کاهش آلودگی هوا ربطی به طرح ترافیک ندارد/ نباید به مردم دروغ گفت/ دولت به تعهداتش عمل نکند تهران قفل می‌شود!

محمد علیخانی رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای پنجم شهر تهران در گفتگوی تفصیلی با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، پیرامون مسائل و مشکلات ناوگان حمل و نقل عمومی تهران و معضلات ترافیک و آلودگی هوا صحبت کرد که در ادامه مشاهده کنیم.   با گذشت بیش از یکسال و نیم از آغاز کار مدیریت شهری جدید تهران در حوزه حمل و نقل چه تغییراتی ایجاد شده؟ چشم انداز آینده پایتخت در این حوزه چیست؟ با این وضعیت نامناسب و شلوغی مترو آیا به تعداد واگن‌ها اضافه می‌شود؟

بعضی اعلام کردند سفر‌هایی که با مترو در حال حاضر انجام می‌شود بیش از سه میلیون سفر در روز است، اما آن چیزی که ما احصا کردیم دو و نیم میلیون سفر است، با زیرساخت و هفت خط موجودی که در ناوگان متروی تهران داریم این قابلیت وجود دارد که با افزودن واگن و امکانات لازم این رقم به ۶ تا ۷ میلیون سفر در روز برسد.
در واقع به دلیل کمبود تجهیزات عملا نیمی از زیرساخت مترو بلا استفاده است.
تامین تجهیزات هم پول می‌خواهد، اگر با نرخ ارز سابق حساب کنیم قیمت هر واگن ۵ میلیارد تومان است که برای تامین ۳ هزار واگن مورد نیاز ۱۵ هزار میلیارد تومان می‌شود.
۱۵ هزار میلیارد تومان تقریبا به اندازه بدهی دولت به شهرداری تهران است که اگر این بدهی را بپردازد مشکل تامین واگن متروی تهران حل می‌شود، البته هزینه‌های دیگری داریم و تجهیزات فقط واگن نیست، ایمنی ایستگاه‌ها نیز بسیار مهم است.
طبق بررسی‌ها در مجموع ۲۲ هزار میلیارد نیاز است تا مترو در همین هفت خط موجود از هر نظر کامل شود.
امکان تحقق این بودجه در سال ۹۸ وجود دارد؟
قطعا به تنهایی از عهده شهرداری تهران برنمی آید
از حدود ۱۸ هزار میلیارد بودجه شهرداری تهران، ۱۰ هزار میلیارد برای هزینه‌های جاری و پرداخت حقوق است، لذا با این حجم عظیم پرسنل شهرداری و با ۵۰ هزار میلیارد بدهی و ۳۰ هزار میلیارد پروژه نیمه تمام شهرداری چطور می‌تواند به تنهایی مشکلات را مرتفع کند؟
برای نمونه روز‌ها جلوی شهرداری بیایید پیمانکاران مطالباتی دارند بانک‌ها هم مطالبه دارند و کنتور هم می‌اندازند و شهرداری باید همه این‌ها را در این دوره جدید مدیریتی پاسخ دهد.
البته زمانی که می‌گوییم از عهده شهرداری خارج است به این معنی نیست که از دولت انتظار کمک نامتعارف کنیم! ما خارج از قانون هیچ چیزی از دولت نمی‌خواهیم.
دولت همان تکالیف قانونی که موظف است را انجام بدهد کفایت می‌کند.
در چندین بخش یارانه بلیط مترو و اتوبوس داریم صرفه جویی در مصرف سوخت داریم که قانون دارد و وزارت نفت به ازای هر سفری که در حمل و نقل عمومی انجام می‌شود و در ازای آن آلودگی هوا کاهش میابد باید ده سنت حدودا به شهرداری بپردازد!
همین جرایم راهنمایی رانندگی که ۳۰ درصدش برای شهر تهران است باید به شهرداری پرداخت شود که ۱۷۲۰ میلیارد فقط دولت بدهکار است.
طبق قانون ۳۰ درصد جرایم راهنمایی و رانندگی شهر تهران متعلق به شهرداری است و دولت بایستی واریز کند، اما از سال ۹۰ تا کنون در برخی سال‌ها اصلا پرداخت نشده و در سال‌هایی کم داده است!
مجموع این بدهی ۱۷۲۰ میلیارد تومان است بنابراین رقم‌های سنگینی است که می‌تواند در این شرایط به شهرداری و شهروندان پایتخت کمک شایانی نماید.
در اصل مردم جریمه را داده اند، وارد خزانه شده، ولی آن جایی که باید دولت تقسیم کند سهم شهرداری را نمی‌پردازد.
خب از آن طرف می‌گوییم چرا کار پیش نمی‌رود چرا کند است! هیچ کس علت این که چرا این اتفاقات افتاده را نمی‌گوید، ولی شهرداری از ظرفیت خودش استفاده می‌کند و لاکپشتی پیش می‌رود. اگر با همین شرایط پیش رویم نه تنها نمی‌توانیم مترو را توسعه بدهیم بلکه تا ۲۰ سال آینده هم متروی تهران تکمیل نمی‌شود.

