رسانه ای جریان ساز است که آیینه تمام نمای جامعه باشد/ خبرنگاران و فعالین رسانه ای از فعالان سیاسی تبریز، سر ترند/ ضعف رسانه ها در امیدبخشی به مردم

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از زیتون، رامین نظامی خواه یکی از رویش های رسانه ای تبریزمحسوب می شود. وی فعالیت رسانه ای را به صورت حرفه ای آغاز نکرد اما مقیّد بر قواعد روزنامه نگاری است. معتقد است که رسانه باید از روزمرگی برحذر باشد و هزینه دادن یک خبرنگار به شرط تغییر وضع موجود، یکی از ملزومات و برکات رسانه است. نظامی خواه نظر خاصی هم دارد. وی فعالین رسانه ای را از فعالین سیاسی تبریز سر تر می انگارد. تفصیل نظرات و ایده هایِ دانشجوی ارشد ارتباطات را در گفتگو با زیتون ملاحظه کنید: 

امروزه قواعد رسانه بسیار منعطف شده است

من خودم را به عنوان یک تازه کار و یک کارآموز در این زمینه تصور می کنم. سابقه فعالیت رسانه ای من نهایتا به شش سال گذشته بازمیگردد، در این شهر اساتیدی حضور دارند ما برای آنها شاگردی کرده و قطعا از آنها درس گرفته ایم و بعد از این هم سالیان سال خواهیم آموخت. از سال ۹۰ و ۸۹ فعالیت رسانه ای من به شکل حرفه ای و نیمه حرفه ای شروع شده است. قبل از آن بیشتر در تشکلهای دانشجویی و دانش آموزی و نشریات دانشجویی و دانش آموزی فعالیتی داشتم. علاقه ای که به بحث وبلاگ نویسی داشتم باعث شد که از آن سال یک حضوری در رسانه ها داشته و بتوانم به شکل نیمه حرفه ای و بعدترها به شکل حرفه ای شروع به فعالیت کنم.

تحصیلات اولیه بنده به شکل تخصصی در حوزه رسانه نبود؛ هرچند که بعدها سعی کردم در این زمینه و در این جهت حرکت کنم،نگاه من به رسانه این بود که مجموعه ای از ابزارها برای تاثیرگذاری در جامعه تجمیع شده اند. ما باید نگاه فکری، نگاه اعتقادی و نگاه کاربردی خود را به جامعه منتقل کنیم و اثربخش باشیم.

با این نگاه وارد عرصه رسانه شدم و طبیعتا بعدها با آشنا شدن با کارکردهای رسانه و تا حدودی با درک کارکردهای اجتماعی رسانه سعی کرده ایم که روز به روز نگاه های خودمان را ارتقا دهیم. عرصه رسانه عرصه تغییرات بسیار سریع در دهه اخیر بوده و تکنولوژی رسانه ای و همچنین محتوای رسانه ها دچار تغییرات عمده ای شده است. طبیعتا ما هم باید با قواعد و نگاه جدید وارد کار رسانه ای شویم و آن را ادامه دهیم. امروزه قواعد کلاسیک فعالیت رسانه ای جوابگو نیست. قاعده خشک کلاسیکی، در عرصه رسانه منسوخ شده است. امروزه قواعد فعالیت رسانه ای بسیار منعطف شده است.

قبلا قالب ها در روزنامه و بعد از آن به پایگاههای خبری محدود بودند. ولی امروزه رسانه از لحاظ ابزاری بسیار وسیعتر است و شبکههای اجتماعی هم وارد شدند و مِدیومها و قالبهای رسانه ای مختلفی روی کار آمدند. درهرصورت همچنان به دنبال بیان افکار و به دنبال ساختن جامعه ای بهتر هستیم. ولی قواعد کارکردی و کاربردهای رسانه ای روز به روز عوض میشود و خبرنگار و روزنامه نگار و فعال رسانه ای باید خودش را با اینها پیش ببرد. 

