فارس من| حمایت تمام‌قدِ دستگاه قضا از «دادسرای ارشاد»

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار حقوقی و قضایی خبرگزاری فارس، براساس اصل هشتم قانون اساسی «شرایط و حدود و کیفیت امر به معروف و نهی از منکر» در قانون مشخص است و همچنین قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر از خرداد سال ۹۴ در مجلس تصویب شد ه است.

براساس این احکام قانونی و تبصره ماده یک این قانون، ملاک تعیین معروف و منکر در قانون یا شرع، نظر مقام ولی فقیه است. 

ماده ۳ این قانون نیز می‌گوید امر به معروف و نهی از منکر در این قانون ناظر به رفتاری است که علنی بوده و بدون تجسس مشخص باشد.ماده ۴ این قانون تأکید می‌کند مراتب امر به معروف و نهی از منکر، قلبی، زبانی، نوشتاری و عملی است که مراتب «زبانی و نوشتاری» آن «وظیفه آحاد مردم و دولت» است و «مرتبه عملی» آن در موارد و حدودی که قوانین مقرر کرده تنها «وظیفه دولت» است. 

و شاید به همین جهت در ماده ۵ نیز می‌گوید در اجرای امر به معروف و نهی از منکر نمی‌توان متعرض حیثیت، جان، مال، مسکن، شغل و حریم خصوصی و حقوق اشخاص گردید، مگر در مواردی که «قانون» تجویز کند. 
ماده ۸ این قانون درباره امر به معروف و نهی از منکر نسبت به نهادهای حکومتی می‌گوید: «مردم از حق دعوت به خیر، نصیحت، ارشاد در مورد عملکرد دولت برخوردارند و در چارچوب شرع و قوانین می‌توانند نسبت به مقامات، مسئولان، مدیران و کارکنان تمامی اجزای حاکمیت و قوای سه‌گانه اعم از وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات، شرکت‌های دولتی، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی، نهادهای انقلاب اسلامی، نیروهای مسلح و کلیه دستگاه‌هایی که شمول قوانین و مقررات عمومی نسبت به آن‌ها مستلزم ذکر یا تصریح نام است، امر به معروف و نهی از منکر کنند.» 

شاید هم به همین دلیل بوده که دادسرای ارشاد با قدمت بیش از یک دهه در زمینه امر به معروف و نهی از منکر پیشتاز بوده است. این دادسرا یکی از این دادسراهای تخصصی شهر تهران، دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه ۲۱ ویژه رسیدگی به جرایم منافی عفت است که شهروندان برای حل مشکلات مربوط به پرونده‌های اخلاقی خود در هر سطحی می‌توانند به آن مراجعه کنند.

این دادسرای تخصصی که به دادسرای ارشاد معروف است برای برخورد جدی با جرایم فرهنگی و مفاسد اجتماعی و اخلاقی این دادسرا راه‌اندازی و رسیدگی به جرایم منافی عفت و خرید و فروش و توزیع مشروبات الکلی و محصولات فرهنگی مستهجن و مبتذل را به عهده دارد و در خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمد قصیر(بخارست سابق) جنب بیمارستان آسیا واقع شده است.

این دادسرای تخصصی شاید از حدودا یکی دوماه پیش بود که از شهروندان تهرانی خواست تا در راستای مقابله با برخی تلاش‌ها برای ضربه به بنیان خانواده، با مشاهده هرگونه کشف حجاب یا اقدامات هنجارشکنانه در خودرو، کشف حجاب یا سرو مشروبات یا برگزاری مراسم مختلط رقص در اماکنی همچون سفره خانه، کافه، رستوران، مراکز خرید، باغ تالار و…، اطلاع از برگزاری پارتی‌های شبانه یا خانه‌های فساد و فحشا، انتشار مطالب خلاف عفت در اینستاگرام و دیگر شبکه‌های اجتماعی، موضوع را پس از جمع‌آوری مستندات لازم، به شماره ۰۹۰۵۴۳۰۹۴۸۴ در پیام‌رسان‌های بله، سروش، ایتا و… ارسال کنند.

محمد مهدی حاج محمدی سرپرست این دادسرا گفته بود که این اقدام برای تسریع در برخورد با هنجارشکنی‌ها با استفاده از ظرفیت شهروندان دغدغه‌مند است و بسیاری از شهروندان، وقتی با هنجارشکنی‌ها مواجه می‌شوند علاقه دارند آن را گزارش کنند؛ اما نمی‌دانند از چه طریق باید این اقدام صورت گیرد و ارسال گزارش به پلیس و وصول آن به دادسرا نیز ممکن است با مقدار زمان بیشتری مواجه شود، لذا بر آن شدیم با ورود به این موضوع از ناحیه دادسرا، به برخورد با مظاهر علنی جرائم منافی اخلاق و عفت، تسریع بخشیم.

به گفته سرپرست دادسرای ارشاد، قرار است شرایطی برای مردم فراهم شود که اگر فردی با هنجارشکنی مواجه شد و مایل بود آن را در راستای حمایت از بنیان خانواده ایرانی و اصلاح وضعیت جامعه گزارش کند، بتواند به یک مرجع مشخص اطلاع دهد و در اصلاح آن مورد مشارکت داشته باشد.

