درهای وزارت بهداشت به روی «حکیمان» و «عطاران» با تجربه باز شد

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس، طب سنتی ایران که برگرفته از فرهنگ ایران و اسلام است. ریشه‌های مکتب طب سنتی ایران به بیش از ۱۰۰۰ سال قبل می‌رسد. ستارگان طب سنتی ایران مانند ابن سینا، رازی، علی بن عباس اهوازی و سید اسماعیل جرجانی و حدود هشت قرن هدایت دانشگاه‌های طب در غرب و شرق را برعهده داشتند.

در دیدگاه طب سنتی ایران که انسان را به دیده خلیفه الهی می‌نگرد حفظ سلامتی بر درمان مقدم است و توجه بر روش زندگی اعم از هوای سالم و تغذیه صحیح، فعالیت کافی و استراحت  به اندازه و تعادل حالات روحی و روانی شعار طب سنتی ایران است.

از روزگاران قدیم استفاده از داروهای طب سنتی و عصاره گیاهان و تهیه آنها از عطاری‌ها در بین مردم نقاط مختلف کشورمان مرسوم بوده است. آنچه دل درد و سردرد نیمه شب مردم به ویژه روستائیان که دسترسی کمتری به پزشک داشتند را تسکین می‌داد همان داروهای حکیمان و عطاری‌های محلی بود که در تکه‌ای کاغذ به عنوان نسخه پیچیده می‌شد و بین بیماران مصرف می‌شد.

در کشور ما نیز چند سالی است به این موضوع توجه خاصی شده است و وزارت بهداشت نیز اداره کل مستقلی برای آن در ساختار خود قرار داده و طب سنتی حالتی علمی و دانشگاهی به خود گرفته است و در دانشگاه‌های مختلف علوم پزشکی کشور در قالب یک رشته مستقل تدریس شده و متخصص تربیت می‌کند.

در کنار این فعالیت علمی و تربیت نیروی متخصص، مراکز درمانی طب سنتی در قامت سلامتکده‌هایی فعالیت خود را در کشور آغاز کرده‌اند و روزبه روز اقبال مردم به درمان از طریق طب سنتی بیشتر می‌شود.

با توجه به همه  اقدامات اجرایی، برای توسعه طب سنتی در جامعه، مشکلات و مسائل مختلفی وجود دارد که از جمله آن موضوع، هزینه بالای داروها، عدم پوشش بیمه و کمبود مراکز درمانی است.

حال، برای آشنایی با کم و کیف فعالیت وزارت بهداشت در این خصوص و میزان روی آوری مردم به طب سنتی و ایرانی و آشنایی با اقدامات وزارت بهداشت به عنوان متولی اصلی سلامت در کشور با محمود خدادوست، مدیرکل دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت به گفت‌وگو نشستیم.

*تربیت متخصصان طب سنتی در ۱۷ دانشگاه

محمود خدادوست، مدیرکل دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت با اشاره به برنامه‌ها و اقدامات وزارت بهداشت در گسترش طب ایرانی و سنتی در جامعه اظهار داشت: در حال حاضر وزارت بهداشت در ۱۷ دانشگاه به تربیت متخصصان طب سنتی می‌پردازد.

دو واحد درسی  به برنامه درسی گروه پزشکی اضافه شده است که شامل رشته‌های داروسازی، پزشکی، دندانپزشکی، مامایی، پرستاری، توانبخشی و تغذیه است و محتوای این دو واحد تولید و در مرحله بارگذاری در دانشگاه مجازی است تا همه دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور بتوانند از این ظرفیت استفاده کنند.

دوره‌های کوتاه مدت حرفه‌ای را نیز طی می‌کنیم؛ مانند دوره حرفه‌ای ماساژ و دوره‌های کوتاه مدتی که برای مرکز ملی مهارت‌های حرفه‌ای و برای پزشکان، پرستاران و ماماها در حال آماده سازی است.

* فعالیت ۵۰ سلامتکده در دانشگاه‌های کشور

در حوزه درمان نیز حدود ۵۰ سلامتکده در حال حاضر در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور داریم که البته در ۱۷ دانشگاه کدرشته محل است؛ ضمن اینکه سلامتکده‌های ما آموزشی، پژوهشی و درمانی هستند.