رسانه ای جریان ساز است که آیینه ی تمام نمای جامعه خود باشد

رسانه ای جریانساز است که آیینه ی تمام نمای جامعه خود باشد. رسانه جریان ساز باید تلنگرهایی برای بهبود و تغییر وضعیت موجود ارسال کند. اگر یک رسانه توانست مشکلات و پتانسیلها و ظرفیتها را در یک جامعه نشان دهد و بعد از آن قدمهای اولیه برای تغییرات مثبت را بازتاب دهد، رسانه جریان ساز است. البته تعریف حداقلی از رسانه جریان ساز این است که خبرها و تحلیل های رسانه جلب توجه کرده و به یک طرفِ خاص جهت بدهد. یعنی منجر به رفتار در مخاطب گردد. این یک تصور و تعریف حداقلی از رسانه ی جریان ساز است.

روزمرگی، رسانه ها را از جریان سازی دور می کند

بستر برای جریانسازی باید از سوی مردم و حاکمیت محیا باشد. ناتوانی رسانه ها در فرهنگ سازی انتقاد و انتقاد ناپذیری مسئولین، توجه به شایعات، فضای عاقلانه و جریان سازی معتبر رسانه را از بین میبرد. رسانه باید از تمام بسترهای ممکن برای فعالیت رسانه ای استفاده کند. روزمرگی، رسانه ها را از جریان سازی دور می کند. 

دلایل روزمرگی رسانه ها

رسانه به این دلیل دچار روزمرگی میشود که چرخ اقتصاد آن نمیچرخد و ارزشهایی که به رسانه در اجتماع ما تعریف شده است صحیح نیستند. رسانه به هرقیمتی درصدد افزایش مخاطب و ممبر کانال تلگرامی خویش است. متاسفانه اخذ تبلیغات و رپورتاژ نهادها به یک اولویت برای رسانه ها تبدیل شده است. رسانه در این شرایط اگر وابستگی کامل هم پیدا نکند، دچار خود سانسوری می شود. در بیان مشکلات و ارائه راه حلها، ذهن خلاق و سوژه یاب رسانه از دست می رود. 

اجزای به هم پیوسته یک رسانه

امروزه رسانه ها را باید یک پَک رسانه ای تصور کنیم. برای مثال سایت زیتون در کنار تحرکات فعالان رسانه ای در شبکه های اجتماعی معنا پیدا می کند.  ما نمیتوانیم یک رسانه را از عوامل آن رسانه جدا کنیم. رسانه زمانی رسانه است که خبرنگار و روزنامه نگار و فعال رسانه ای داشته باشد. یکی از الزامات سطح فعالیت رسانه ای، ارتقای سطح دانش و مهارت فعالان رسانهای است. این هم ممکن نیست مگر با تمرین و ممارست. با وجود شبکه های اجتماعی، تعطیلی رسانه های رسمی راه و چاره ی فرار از روزمرگی نیست. ثمرات فعالیت رسانه ای با فعالیت در شبکه های اجتماعی متفاوت است. فعال شبکه های اجتماعی به اندازه فعال رسانه ای آیینه ی تمام نمای جامعه خویش نیست. بنابراین معتقد هستم که بجای معطوف شدن در شبکه های اجتماعی باید باید رسانه های خود را قدرتمند کنیم.

صداوسیما به آخر خط نرسیده است

من به آخر خط رسیدن صدا و سیما را به آن معنا قبول نمیکنم.  با روی کار آمدن رادیو، یک عده معتقد بودند که کتاب یا مثلا روزنامه نابود شد و دیگر خریداری نخواهند داشت و یک نفر هم بیننده نخواهد داشت. یا مثلا وقتی تلویزیون آمد در مورد رادیو هم این حرفها گفته شد. وقتی که اینترنت آمد و همهگیر شد، تا حدی در مورد تلویزیون این حرفها آغاز شد.

درصورت تولید محتوای فاخر، هیچ رسانه ای توانایی رقابت با تلویزیون را ندارد

البته تلویزیون و رادیو در کشور ما، با ظهور شبکه های اجتماعی و رسانههای جدید دچار تغییراتی شده است. اما صدا و سیما در کشور ما کارکرد اختصاصی دارد و فقط در اختیار حاکمیت است، در هر صورت شبکه سهند و شبکه رادیویی تبریز اگر تولید محتوای فاخر انجام بدهد و در جذب مخاطب موفق عمل کند، قطعا هیچ رسانهای نخواهد توانست تا این حد تاثیرگذار باشد و هیچ رسانه ای قدرت رقابت پایاپای با تلویزیون را نخواهد داشت. اما اگر موفق عمل نکند، مردم به سمت شبکه های اجتماعی و رسانه های ماهواره ای روی خواهند آورد. کمااینکه در برخی حوزه ها روی آورده اند. همانطور که ریزش مخاطب صداوسیما در پژوهش ها و آمارها قابل ملاحظه است. صدا و سیما نخواهد مرد. مگر این که ما آن را بکشیم. 

