معروف‌ترین آیه قرآن در خصوص خادمان مساجد/ یهودیان مسلمان چه کسانی هستند

حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم پاک‌نیا، استاد حوزه علمیه قم، پژوهشگر و نویسنده دینی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با اشاره به اینکه توجه زیادی برای خدمت به حرم‌های مطهر ائمه(ع) و امامزادگان صورت می‌گیرد اما مساجدی هستند که مورد بی‌توجهی واقع شده و کسی به آبادانی آنها فکر نمی‌کند و بدون خادم مانده‌اند، گفت: حرم ائمه(ع) نیز به عنوان یکی از مصادیق خانه‌های خدا محسوب می‌شوند و در آیه ۳۶ سوره نور آمده است که: «فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ؛ در خانه‌‏هایى که خدا رخصت داده که [قدر و منزلت] آنها رفعت‏ یابد و نامش در آنها یاد شود در آن [خانه]ها هر بامداد و شامگاه او را نیایش مى‌کنند». اما آبادانی مساجد اصلی است که در قرآن به شدت مورد تأکید قرار گرفته است.

معروف‌ترین آیه قرآن در خصوص خادمان مساجد چه می‌گوید؟

وی با تأکید بر اینکه بر اساس آیات قرآن کسانی که واقعاً مومن باشند اول باید به عمران مساجد اقدام کنند، گفت: معروف‌ترین آیه‌ای که در مورد مساجد نازل شده آیه ۱۸ سوره توبه است که می‌فرماید: «إِنَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلَاهَ وَآتَى الزَّکَاهَ وَلَمْ یَخْشَ إِلَّا اللَّهَ فَعَسَى أُولَئِکَ أَنْ یَکُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِینَ؛ مساجد خدا را تنها کسانى آباد مى‌کنند که به خدا و روز بازپسین ایمان آورده و نماز برپا داشته و زکات داده و جز از خدا نترسیده‏‌اند پس امید است که اینان از راه‏یافتگان باشند».

خادمان مساجد به غیر از خدا از کسی ترس ندارند

این استاد حوزه علمیه قم در تفسیر این آیه گفت: کسانی به آباد کردن مسجد اقدام می‌کنند که نه تنها از نظر اعتقادی مومن به خدا و روز قیامت باشند، بلکه از نظر عملی هم نماز را به پا دارند و اموالشان را در راه خدا انفاق کنند. در اصل در این آیه صفات خادمان مساجد را بیان می‌کند که افرادی هستند که هرگز به غیر از خدا از هیچ کسی نمی‌ترسند و همه کارشان برای خداست و به دیگران هم توجهی ندارند که آیا به عملشان امتیاز و نمره‌ای می‌دهند یا نمی‌دهند. آیه می‌فرماید چنین فردی با این اعتقادات و اعمال فردی و اجتماعی قطعاً امید است که از هدایت یافتگان باشد.

عمران مساجد شامل چه مواردی است؟

وی در ادامه این پرسش را مطرح کرد که آیا آبادانی مسجد به این است که درب مسجد را باز کنیم، آن را تعمیر کنیم و یا در آن نماز بخوانیم؟ و افزود: در این زمینه مفسران مطلب را گسترده‌تر از این می‌دانند و می‌فرمایند عمران مسجد شامل حضور در مسجد، نظافت مسجد، خدمت به نمازگذاران، دعوت مردم به مسجد، اذان گفتن، مرمت کردن و … است. یعنی هر کس به هر طریقی موجب آبادی مسجد شود مشمول این آیه شریفه و جزو هدایت یافتگان است.

قرار گرفتن در مسیر هدایت با عمران و آبادانی مساجد

حجت‌الاسلام پاک‌نیا تصریح کرد: پس هر کس ایمان به خدا و روز قیامت داشته باشد و نماز به پا دارد و زکات بدهد، قطعاً برای عمران مساجد هم تلاش می‌کند و خود را در مسیر هدایت یافتگان قرار می‌دهد.

وی ادامه داد: اگر کسی بخواند واقعاً به سوی خدا عروج پیدا کند هم باید از مسجد آغاز کند. چون آیات شریفه می‌فرماید که معراج پیامبر(ص) از مسجد بود و این پیام را به ما می‌دهد که هر کسی بخواند در زندگی به سوی کمال، رشد و عروج برود باید از مسجد شروع و به مسجد خدمت کند.

کسی که خدا او را دوست داشته باشد او را برآورنده نیازهای مسجد قرار می‌دهد

این پژوهشگر دینی کشورمان با اشاره به اینکه ورود به مسجد نیز باید با آراستگی ظاهری و باطنی همراه باشد چرا که در آیه ۳۱ سوره اعراف خداوند می‌فرماید: «یَا بَنِی آدَمَ خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ»، در خصوص پاداشی که خداوند برای آبادگران مسجد وعده داده است، گفت: کسی که به سوی مسجد برود و آن را آباد کند از حضرت ابراهیم، اسمائیل و ذکریا تبعیت کرده است. همچنین حضرت رسول(ص) می‌فرماید: کسی که خدا او را دوست داشته باشد او را برآورنده نیازهای مسجد قرار می‌دهد. هر کسی که در این دغدغه و فکر باشد معلوم می‌شود که جزو بندگان خوب خدا است و روایاتی داریم که کسی که در مسجد تلاش کند از اهل بهشت خواهد بود. امام باقر(ع) نیز فرمودند: حضرت رسول (ص) از جبرئیل سؤال کرد کدام مکان‌ها نزد خداوند محبوب‌تر است؟ که جبرئیل فرمود مساجد و دوست داشتنی‌ترین افراد اهل مسجد هستند. کسانی که پیش از همه به مسجد می‌روند و پس از همه از مسجد بیرون می‌آیند.

مساجد متروک به خدا شکایت خواهند کرد

وی در پاسخ به این سؤال که مساجدی داریم که مورد غفلت مردم اهل محل قرار گرفته‌اند، آیا گناهی بر اهل چنین محلی که خانه‌های خدا را ترک کرده‌اند مترتب است؟ گفت: در روایت داریم که چند چیز در روز قیامت به خدا شکایت می‌کند که یکی مسجدی است که متروک واقع شود و مردم به آنجا توجه نکنند و اگر خدایی نکرده این مسجد در اثر ترک مردم متروک شود یا دیگران بیایند (در کشورهای دیگر داشتیم که وقتی مردم به مسجد نرفتند کاربری مسجد را دشمنان تغییر دادند) کاربری مساجد را از عبادت به کارهای دیگر تغییر دهند گناه این اتفاق بر کسانی است که مسجد را رها می‌کنند.

نهایت سرزنش پیامبر(ص) بر ترک‌کنندگان مسجد

حجت‌الاسلام پاک‌نیا در پایان گفت: پیامبر(ص) می‌فرمایند: به یهود و نصارا سلام کنید اما به یهودیان امت من سلام نکنید. سؤال شد مگر امت شما یهودی هم دارد که پاسخ دادند: کسی که اذان و اقامه مسجد را بشنود و نرود نماز را در مسجد بخواند بلکه نماز را در خانه‌اش بخواند. این حدیث به این معنی است که پیامبر(ص) از این افراد ناراحت است و درست است که این افراد غیر مسلمان محسوب نمی‌شوند اما نهایت سرزنش پیامبر در خصوص این افراد ذکر شده است که به مسجد نمی‌روند و بی‌اعتنا به مسجد نماز را در خانه‌هایشان می‌خوانند و کم کم مسجد به دلیل عدم حضور این افراد خراب می‌شوند.