در برخی استان‌های دیگر نیز فارغ‌التحصیلان ما تعهد قانونی دارند که باید طرح خود را بگذرانند؛ مثل شهرهای شهرکرد، رفسنجان، سمنان، ارومیه و اردبیل که سلامتکده‌های درمانی در آنها راه‌اندازی شده است.

در معاونت درمان دانشگاه کشور ادارات طب ایرانی را راه‌اندازی شده و در چند روز گذشته نشستی با حضور مسئولان دفاتر طب ایرانی دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور برگزار کردیم که در راستای توجیه برنامه عملیات سازی توسعه طب ایرانی در این دانشگاه‌ها بود تا آموزش‌های کوتاه مدتی را برای پزشکان عمومی، پرستاران و ماماها دنبال کنند.

فارس: در حال حاضر چه تعداد سلامتکده در تهران فعال هستند؟

خدادوست: سه سلامتکده در دانشگاه علوم پزشکی تهران فعال است، دو سلامتکده در دانشگاه شهید بهشتی، یک سلامتکده در دانشگاه شاهد و یک سلامتکده در دانشگاه علوم پزشکی ایران فعالیت می‌کند.

*فعالیت ۲۰۰ متخصص طب سنتی و ۳۰۰ دانشجو

فارس: در حال حاضر چه تعداد پزشک و چه تعداد دانشجوی طب سنتی داریم؟

خدادوست: حدود ۲۰۰ نفر متخصص فارغ‌التحصیل طب سنتی و بالغ بر ۳۰۰ نفر دانشجوی دکتری تخصصی طب سنتی داریم؛ یعنی پزشکان عمومی که دوره‌ای ۴ ساله در طب سنتی را می‌گذرانند.

بر اساس آئین‌نامه آموزشی این افراد باید حتما پایه پزشک را داشته باشند؛ چرا که بر اساس قوانین کشور کسی که می‌خواهد مداخله در درمان کند باید حتما پایه‌اش پزشک باشد و نمی‌شود افراد غیر پزشک را آموزش داده و این افراد در درمان مداخله کنند.

البته در برخی کشورها مانند پاکستان، چین و هند این طور نیست و افراد را از مقطع دیپلم پذیرش می‌کنند و آنها طب سنتی می‌خوانند.

فارس: برخی اظهار می‌کنند که طب سنتی بیشتر جنبه پیشگیری دارد تا درمان؛ این موضوع صحت دارد؟

*پیام طب سنتی اصلاح سبک زندگی

خدادوست: در کتاب قانون ابن‌سینا یا الحاوی رازی و منابع معتبر ما بیان می‌شود که اساسا پیام اصلی مکتب طبی ما حفظ،  ارتقاء سلامت و اصلاح سبک زندگی است. حال، چرا اینطور است که باید گفت به دلیل اینکه ریشه بیماری را در سبک زندگی غلط می‌دانند.

سیداسماعیل جرجانی ۸۰۰ سال پیش در کتاب «خوفی اعلایی» می‌گوید: «بباید دانستن که اسباب صحت و بیماری ۶ بود که به آن اسباب سته گویند؛ یعنی آب و هوا، خوردن و آشامیدن، خواب و بیداری،‌حرکت، فعالیت و پاکسازی بدن از مواد زاید است.»

اینکه می‌گویند طب ایرانی بیشترین ظرفیتش در اصلاح سبک زندگی است، این موضوع در کتاب قانون بیان می‌شود که اگر کسی مریض شد، قدم اول درمان، تدبیر است؛ یعنی دخل و تصرف در ۶ اصل ذکر شده بالاست.

این موضع می‌گوید گام دوم استفاده از دارو، گام سوم اعمال یداوی مانند حجامت و فصد است. پیام اصلی ما اصلاح سبک زندگی و حفظ سلامتی است؛ یعنی اینکه کاری کنیم که مردم مریض نشوند و حالا اگر مریض شدند قدم اول تدبیر است، قدم دوم دارو و قدم سوم فصد و حجامت است. 

 در خیلی جاها که بیماری عملکردی بوده و عضوی نباشد از طب ایرانی کارهای زیادی برمی‌آید. مثل بسیاری از بیماری‌های گوارشی که منشأ عضوی ندارند و عملکردشان مختل است، می‌تـواند در طب سنتی از آن استفاده کرد.