جایگاه رسانه های الکترونیکی در تبریز

قطعا یک روزنامه نگار حرفه ای و عدالتخواه، هزینه هم پرداخت میکند. هر کسی که میخواهد در جامعه خودش اثربخش باشد باید هزینه آن را هم پرداخت بکند. من به عنوان یک فعال رسانهای که چند سال در این زمینه کار کردهام، بارها در فضای تبریز با واکنش های بسیار منفی مسئولین مواجه شده و چندین بار پایمان به دادسرا باز شده است. فضای رسانههای اینترنتی و الکترونیکی در استان ما شاید متفاوت از تهران و استانهای دیگر باشد. نگاه بسیار بسته ای نسبت به رسانه های استان وجود دارد. در پایتخت، رسانه های الکترونیکی و خبرگزاری ها به دلیل سرعت عمل و برخط بودن از اقبال بیشتری برخوردارند و بیشتر حمایتهای مادی و معنوی شامل آنها میشود.

در محافل نظارتی تبریز، بین فعال رسانه ای شناسنامه دار و نشردهنده محتوای مستهجن تفاوتی وجود ندارد

ولی در تبریز رسانه های الکترونیکی تا حد زیادی مهجور هستند. همیشه با نگاه شایعه ساز به رسانه های الکترونیکی توجه می شود. در محافل نظارتی تبریز بین یک فعال رسانه ای شناسنامه دار و نشر دهنده ی محتوای مستهجن تفاوتی قائل نمی شوند. 

اگر قرار است خسته شویم بهتر آنکه از کار رسانه ای انصراف دهیم

اگر قرار است خسته شویم بهتر آنکه از کار رسانه ای انصراف دهیم. چون فضای کار رسانهای سخت و دلهرهآور است و طبیعتا این که می¬گویند مثلا خبرنگاری یکی از مشاغل سخت دنیا است این شوخی نیست. من بسیاری از دوستانی داشتم که وارد فعالیت رسانه ای شدهاند و امروز به هر طریقی خارج گشته و جذب ادارات شده اند و فعالیت رسانه ای خود را کاهش دادهاند و یا به پس زمینه بردهاند و یک عده از دوستان هم به طور کل در مواجهه با این توبه کردهاند. ولی تلاش بنده بر این است که از این بستر همچنان استفاده بکنم. چون هم علاقه دارم و هم معتقدم که فعالیت رسانه ای در جامعه امروزی ضرورت دارد.

در دوره ای، تبریز را با مطبوعاتش می شناختند

تبریز از لحاظ کارکرد، طی یک دهه اخیر تا حدودی افول کرده است. ولی در دوره ای، تبریز را با مطبوعاتش می شناختند. تبریز یک شهر موفق در عرصه مطبوعات بود. با آمدن نسل جدیدی از رسانه ها، خوشبختانه نسل جدیدی از فعالان رسانه هم در تبریز ظهور کردند.

فضای همدلی رسانه ها در پایتخت بهتر از تبریز

در تهران فضای همدلی رسانه ها حتی رسانه های غیر هم جهت از نظر سیاسی و فکری، خیلی بهتر از تبریز است. در تبریز بسیاری از ما ادعای دوستی و تشکل و صنف و چنین مباحثی داریم ولی عملا کمتر در کنار یکدیگر هستیم. روزمرگی ها فضای سنگینی را بر رسانه های تبریز حاکم کرده است. باید تحملمان را کمی بالا ببریم و در جریانسازی ها در کنار یکدیگر باشیم و به همدیگر کمک کنیم. من به جرات میتوانم بگویم که امروزه رسانه ها در تبریز فقط آن زمانی می¬توانند جریان ساز باشند که در کنار یکدیگر هستند. شاید یک رسانه بتواند جریانساز باشد ولی آن جریان، شاید کمتر و به سختی جریان اثربخش و مثمر ثمر باشد. فقط آن زمان میتوانیم تاثیر مثبت بگذاریم که در کنار یکدیگر باشیم. اگر یک رسانه سوژه ای را پیگیری میکند و جلو میبرد، رسانه های دیگر هم باید همپوشانی داشته باشند. نیاز نیست که حتما یک اتاق فکر مخوفی باشد و یا یک تشکلی. همین که هر کس هر چند عدد رسانه و هر چه تعداد فعال رسانهای با در کنار یکدیگر قرار بگیرند میتوانند با همدلی کار خود را پیش ببرند.