به همین منظور شهروندان می‌توانند با مراجعه به کانالهای دادسرای ارشاد در پیام‌رسان‌ها به آدرس dadsara_ershad@ ، در جریان برخورد با موارد تخلف قرار بگیرند.

براساس این گزارش، مستندات لازم برای گزارش کشف حجاب و اقدامات هنجارشکنانه در خودرو، شامل فیلم یا تصاویری از خودرو که سرنشین خاطی و پلاک در آن مشخص باشد، است.

همچنین برای گزارش اماکن متخلف، ذکر نام مغازه، آدرس دقیق آن و ذکر زمان وقوع جرم کفایت می‌کند؛ البته در صورتی که فیلم یا تصاویری از اتفاق مورد نظر به این شماره ارسال شود، به میزان زیادی به فرآیند پیگیری کمک می‌کند.

چندی پیش، معرفی شماره تلفنی توسط سرپرست دادسرای ارشاد بسیار خبرساز شد. این شماره که برای گزارش مردمی درباره هرگونه کشف حجاب در خودرو، کشف حجاب یا سرو مشروبات یا برگزاری مراسم مختلط رقص در اماکنی همچون سفره خانه، کافه، رستوران، مراکز خرید، باغ تالار و یا اطلاع از برگزاری پارتی‌های شبانه یا خانه‌های فساد و فحشا، انتشار مطالب خلاف عفت در اینستاگرام و … ارائه شده بود با استقبال خوب مردم دغدغه‌مند روبرو شده است.

آن موقع گفته شده بود که شهروندان به محض مشاهده هرگونه «کشف حجاب در خودرو»، «کشف حجاب یا سرو مشروبات یا برگزاری مراسم مختلط رقص در اماکنی همچون سفره خانه، کافه، رستوران، مراکز خرید، باغ تالار و…»، «اطلاع از برگزاری پارتی‌های شبانه یا خانه‌های فساد و فحشا»، «انتشار مطالب خلاف عفت در اینستاگرام و …» موضوع را پس از جمع آوری مستندات لازم با ذکر کامل مشخصات محل و زمان وقوع جرم به شماره ۰۹۰۵۴۳۰۹۴۸۴ در پیام رسان‌های سروش، ایتا و… ارسال کنند.

فعال شدن شماره تلفن، پیام‌رسان‌های داخلی و اینستاگرامِ «ارشاد»

هرچند که رییس پلیس پایتخت پس از آن اعلام کرده بود که هیچ شماره‌ای برای اعلام گزارش بدحجابی داخل خودروها از سوی مردم وجود ندارد، اما اکنون علاوه بر شماره تلفن، پیام‌رسان‌های داخلی و شبکه اجتماعی اینستاگرام نیز در این زمینه فعال شده است.

اما اکنون در گام دوم، دادسرای ارشاد کانالی به نام همین دادسرا و با شناسه کاربری dadsara_ershad@ در پیام‌رسان‌های داخلی و شبکه اجتماعی اینستاگرام تعبیه کرده است. راه اندازی این کانال ها با هدف تسریع و تسهیل ارتباط مردم با این دادسرا و آموزش چگونگی ارسال مستندات مردمی و همچنین ارائه روند برخورد قانونی با جرائم منافی اخلاق و عفت عمومی صورت گرفته است.

این درحالی است که غلامحسین اسماعیلی برای گزارش بدحجابی و حمایت از اقدامات دادسرای ارشاد به فارس گفته بود: این را قبول داریم که امر به معروف و نهی از منکر وظیفه همگانی است و ناظر به موارد علنی است و بنابراین به هیچ عنوان وارد حریم خصوصی افراد شدن و تحقیق و تفحص برای این قبیل از امور، اجازه داده نشده است.

دادسرای ارشاد با پلیس موازی‌کاری ندارد

وی می گوید: ما و پلیس همکار هم هستیم و پلیس ضابط قضائی است و موازی کاری بین قوه قضائیه و نیروی انتظامی نیست. این موضوع هم اگر در چارچوب قانون امر به معروف و نهی از منکر باشد، حمایت می‌شود و فرقی نمی‌کند از ناحیه شهروندان یا پلیس باشد. ولی اگر کاری خارج از قانون انجام شود مورد حمایت ما نیست.

با این وجود اما چندی بعد،کانال رسمی دادسرای ارشاد اعلام کرد چون در روزهای گذشته و همزمان با راه‌اندازی کانال‌های دادسرای ارشاد در شبکه‌های اجتماعی، استقبال قابل توجهی از سمت مردم دغدغه‌مند و دلسوز صورت گرفته است که طی پیام‌ها و کامنت‌های متعددی، از دادسرای ارشاد برای راه‌اندازی این طرح مغفول‌مانده قدردانی کرده بودند و کاربران زیادی نیز از اینکه این طرح صرفاً در تهران است، ابراز تاسف کرده بودند.