*طب سنتی طب مکمل است

آنچه مسلم است ما نیز مانند همه جای دنیا طب سنتی را ظرفیتی در کنار طب رایج می‌دانیم و در واقع طب سنتی یک طب مکمل است که می‌تواند در کنار طب رایج با یک زاویه دید دیگری به این بیماری نگاه کند و به بیمار و اقتصاد سلامت کمک کند.

فارس: حالا می‌توان گفت که طب سنتی در کنار درمان است و نمی‌شود فقط بیماری را از طریق طب سنتی درمان کرد و طب مدرن را نادیده گرفت؟

خدادوست: بله، نمی‌شود طب مدرن را نادیده گرفت. در بسیاری از بیماری‌های عملکردی دست طب سنتی پرتر است اما در بسیاری از بیماری‌های عضوی باید به سراغ اعجاز طب رایج برویم.

مثلا در بحث جراحی‌ها یا در موارد اورژانس، عفونی یا بیماری‌های نوپدید مانند سرطان و ام اس باید حتما سراغ طب رایج برویم، اما معتقد هستیم که به دلیل اینکه طب سنتی تاثیرش بر سبک زندگی است، در تمام بیماری‌ها می‌توان از طب سنتی برای بهبود سبک زندگی و کاهش عوارض بیماری‌ها و داروها کمک گرفت.

*طب سنتی نقش پیشگیرانه دارد

فارس: با توجه به این مطالب می‌توان اینطور برداشت کرد که نقش پیشگیرانه طب سنتی از طب مدرن بالاتر است؟

خدادوست: بله، این نقش بالاتر است.

*پزشکان طب مدرن واقعیت‌ها و توانمندی طب سنتی را نمی‌دانند

فارس: چرا برخی پزشکان طب مدرن، طب سنتی را قبول ندارند؟

خدادوست: بله ما نیز این موضوع را دیده‌ایم؛ آن هم چند دلیل دارد. به نظرم بر اساس بررسی‌هایی که کرده‌ایم شایع‌ترین دلیل و بیشترین علتی که پزشکان طب مدرن، طب سنتی را قبول ندارند این است که واقعیت‌ها و توانمندی‌های طب ایرانی را نمی‌شناسد و برداشت‌شان این است که این موضوع درست است که مکتب طبی است و جزئی از تاریخ و تمدن است اما چون حداقل هزار سال از این طب می‌گذرد (کتاب قانون) با توجه به گذشت زمان آن کارایی و اثربخشی را نخواهد داشت.

در حالی که وقتی با آنها صحبت می‌کنیم  و بیان می‌کنیم که اتفاقا طب سنتی و ایرانی طب مزاجی است و مبتنی بر تفاوت‌های فردی است و دنیا نیز دنبال طب فردی است می‌گوییم اتفاقا چون معتقد هستیم همه انسان‌ها یک مزاج خاصی دارند و پاسخگویی منحصر به فرد به یک غذاو دارو دارند، چه بسا که یک توانمندی بالقوه‌ای وجود دارد که اگر در کنار طب مدرن قرار گیرد، می‌تواند به درمان کمک کند.

اطلاعات جامعه پزشکی از این موضوع کم است؛ ضمن اینکه  از طرف دیگر یک عده افراد فرصت طلب اثربخشی طب ایرانی را بسیار بزرگ نمایی می‌کنند، تبلیغات کاذب کرده و برای مثال می‌گویند “درمان قطعی سرطان و ام اس از طریق طب سنتی. “

*بزرگ نمایی و افراط گرایی در طب سنتی ریشه این طب را می‌زند

این بزرگ نمایی است که انجام می‌شود؛ در نتیجه جامعه پزشکی ۴ عارضه این موضوع را می‌بیند و به کل نسبت به طب سنتی بدبین می‌شود. بخشی از این موضوع مربوط به بزرگ‌نمایی، افراط گری و فرصت طلبی است که در این حوزه توسط برخی افراد ناآگاه انجام می‌شود و این افراد ریشه طب سنتی را می‌زنند؛ در نتیجه جامعه پزشکی نسبت به آن مقاومت می‌کنند.

وقتی در دانشگاه علوم پزشکی، پزشکان طب مدرن می‌بینند ما خیلی منطقی کار می‌کنیم و این بر اساس شواهد و مدارک است؛ در نتیجه مقاومتی نمی‌کنند و همراه ما هستند اما با فضای غیرآکادمیک، بزرگ‌نمایی و تبلیغات کاذب باعث می‌شویم عرصه را در توسعه منطقی طب سنتی تنگ‌تر کنیم.