حمایت مسئولین یک ضرورت انکار ناپذیر است. فضای حمایت از رسانهها در تبریز خیلی ضعیف است. در مقایسه با تهران، سطح نازلی از رسانه ها از حمایت  مسئولین برخورداند. رسانه هایی هم که حمایت میشوند بیشتر آن رسانه هایی هستند که در راستای تامین منافع نهادها جلو رفته اند. وگرنه رسانه های مستقل و رسانه های جریانساز و رسانه هایی که میتوانند نقد همراه با راهکار و دیدگاه جدید و جریان سازی های مثمر ثمر ارائه کنند کمتر مورد حمایت واقع شده اند.  

ضرورت تولد رسانه های محله ای و پرهیز از تاسیس رسانه های جدید شهری

امروزه هر شهروند یک خبرنگار تلقی می گردد. امکانات محدود نیست و همگی از امکانات چندرسانه ای برخورداند. تاسیس رسانه های بیشمار، مخاطب را با مشکل مواجه می کند. اما تولد رسانه های جدید حتما مبارک است و میتواند دیدگاه های جدید و نیروهای جدید و فکر جدید وارد کند. ولی اعتقاد ندارم که ما ریز رسانه هایِ کم کارکرد تولید کنیم. ما در بستر رسانه های موجود مخصوصا در بستر شبکه های اجتماعی با استفاده از ظرفیت شهروند خبرنگار، میتوانیم کارمان را پیش ببریم و همانطور که شما فرمودید نگاههای محلی خودمان را بر موضوعات،حاکم کنیم.

رسانه های ما احتیاج دارند که دیدگاهها و نظرات مردم، مسائل و مشکلات مثل ترافیک یک محله یا  آسفالت یک کوچه را سوژه پردازی کنند.

رسانه های تبریز در آیینه بودن مسائل شهری ناتوان هستند

رسانه های تبریز تاحدودی در آیینه بودن مسائل شهری ناتوان بودند. همان دیدگاهی که بر مسئولین حاکم است، بر رسانه ها هم تسرّی پیدا کرده است. این درحالی است که رسانه ها باید دیدگاه جدیدی را به مسئولین انتقال دهند.

ضعف رسانه های تبریز در امید بخشی به مردم

مردم تبریز نسبت به وضعیت موجود خیلی شاکی هستند، مردم احساس می کنند که فساد و ناکارآمدی همه گیر شده و امید آنها برای تغییر کمتر شده است. ما کاهش مشارکت اجتماعی را در برخی مناطق شهر تبریز میتوانیم احساس بکنیم. این هم باز به ضعف رسانهها بازمیگردد که نتوانسته اند دیدگاههای مردم را منتقل بکنند و به آنها امید ببخشند. البته رسانه ها علاوه بر مطالبه گری در برخی موارد، وظیفه افشاگری را هم برعهده دارند. 

الزامات هزینه دادن یک روزنامه نگار

یکی از الزامات کار رسانه ای هزینه دادن است. اگر مثمر ثمر باشد قطعا ارزش دارد که یک فعال رسانه ای هزینه ای را شخصا پرداخت کند و یا یک رسانه هزینه بدهد و حتی فدا شود، ولی در شهر یک اتفاق مثبت بیفتد. اگر رسانه دو نقش مطالبه گری و افشاگری را ایفا کند، (البته همیشه هم نیاز به افشاگری منفی نیست)، همین که بتواند کارکرد خبری خودش را درست انجام بدهد، اثربخش خواهد بود. فقط جلسات را پوشش ندهد، همه واقعیتها را با یک دید بازتر پوشش بدهد. مطالبات مردم را هم پوشش بدهد؛ سخنان مسئولان را نیز پوشش دهد. 