این که دولت با مشکلات اقتصادی و مالی روبرو شده است را درک می‌کنیم، اما اگر سالیانه بدهی خود به شهرداری را پرداخت می‌کرد اکنون به اینجا نمی‌رسیدیم.
البته دولت می‌تواند بخشی از بدهی را بپردازد و بخشی را تهاتر کند مثلا بدهی ما به بانک‌ها را گردن بگیرد.
ما در شرایط عادی نیستیم بالاخره یک جنگ اقتصادی علیه کشور در جریان است و کسی نمی‌تواند منکر اثرات آن شود. دشمنان ایران و حتی سایر کشور‌ها همواره به دنبال سو استفاده از مشکلات و شرایط ما به نفع خودشانند و نمی‌توان از آن‌ها انتظار کمک داشت؛ بنابراین همه‌ی این مسائل دست به دست هم داده تا در این دوره که نوبت به سکان داری اصلاح طلبان در مدیریت شهری رسیده است این مشکلات پیش بیاید.

با توجه به تحریم‌ها و مشکلات مربوط به بازگشت پول صادرات نفت به کشور و بدهی دولت به شهرداری، آیا می‌توان اقلام و تجهیزات مورد نیاز شهرداری مثل واگن را بجای پول نفت از کشور‌های دیگر تهاتر کرد؟!
در گذشته هم این اتفاقات می‌افتاد. مثلا پول‌های ایران در بانک‌های چینی بود، اما به جای اینکه سود بدهند سود می‌گرفتند و یا کالا‌های بنجل بجای پول به ما میدادند! دولت با این راهکار موافق است و در حال حاضر رئیس مجلس هم طی مذاکراتی که با چینی‌ها و همچنین نشست مشترکی که با شهردار و رئیس شورای شهر تهران داشته است، تامین نیاز‌های مترو و حمل و نقل عمومی را از طریق همین راه بررسی می‌کند.
خوشبختانه مقرر شده است که در مذاکرات با چینی‌ها اگر کالایی در قبال پول نفت میگیریم بر اساس نیاز واقعی کشور از جمله در بخش حمل و نقل عمومی تهران باشد.
در خصوص اینکه ما برای مترو چه کرده ایم، در یک مورد متوجه مصوبه فراموش شده شورای اقتصاد از سال ۹۵ برای خرید ۲ هزار واگن برای کلان شهر‌ها شدیم و با پیگیری مستمر ۶۳۰ واگن برای تهران به مرحله قرارداد رسید و الان در پیچ و خم اداری است و احتمالا در پایان سال ۹۸ مورد استفاده قرار گیرد.

شرکتی که برنده شده چینی است و شریک شرکت واگن سازی تهران است. بخشی از قطعات در ایران قابل ساخت نیست و آنجا می‌سازند و وارد می‌کنند و در شرکت واگن سازی مونتاژ می‌شود و این مرحله حدود ۲۰ ماه طول می‌کشد؛ لذا اگر همان ۹۵ این مصوبه عملیاتی شده بود امروز شاهد بهره برداری از این واگن‌ها بودیم.
تعداد واگن‌هایی که شرکت واگن سازی تهران می‌سازد جزئی است و صرفا می‌تواند برای جایگزینی واگن‌های تعمیراتی پاسخگو باشد.
حدود ۳ ماه پیش یک تفاهم نامه هم با همکاری سازمان بهینه سازی مصرف سوخت بین وزارت نفت و ۸ شهرداری کلانشهر که دارای مترو هستند منعقد شد تا از همان محل صرفه جویی مصرف سوخت برای خرید واگن و اتوبوس اعتباراتی تخصیص داده شود که بنا شد طی یک زمان بندی مشخص تحویل بدهند، اما این‌ها یک دوره حدودا دو ساله طول می‌کشد و اینطور نیست که بشود همین امسال تغییر چشمگیری در ناوگان حمل و نقل ایجاد کرد.