بنده به کسانی که دلشان برای طب سنتی می‌سوزد گفته‌ام تبلیغات کاذب و بزرگ‌نمایی نکنید؛ چرا که این حرکت‌ها و رفتارهای غیرعلمی باعث می‌شود اعتبار طب سنتی ایرانی را زیر سؤال ببرد و بنده نیز عقیده دارم با توجه به قدمت طولانی طب سنتی از خیلی کشورها در این طب عقب هستیم؛ ضمن اینکه بخشی از مقاومت جامعه پزشکی ما نیز به خاطر آن قسمتی است که در طب سنتی غلو می‌کنند و پزشکان طب رایج می‌ترسند تا مریض را دست افراد طب سنتی بسپارند.

*برگزاری ۲ هزار کارگاه طب سنتی 

جامعه پزشکی نسبت به تدابیر و توصیه‌های طب سنتی عناد ندارد و می‌گوید هر تدبیری که مبتنی بر شواهد باشد و بتواند به بیمار کمک کند را نیز به ما یاد دهید تا از آن استفاده کنیم.اکنون در طول ۱۰ سال، ۲ هزار کارگاه برگزار شده است که یک طرف آن متخصص طب سنتی و طرف دیگر فوق‌تخصصی طب رایج قرار دارند؛‌البته به شرطی که علمی و قانونمند باشد.

*بعد از ۷ سال پیگیری سازمان‌های بیمه گر طب سنتی را پوشش نمی‌دهند

فارس: توضیح دهید چرا داروهای طب سنتی هزینه‌ بالایی داشته و بیمه نیز این داروها را پوشش نمی‌دهد؟

خدادوست: به دلیل اینکه اکنون داروهایی که در شبکه ما توزیع می‌شود در حد نیمه صنعتی است و وقتی حجم تولید دارو کم باشد قیمت آن بالا می‌رود. نکته دیگر این است که متاسفانه اکنون سازمان‌های بیمه‌گر علیرغم ۷ سال پیگیری مداوم ما در دبیرخانه شورای عالی بیمه تا به حال نه تنها داروهای طب سنتی را تحت پوشش نبرده‌اند بلکه ویزیت طب سنتی را نیز پوشش نمی‌دهند؛ در حالی که هزار و یک دلیل و مستند برای آنها فرستادیم و به آنها ثابت کردیم که اگر حداقل ویزیت طب سنتی را تحت پوشش بیمه ببرند به اقتصاد بیمه کمک می‌کنند؛‌ چرا که اولا متخصصان بر اساس شرح حال مزاجی مریض را تشخیص می‌دهند.

یعنی تشخیص‌های ما بر اساس انجام کارهای پاراکلینیک نیست؛ البته به این معنا نیز نیست که اگر در جایی برای یک بیمار تشخیص دادیم و نیاز به آزمایشی باشد انجام ندهیم بلکه این کار را می‌کنیم اما  رویکرد و نگاه ما بر اساس تعیین مزاج است و این وابسته به تجهیزات پزشکی نیست؛ بنابراین پزشکان طب سنتی برای تشخیص وابسته به تجهیزات نیستند؛ در نتیجه اگر سازمان‌های بیمه‌گر همین عدد را محاسبه کنند به نفع آنهاست که مردم توسط پزشکان طب سنتی معالجه شوند.

فارس: آیا تحت پوشش قرار دادن بیمه‌ای درمان در طب سنتی جزو برنامه‌های شماست؟

خدادوست: بله، ما ۷ سال است که در حال چانه‌زنی با سازمان‌های بیمه‌گر هستیم اما هنوز زورمان به آنها نرسیده است.

*بیماران داروهای طب سنتی را از سلامتکده‌ها تهیه کنند

فارس: آیا تفاوتی بین داروهایی که در سلامتکده‌های طب سنتی و مغازه‌های عطاری عرضه می‌شود، وجود دارد؟

خدادوست: دلیل اینکه گفته می‌شود فقط باید دارو را از کلینیک و سلامتکده تهیه کنید این است که گیاهان دارویی که ما در سلامتکده‌ها به بیماران می‌دهیم حداقل یک آزمایش میکروبی و قارچی روی آن انجام می‌دهیم؛ دوم اینکه دانشگاه‌های ما شرایط نگهداری استاندارد را  رعایت می‌کنند؛ در نتیجه توصیه می‌کنیم بیماران داروها را از سلامتکده‌ها تهیه کنند.