اکثر فعالیت های فرهنگی در تبریز به شکل مردمی انجام نمی شود

متاسفانه اکثر فعالیت های فرهنگی در تبریز به شکل مردمی انجام نمی شود. ما نمیتوانیم برنامه فرهنگی برگزار بکنیم ولی نتوانیم مردم را همراه کنیم. این شرط لازم برنامه های فرهنگی حضور مردمی است. الگو برداری و خلاقیت در برنامه های فرهنگی هم بومی شده نیست. در فرهنگ غنی آذربایجان برای تمام مشکلات و معضلات فرهنگی راهکار وجود دارد. ما میتوانیم آنها را متناسب با نیاز روز بکارگیری کنیم. به شرطی که نگاه تهرانیزه شده و ارائه ی گزارش کار به مسئولین در جریان نباشد.برخی نهادها اجرای برنامه های فرهنگی در سالن چند هزار نفره را به عنوان گزارش کار ارائه می کنند. از این برنامه ها نمیتوان نتیجه گرفت. فقط آن زمانی میتوان نتیجه گرفت که در کنار مردم باشیم و به طور خلاقانه برنامه برگزار بکنیم. 

خبرنگاران و فعالین رسانه ای از فعالان سیاسی تبریز، سر ترند

در برخی موارد، خبرنگاران و فعالین رسانه ای ما از فعالان سیاسی تبریز، سر ترند. ولی متاسفانه از اطلاعات این خبرنگاران استفاده درستی نمیشود. عده ای از سیاسیون و  تشکل های فرسوده که در آستانه انتخابات ظهور می کنند، همان تحلیل هایی را ارائه می دهند که فعالین رسانه در طول  چند سال و چند ماه نوشته اند. یعنی منبع فکری او، آن خبرنگار و فعال رسانه ای است. در عوض تصمیم گیرنده آن آدمی است که از فلان رسانه، خط میگیرد. فعالین رسانه ای در صحنه تصمیم گیری های سیاسی مهجور هستند. نگاه پدرخواندگی همچنان در تبریز حاکم است؛ ولی در تهران صدای شکستن ستون های پدرخواندگی شنیده می شود.

تصمیمات سیاسیون تبریز با دیدگاهها و نیازهای مردم مطابق نیست و طبیعتا چندان هم نتیجهبخش نخواهد بود.

رسانه ها باید بینش مردم را ارتقا دهند

من معتقد هستم که ما باید بینش مردم را ارتقا بدهیم. و این وظیفه تا حد زیادی بر عهده رسانهها هست که بتوانند مردم را نسبت به آن واقعیت های موجود و آیندهای که برای آنها ترسیم میشود آگاه بکنند. من فکر نمیکنم که ما بن بست انتخاباتی و مثلا بن بست دموکراتیک رسیدهایم، نه. همچنان هستند همان افراد صالح و اصلحی که ما بتوانیم از مسیر انتخابات به مناصب نزدیک کنیم. قطعا خواسته های مردم چیزی به جز آرمان های انقلاب نیست. هر چیزی را که ما فکر میکنیم که  مردم آن را میخواهند ولی در جهت آرمان های انقلاب نیست شاید از نگاه اشتباه ما است و یا شاید ما تفسیر اشتباهی از خواسته مردم داریم. اگر ما به مردم، محتوا و اطلاعات صحیح بدهیم فارغ از آن تقسیم بندی های سیاسی موجود در جهت آرمان های انقلاب خواهد بود. رسانه ها به عنوان یکی از بخش های نخبگانی جامعه حتما وظایف اخصی دارند که یکی از آنها همین آگاه سازی است.

ژنرالهای دولت تدبیر و امید: سربازهای ناکارآمد.

ملا زینال: وفاداری و محرومیت. 
کجوار: وطن. با کم توجهی و بیتوجهی مواجه است.
استاندار آذربایجان¬شرقی(استاندار فعلی): آقای استاندار، کم پیدا. 
شورای شهر تبریز: حاشیه. حاشیه های بیجا. ناکارآمد. هبه
رویش های انقلابی تبریز: پر تعداد و امیدوار کننده
پدرخواندههای سیاسی: پدرخوانده خودش یک کلمه ساده نیست که بتوان روی آن هم یک کلمه دیگر گذاشت. 
اصولگرایان: افولگرایان؛ اصولسواران، البته شامل همه ی اصولگرایان نمی شود
اصلاحطلبان: اگر بخواهیم برای همانها هم در همان غلظت بگوییم باید بگوییم افسادطلبان. ولی باز هم شامل همه آنها نمیشود.