معاونت حمل و نقل شهرداری در فضای مجازی هشتکی درست کرده با عنوان #دود_بدرود! و گفته است از آبان ماه ۹۷ تردد اتوبوس‌ها و کامیون‌های دودزا به کلی ممنوع است، اما این ممنوعیت عملا اتفاق نیفتاد و در عین حال بیشترین اتوبوس‌های دودزای سطح شهر اتوبوس‌های خط واحد است! با این تناقض چه باید کرد؟ یا قرار بود برای اتوبوس‌ها فیلتر نصب شود، اما نشد! این مسئله هم به کمبود بودجه برمی گردد؟
من خیلی شعار‌ها را نمی‌دانم، بالاخره وقتی شعاری می‌دهند باید قابلیت اجرا داشته باشد.
اگر این شعار را داده ایم که یک بازاری برای فیلتر درست کنیم من نمی‌دانم! کسی را زیر سوال نمی‌برم، اما بالاخره همه احتمالات را باید در نظر بگیریم.
اینکه شخصی شعار بدهد که بروند فیلتر بخرند یا کسی بیاید مثلا بحث دوچرخه را راه بیندازد که فلان پیمانکار ایستگاه دوچرخه بگیرد و میلیارد‌ها تومان از بیت المال هزینه شود و دوباره جمع آوری شود چه معنایی دارد؟!
اگر این شعار‌ها متناسب با بعضی کار‌های پیمانکاری است که ما این‌ها را رد می‌کنیم و معتقدیم این‌ها هدر دادن منابع مالی است و با این شعار‌ها نمی‌شود به بعضی از کار‌ها پوشش داد. ما اگر واقعا به دنبال حل مشکل ترافیک یا آلودگی هوا هستیم تجربه ثابت کرده راهی جز تکمیل سیستم حمل و نقل عمومی آن هم با همه مدهایش نداریم. ممکن است یک جایی مترو نباشد و نیاز به اتوبوس باشد.
در برنامه سوم شهرداری تاکید ما روی خرید اتوبوس برقی است و معتقدیم حتی در خرید اتوبوس نو هم باید به دنبال اتوبوس برقی باشیم.
دود بدرود با خرید اتوبوس کهنه و وصل کردن فیلتر روی آن فقط شعار است.
دود بدرود واقعی این است که حمل و نقل عمومی را درست کنیم و دنبال کار‌های کلان باشیم.
رئیس شورای شهر تهران در اوایل بهمن ماه سال جاری طی نامه‌ای دو صفحه‌ای به رئیس جمهور هشدار دادند که وضعیت حمل و نقل عمومی تهران بویژه در مترو بسیار بد است.
این نامه رسانه‌ای نشده، ولی محرمانه هم نیست.
هاشمی در این نامه از رئیس جمهور درخواست کرد یک سری از معاونین و وزرا را مامور کند که جلسه‌ای راجع به بحث اجرای قوانین و پرداخت بدهی دولت به شهرداری تشکیل دهند.
بدون کمک دولت معضل کمبود امکانات در ناوگان حمل و نقل عمومی تهران حل شدنی نیست و اگر هم حل نشود حتما به بحران می‌خوریم و ممکن است خیابان‌های شهر قفل شود! تعارف نداریم وقتی حمل و نقل درست و حسابی نباشد تعداد خودروی شخصی روز به روز افزایش پیدا می‌کند. تا زمانی هم که سیستم حمل و نقل کامل نیست مردم را نمی‌توان مجبور کرد که از خودروی خود استفاده نکنند.

علت کاهش آلودگی هوا در سال ۹۷ نسبت به سال‌های پیش را چه می‌دانید؟
بعضی می‌گویند کاهش آلودگی هوای امسال تهران نسبت به سال قبل به علت اجرای طرح ترافیک است که حرف نادرستی است.
امسال به دلیل نزولات آسمانی و ابر و ماه و مه و خورشید و فلکی که دست به دست هم داد، آب و هوا خوب شده و تعداد روز‌های آلوده مان کم بوده و لذا این را نباید ربط بدهیم به اقدام خودمان و به مردم دروغ بگوییم! مردم می‌بینند همین روز‌ها دائما باران میاید و مردم می‌بینند، آنوقت اگر ما بگویم با این طرح ترافیک مشکل آلودگی تهران را حل کردیم مردم می‌فهمند خلاف می‌گویم و این به اعتماد مردم صدمه می‌زند.
طرح ترافیک تا ۳۷ کیلومتر مربع وسعت دارد، با اجرای طرح ترافیک در محدوده ۳۷ کیلومتری در مقابل ۷۸۰ کیلومتر وسعت تهران نمی‌توانیم بگوییم مشکل آلودگی تهران با این وسعت را حل کردیم.
آن هم طرحی که ۴۰ سال اجرا می‌شود و فقط نحوه پرداختش عوض شده است و اتفاقا تخلف هم بیشتر شده و الان ورود خودرو‌های غیرمجاز به محدوده طرح دو برابر شده است. ما نمی‌توانیم بگوییم تاثیر داشته و ما توانستیم با این طرح مشکل کل تهران را حل کنیم این واقعیتی است که مردم میفهمند.
به نظرم هر کسی در هر جا اگر واقعیت را به مردم بگوید مردم هم قطعا کمک می‌کنند.
مردم ببینند که فلان مسئول واقعیت را به صراحت می‌گوید بدبین نمی‌شوند، راستگویی باعث همراهی و همدلی مردم و مسئولین می‌شود، ولی پنهان کاری و پیچاندن شکاف اجتماعی ایجاد می‌کند، یک زمانی این ارتباطات و ابزار‌های امروزی در دسترس نبود و مردم آگاهی نداشتند لذا کسی چیزی می‌گفت: حتی بعضا خرافات را هم قبول می‌کردند، اما امروز شرایط کاملا متفاوت شده است.

به نظر شما دائمی شدن طرح زوج و فرد درست است؟
به نظرم اشتباه است. یک وقت با افزایش آلودگی هوا اضطرار ایجاد می‌شود حتی می‌توان از درب منزل به صورت موقت طرح لحاظ کرد، اما دائمی شدن طرح زوج و فرد مورد اشکال است و خود شورای ترافیک هم به آن اذعان کردند.