یکی از دلایلی که اصرار داشتیم داروخانه‌های طبیعی را در کشور به کمک داروسازهای سنتی و داروسازهای دوره‌ دیده راه‌اندازی کنیم که متاسفانه با مخالفت انجمن داروسازی مواجه شدیم این بود وقتی یک مسئول فنی در داروخانه داشته باشیم، این فرد حداقل استانداردهای نگهداری دارو را رعایت می‌کند و اگر نکرد سیستم‌های نظارتی آن را پایش می‌کنند اما این موضوع در عطاری‌ها رعایت نمی‌شود.

* استفاده از عطارها و حکیمان با تجربه در وزارت بهداشت

فارس:‌ آیا نظارتی بر عملکرد عطاری‌ها و مراکز تجربی طب سنتی دارید؟

خدادوست: بله، آئین‌نامه‌ای را تصویب کرده‌ایم. واقعیت این است که بسیاری عطاری با تجربه و خوشنام در کشور داریم که اینها افرادی توانمند و معتقد به اصول اخلاقی هستند و بسیاری از آنها در خصوص داروهای گیاهی و نحوه نگهداری آنها دارای دانش بالایی هستند.

 ما از برخی این افراد در سلامتکده‌‌های خود استفاده می‌کنیم. در حوزه درمان و طبابت حکمایی هستند که پایه پزشکی ندارند اما بسیار توانمند هستند.

 ما آئین‌نامه‌ای تصویب کردیم که این دست از افرادی که عطار و حکمای خوشنام و باتجربه هستند را در کمیته‌هایی‌ که در مراکز کلان منطقه‌ای در دانشگاه‌ها ایجاد کرده‌ایم ارزیابی شود و به آنها اجازه داده شود زیر نظر پزشک، طبابت کنند.

 آئین‌نامه این موضوع ابلاغ شده و در مرحله تدوین دستورالعمل اجرایی آن هستیم که اگر این چنین شود از ظرفیت عطارها و حکمای خوشنام و باتجربه استفاده خواهیم کرد.

بسیاری از این افراد را دعوت کردیم تا در کنار ما در سلامتکده‌ها کار کنند اما خودشان نپذیرفتند؛‌ البته تعدادی از آنها آمدند و در ۱۷ کدرشته ما یک یا دو نفر از این حکما در سلامتکده‌ها در حال کار هستند و آنها را به رسمیت شناخته‌ایم.

از سال۸۶ که این رشته را ایجاد کرده‌ایم از حضور این افراد استفاده کرده و فراخوان دادیم اما یکسری از این افراد نخواستند همکاری کنند، برخی هم آمدند و ما از آنها استفاده می‌کنیم.

*آموزش ۱۰۰۰ پزشک در رشته طب سنتی

فارس: آیا برنامه‌هایی برای گسترش سلامتکده‌ها در مناطق مختلف در استان تهران دارید؟

خدادوست: به دلیل اینکه مسئول فنی سلامتکده باید متخصص طب سنتی باشد و متخصصان ما که فارغ‌التحصیل شدند تعهدات قانونی داشتند، اکنون کم کم تعهدات این افراد در حال پایان است و وقتی تمام شود این افراد می‌توانند سلامتکده‌های خصوصی ایجاد کنند.

دو سال است که پزشکان عمومی را با دوره‌های کوتاه مدت آموزش می‌دهیم و این افراد تعدادشان در حال افزایش است. اکنون ما به هزار پزشک مجوز داده و آموزش داده‌ایم تا در مطب‌هایشان کار طب سنتی انجام دهند. این افراد طی ۳ تا ۴ماه ۲۰۰ ساعت آموزش را می‌گذرانند و البته این افراد تا یک محدوده‌ای کار طبابت انجام می‌دهند و بیشتر از آن را به متخصصان طب سنتی ارجاع می‌دهند.

فارس: آیا نظارتی به این مراکز و مطب‌های طب سنتی دارید؟

خدادوست:‌ بله، اکنون دفاتر طب ایرانی ما در کنار مراکز نظارت بر درمان دانشگاه‌ها به این افراد دوره دیده نظارت دوره‌ای دارند.

انتهای پیام/