افزایش ارجاعات مردمی به دادسرای ارشاد

اما اتفاق مثبت و قابل توجه دیگری که پس از آغاز به کار این کانال‌ها رخ داده و باعث سهل‌تر شدن فعالیت دادسرای ارشاد شده است، گزارش‌های منفی رسانه‌های معاند علیه این طرح اجتماعی است که باعث تبلیغات منفی و معرفی ناخودآگاه بیشتر آن شده است؛ چرا که یکی از اصلی‌ترین ملزومات موفقیت این طرح اجتماعی، مطرح شدن هرچه بیشتر آن و معرفی دادسرای ارشاد و وظایف آن برای عموم جامعه بود.

جریان‌سازی رسانه‌های معاند علیه این طرح، باعث افزایش جستجوهای اینترنتی و ارجاعات بیشتر مخاطبین به سمت کانال‌های دادسرای ارشاد شد.

البته مسدودسازی صفحه دادسرا در اینستاگرام خللی در روند فعالیت‌ها ایجاد نکرد چرا که فعالیت‌ها در پیام‌رسان‌های داخلی با قدرت در حال انجام بوده و به گفته مسئولان دادسرای ارشاد، از ابتدا نیز صفحه اینستاگرام، صرفاً محلی برای ارائه گزارش‌ فعالیت‌های صورت گرفته بود.

حمایت دستگاه قضا از دادسرای ارشاد و آمران به معروف و ناهیان از منکر

غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوه قضائیه همچنین بر بازنشر قانون حمایت از آمران معروف و ناهیان منکر تاکید کرده و می گوید: در ماده ۴ این قانون امر به معروف زبانی و نوشتاری را مختص همه دانسته اما امر به معروف عملی وظیفه ظابطان است.

وی می گوید: از طرفی ماده ٨ قانون می‌گوید مردم از حق ارشاد و تذکر در مورد دولت برخوردار هستند و در قالب شرع و قوانین می‌توانند از همه اجزای حاکمیت از امر به معروف و نهی از منکر استفاده کنند و این تنها مختص به موضوع عفاف و حجاب نیست.

اسماعیلی ادامه می دهد: هرکس به دستگاهی مراجعه کرد و شاهد منکری بود، می‌تواند زبانی و نوشتاری وظیفه امر به معروف را به جا آورد. ما از آمران به معروف و ناهیان از منکر وظیفه حمایتی داریم و احیای این فریضتین می‌تواند امنیت را در جامعه به ارمغان بیاورد.

وی در مورد امکان سوءاستفاده از این قانون می گوید: این دادسرا تکلیف خیلی‌ها را مشخص کرد که البته ناظر بر اقدامات علنی است.

بر اساس ماده ۶ قانون امر به معروف و نهی از منکر، هیچ شخص یا گروهی حق ندارد به‌عنوان امر به معروف و نهی از منکر به «اعمال مجرمانه» از قبیل توهین، افترا، ضرب، جرح و قتل مبادرت نماید و مرتکب طبق قانون مجازات اسلامی، مجازات می‌شود و این ها همه مواردی است که چنانچه درجامعه رعایت شود، شاهد تحقق حقوق شهروندی خواهیم بود.

حرکت دادسرای ارشاد روی ریل قانون

محمد نصرتی یکی از حقوقدانانی است که در مورد اهمیت امر به معروف معتقد است که در این زمینه هیچ مرزی وجود ندارد.

وی به خبرنگار فارس می گوید: از دیدگاه ما حقوقدانان، هیچ عذر یا بهانه‌ای برای عدم اجرای قانون وجود ندارد و این درحالی است که در زمینه امر به معروف، قانون وجود دارد.

این حقوقدان با ابراز خرسندی نسبت به فعالیت دادسرای ارشاد می گوید: شاید برخی ها تصور کنند که قانون، مرز امر به معروف است اما این قانون مشخص کننده خط و مشی افراد و دفاع از منافع فردی و جمعی در جامعه است و دادسرای ارشاد نیز با همین روش و پیروی از قانون عمل می کند.

نصرتی می افزاید: البته نباید امر به معروف را محدود به مقوله حجاب کرد،بلکه موضوعات حقوقی بسیاری در جامعه مانند حقوق راهنمایی و رانندگی،کم فروشی و گرانفروشی،عدم رعایت حقوق شهروندی و غیره مشمول امر به معروف و نهی از منکر می شوند. 

بنابراین بر اساس ماده ۴ قانون امربه معروف و نهی از منکر،توجه به این نکته ضروری است که مراتب زبانی و نوشتاری امر به معروف با مردم است و مرتبه عملی آن در حدود قوانین تنها وظیفه دولت است و حتی در آن مورد هم اجازه توهین و افترا داده نشده؛ موضوعی که در اقدامات دادسرای ارشاد مورد توجه بوده و در فیلم ها و تصاویر ارسالی مردم به وضوح دیده می شود.

در سامانه فارس من موضوعی با عنوان حمایت از دادسرای ارشاد در راستای مبارزه با منکرات اخلاقی  ثبت شده است.