات الکلی و دارو‌های ضد افسردگی در بروز بی‌خوابی نقش دارند.

عظمایی تصریح کرد: افراد شب‌کار و اشخاصی که به هر علت شب‌ها بیدار می‌مانند و تازه اوایل صبح به خواب می‌روند، ساعت خواب آنها به هم می‌خورد؛ به طور کلی افراد گرم مزاج خواب کم و با کیفیت و اشخاص سرد مزاج خواب زیاد و کم کیفیت دارند؛ از دیگر دلایل بی‌خوابی می‌توان به مصرف شام سنگین قبل از خواب اشاره کرد، خوردن شام سنگین قبل از خواب علاوه بر بی‌خوابی، مشکلات گوارشی و کبد چرب را هم ایجاد می‌کند.

آپنه، یکی از شایع‌ترین اختلالات خواب

او گفت: از شایع‌ترین اختلالات خواب می‌توان به آپنه اشاره کرد. مهم‌ترین علامت این عارضه خُروپُف شبانه است که بر اثر تنگ شدن راه هوایی به وجود می‌آید، خُروپُف در مردان نسبت به زنان بیشتر شایع است به طور کلی خُروپُف در افراد بالای ۴۰ سال، مبتلایان به اضافه وزن، چاقی و کبد چرب بیشتر دیده می‌شود، خُروپُف‌های طولانی نشان‌دهنده قطع تنفس فرد است، آپنه در طولانی مدت بر اندام‌های حیاتی فرد اثرمی‌گذارد و احتمال ابتلا به سکته‌های قلب و مغزی و فشار خون بالا را افزایش می‌دهد.

این محقق و پژوهشگر طب سنتی اظهار کرد: افرادی که علاوه بر خُروپُف به بیماری‌هایی مانند مشکلات تنفسی، فشار خون بالا، افسردگی و اختلالات قلبی عروقی و اضافه وزن مبتلا هستند باید به پزشک مراجعه کنند.

راهکار‌هایی برای داشتن خوابی آسوده

عظمایی بیان کرد: انجام تمرین‌های تن‌آرامی (ریلکسیشن)، یوگا، حجامت در صورت ابتلا به غلظت خون یا چربی خون بالا، تنظیم دمای اتاق خواب و ساعت خواب و مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها با پاکسازی سموم از معده، کبد، روده و کلیه‌ها به رفع بی‌خوابی کمک می‌کنند.

او افزود: مصرف شیر بادام نقشی موثر در رفع بی‌خوابی دارد، برای تهیه این معجون افراد باید یک لیوان شیر را به همراه ۷ تا ۱۰ عدد بادام پوست کنده و یک قاشق مرباخوری عسل در مخلوط کن بریزند و پس از اینکه این ترکیب به خوبی مخلوط شد، آن را میل کنند، افرادی که به غلظت خون و چربی خون بالا یا کبد چرب دچار هستند باید از عرقیاتی مانند شاه‌تره، کاسنی، کیالک، خارشتر، خارخاسک استفاده کنند، برای این منظور اشخاص باید همه این عرقیات را با هم ترکیب کنند و روزانه سه لیوان از مخلوط این عرقیات را قبل از غذا یا دو ساعت پس از غذا به همراه یک قاشق  مرباخوری سکنجبین بنوشند. این عرقیات علاوه بر بهبود کیفیت خواب به تصفیه خون هم کمک می‌کنند.

این محقق و پژوهشگر طب سنتی تاکید کرد: گیاهانی مانند سنبل الطیب، بابونه، بادرنجبویه، گل شقایق، گل سرخ، زعفران، تخم گشنیز، گل‌گاوزبان، گل ساعتی، به‌لیمو، اسطوخودوس، بهار نارنج، بیدمشک، میوه نسترن و گل راعی در بهبود کیفیت خواب و عملکرد بهتر سیستم عصبی و قلبی عروقی بسیار موثر هستند. برای این منظور اشخاص می‌توانند چهار تا پنج مورد از این گیاهان را به دلخواه با هم ترکیب و این مخلوط را نیم کوب یا پودر کنند سپس یک قاشق غذا خوری از ترکیب نیم‌کوب شده با یک قاشق مرباخوری از مخلوط پودر شده را به همراه چهار لیوان آب در قوری دَم کنندو  در طول روز آن را میل کنند.

عظمایی گفت: عرقیاتی مانند بهار نارنج، بیدمشک، سنبل الطیب، گل‌گاوزبان و میوه نسترن به همراه مقداری گلاب در بهبود کیفیت خواب موثر هستند، برای این منظور افراد باید این عرقیات را با هم ترکیب و روزانه سه تا چهار استکان از این مخلوط را به همراه یک قاشق مرباخوری سکنجبین میل کنند همچنین می‌توان یک لیوان از ترکیب این عرقیات را به همراه یک قاشق مربا خوری سکنجبین قبل از خواب میل کرد.

بیشتر بخوانید: نسخه‌ای طبیعی برای درمان بی‌خوابی/ مبتلایان به خُروپُف چه زمانی باید به متخصص خواب مراجعه کنند؟

او اظهار کرد: عرقیات ذکر شده علاوه بر رفع بی‌خوابی برای مبتلایان به وسواس فکری، تپش قلب، مشکلات گوارشی، سردرد، سندروم پای بی‌قرار و سندروم پیش از قاعدگی (PMS ) هم مفید هستند.

محقق و پژوهشگر طب سنتی بیان کرد: مصرف سیب، موز، چغندر (لبو) و کنجد در ترشح هورمون ملاتونین اثر می‌گذارد بنابراین مبتلایان به بی‌خوابی می‌توانند در طول روز این خوراکی‌ها را مصرف کنند.

عظمایی یادآوری کرد: بی‌خوابی طولانی مدت می‌تواند عوارضی همچون اضطراب، استرس، افزایش وزن، قند، فشار و چربی خون بالا، تپش قلب نامنظم، اختلال حافظه، آلزایمر، کمر درد و درد‌های استخوانی را به همراه داشته باشد.